Ignace Schretlen, Louis Auchincloss, William Empson, Bernat Manciet, Edvard Kocbek

De Nederlandse dichter, schrijver, kunstenaar en huisarts Ignace Schretlen werd geboren in Tilburg op 27 september 1952. Al tijdens zijn gymnasiumtijd manifesteerde zich bij hem een grote belangstelling voor muziek, literatuur en fotografie. Ofschoon hij op al deze gebieden actief is geweest of nog actief is, ging hij in Nijmegen geneeskunde en filosofie studeren om uiteindelijk te kiezen voor een loopbaan als huisarts in ‘s-Hertogenbosch (1984-2002). Over het Franstalige lied publiceerde hij tientallen artikelen en drie bundels. Zijn interesse voor tekeningen en schilderwerken van kinderen resulteerde in de oprichting van de Stichting “Kijk op Krabbels”. Als beeldend kunstenaar exposeerde hij op vele plaatsen, waaronder enkele musea. Op medisch gebied kreeg Schretlen vooral bekendheid als auteur van kritische publicaties, waaronder het boek Anatomie van het gevoel (dagboek van een co-assistent), geschreven onder het pseudoniem van Alexander van Es. Vanaf 1971 verschenen van hem verhalen in bloemlezingen en bundels. In 2007 verscheen een selectie uit zijn poëzie en aforismen onder de titel „Een onvermoede bocht“.

Onder vrienden

Je treft hen op een bergweg en

nooit aan zee, noch op een ladder

ze tekenen geen rechte lijnen en

weten dat cirkels niet bestaan

halverwege raken ze verweesd

in wolken die de verte bedekken.

Kennen planten een moment van sterven

hoe gaan dieren dood en hoe wij

wie heeft ons tot dit tempo opgejaagd

wij weken ons los van vlees en bloed

nooit zullen wij onze moedertaal verleren

onze onbekende metgezel begrijpen

Allengs verworden ze tot contouren

lossen op of trekken zielloos weg

wat valt er nu nog op het laatst te leren

anders dan dat hun zwijgen vele talen kent?

Ignace Schretlen (Tilburg, 27 september 1952)

De Amerikaanse schrijver Louis Stanton Auchincloss werd geboren op 27 september 1917 in Lawrence, New York.Louis Auchincloss overleed op 26 januari van dit jaar op 92-jarige leeftijd. Zie ook mijn blog van 27 september 2009 en ook mijn blog van 27 september 2010.

Uit: The Cat and the King

„Gabrielle’s first substantial contribution to my career at court was in the affair of the alms bag. It was the custom after mass for the young duchesse de Bourgogne, the king’s grand-daughterin-aw, who, as we had lost both queen and dauphine, was the first lady of France, to ask a duchess to pass a velvet purse for contributions to the church. The “Lorrainers,” members of the House of Guise, who should have ranked with us as peers, were always claiming a higher position as “foreign princes,” based on silly titles bestowed on them by the Holy Roman Emperor because of scraps of land held along the border. I now learned the latest outrage: that their ladies were claiming exemption from the almsbag duty. There was nothing for me to do but organize the dukes to make a similar claim.

“But who will pass the alms bag?” Gabrielle asked me.

“How should I know? Perhaps some simple gentlewoman.”

“But if the duchess asks me?”

“If she asks you, of course, you must. But she can’t ask you if you’re not there. What I’m saying is

that the duchesses should abstain from mass.”

“Won’t it anger the king?”

“I can’t help that, my dear. It’s the Lorrainers he should be mad at. They’ve been an infernal nuisance

ever since the days of the League. Why a monarch who’s so sensitive to treason should put up with them, I can’t conceive.”

Gabrielle, I had to admit, was correct about the king’s reaction. After the first day, when half the duchesses at court absented themselves from mass, the duc de Beauvillier sent for me, and Gabrielle

and I went at once to his apartment in the north wing.“

Louis Auchincloss (27 september 1917 – 26 januari 2010)

Portret door Everett Raymond Kinstler, 2001

De Engelse dichter en criticus William Empson werd geboren op 27 september 1906 in Howden, Yorkshire. Zie ook mijn blog van 27 september 2009 en ook mijn blog van 27 september 2010.

Homage to the British Museum

There is a supreme God in the ethnological section;

A hollow toad shape, faced with a blank shield.

He needs his belly to include the Pantheon,

Which is inserted through a hole behind.

At the navel, at the points formally stressed, at the organs of sense,

Lice glue themselves, dolls, local deities,

His smooth wood creeps with all the creeds of the world.

Attending there let us absorb the cultures of nations

And dissolve into our judgement all their codes.

Then, being clogged with a natural hesitation

(People are continually asking one the way out),

Let us stand here and admit that we have no road.

Being everything, let us admit that is to be something,

Or give ourselves the benefit of the doubt;

Let us offer our pinch of dust all to this God,

And grant his reign over the entire building.

William Empson (27 september 1906 – 15 april 1984)

De Occitaanse dichter en schrijver Bernat Manciet werd geboren op 27 september 1923 in Sabres. Zie ook mijn blog van 27 september 2009 en ook mijn blog van 27 september 2010.

Uit: Sonets

Braises ma peau – mais une âme de gel
forte ma foi – je n’ai plus rien à croire
bon oeil – ma vue se refroidit
l’hiver me brûle et le printemps m’est fade

coffre solide – mais ne soit plus de brise
de chêne coeur – je suis las du certain
aimer me tient – l’amour me reste tiède
prière je suis – mais demander me déplaît

Partir je veux – mais je sais tous sentiers
j’ai soif de pluie – et toute pluie m’est cendres
faim de mouton – toute chair me répugne
le soir s’éteint – pouvoir n’être personne !
l’aube va naître – et je cherche l’obscur
la nuit rayonne et ta lumière est morte

Bernat Manciet (27 september 1923 – 3 juni 2005)

De Sloveense dichter, schrijver en essayist Edvard Kocbek werd in Sloveens Stiermarken geboren op 27 september 1904. Zie ook mijn blog van 27 september 2010 en eveneens alle tags voor Edward Kocbek op dit blog.

Church In The Slovenian Hills

Dappled tent
of weary pilgrims
the protective color
of the wise turtle
lichen of ancient nights
moss of placid forests
the silence of a butterfly —
duration achieved by
patience —
but it is not a sphinx
or a fish
or a fairy dragon
but a weary ox
with a thick head
leaning against the sky
opening at times
his kind eyes
for the fragrant hay
and the intoxicated incense
for a cock in the wind
and bronze bells
he still watches over
the holy manger
connecting existent things
with those not yet created;
there are no cracks
be still, heart
beat softly
so that the message
of the silent parchment
docs not fall
to dust.

Vertaald doorSonja Kravanja

Edvard Kocbek (27 september 1904 – 3 november 1981)

Gerelateerd

Georg Trakl werd op 3 februari 1887 in het conducteurshuis aan de Waagplatz 2 in Salzburg geboren. Zijn vader, Tobias Trakl, was een handelaar in ijzerwaren en zijn moeder, die ook psychische problemen had, was Maria Catharina Trakl, (meisjesnaam Halik). Voorts had hij nog drie broers en drie zussen. Margarethe (doorgaans Grethe genoemd) stond hem het naast, zelfs zodanig dat sommigen een incestueuze verhouding vermoeden. Zijn jeugd bracht hij door in Salzburg. Vervolgens bezocht hij van 1897 tot 1905 het humanistische gymnasium. Om toch een academische opleiding te kunnen volgen, werkte hij tot 1908 in de praktijk bij een apotheker. Sommigen vermoedden dat hij dit vooral deed om zichzelf opiaten te kunnen verschaffen. Bij het uitbreken van WO I werd Trakl als medicus naar het front in Galicië (heden ten dage in Oekraïne en Polen) gestuurd. Zijn gemoedsschommelingen leidden tot geregelde uitbraken van depressie, die verergerd werden door de afschuw die hij voelde voor de verzorging van de ernstig verwonde soldaten. De spanning en druk dreven hem ertoe een suïcidepoging te ondernemen, welke zijn kameraden nochtans verhinderden. Hij werd in een militair ziekenhuis opgenomen in Kraków, alwaar hij onder strikt toezicht geplaatst werd.Trakl verzonk daar in nog zwaardere depressies en schreef Ficker om advies. Ficker overtuigde hem ervan dat hij contact moest opnemen met Wittgenstein, die inderdaad op weg ging na Trakls bericht te hebben ontvangen. Op 4 november 1914, drie dagen voordat Wittgenstein aan zou komen, overleed hij echter aan een overdosis cocaïne

Paul Celan werd onder de naam Paul Antschel op 23 november 1920 geboren in Czernowitz, toentertijd de hoofdstad van de Roemeense Boekovina, nu behorend bij de Oekraïne. Paul Celans ouders waren Duitssprekende joden die hun zoon joods opvoedden en hem naar Duitse christelijke scholen stuurden. In 1942 werden Celans ouders door de Duitse bezetter naar een werkkamp gedeporteerd en daar vermoord. Hijzelf wist aanvankelijk onder te duiken, maar moest vanaf juli 1942 in een werkkamp dwangarbeid verrichten. Celan overleefde de oorlog. Via Boekarest en Wenen vestigde Celan zich in 1948 in Parijs. Daar was hij werkzaam als dichter, vertaler en doceerde hij aan de prestigieuze Ecole Normale Supérieure. Vermoedelijk op 20 april 1970 beëindigde hij zijn leven zelf door in de Seine te springen.

Simon Vestdijk (Harlingen, 17 oktober 1898 – Utrecht, 23 maart 1971) was een Nederlands romancier, dichter, essayist en vertaler. Zijn jeugd te Harlingen en Leeuwarden beschreef hij later in de Anton Wachter-cyclus. Van jongs af aan logeerde hij regelmatig bij zijn grootouders in Amsterdam, waar hij zich in 1917 aan de Universiteit van Amsterdam inschrijft als student in de medicijnen. Tijdens zijn studie die van 1917 tot 1927 duurde, leerde hij Jan Slauerhoff kennen.Tot 1932 is hij als arts in praktijken door heel Nederland werkzaam. In 1932 volgt zijn officiële schrijversdebuut met de uitgave van de bundel Verzen in De Vrije Bladen. Doorslaggevend voor Vestdijks uiteindelijke keuze voor de literatuur is zijn ontmoeting in 1932 met Eddy Du Perron en Menno ter Braak. Deze ontmoeting had tot resultaat dat hij redactielid werd van het tijdschrift Forum Kort daarop, in 1933, wordt zijn eerste novelle, De oubliette, uitgegeven. In hetzelfde jaar schrijft hij Kind tussen vier vrouwen, dat, eerst geweigerd door de uitgever, later de basis zal vormen voor de eerste drie delen van de Anton Wachter-romans. In 1951 ontvangt Vestdijk de P.C. Hooftprijs voor zijn in 1947 verschenen roman De vuuraanbidders. In 1957 wordt hij voor het eerst door het PEN-centrum voor Nederland voorgedragen voor de Nobelprijs voor de Literatuur, die hij echter nooit zal krijgen. Op 20 maart 1971 wordt hem de Prijs der Nederlandse Letteren toegekend, maar voor hij deze kan ontvangen overlijdt hij op 23 maart te Utrecht op 72-jarige leeftijd. Vestdijk was auteur van ca. 200 boeken. Vanwege deze enorme productie noemde de dichter Adriaan Roland Holst hem ‘de man die sneller schrijft dan God kan lezen’. Andere belangrijke boeken van Simon Vestdijk zijn: “Kind van stad en land” (1936), “Meneer Visser’s hellevaart” (1936), “Ierse nachten” (1946), “De toekomst de religie” (1947), “Pastorale 1943” (1948), “De koperen tuin” (1950), “Ivoren wachters” (1951), “Essays in duodecimo” (1952) en “Het genadeschot” (1964).

Thomas Mann, de jongere broer van Heinrich Mann, werd geboren op 6 juni 1875 in Lübeck. Hij was de tweede zoon van de graankoopman Thomas Johann Heinrich Mann welke later één van de senatoren van Lübreck werd. Zijn moeder Julia (geboren da Silva-Bruhns) was Duits-Braziliaans van Portugees Kreoolse afkomst. In 1894 debuteerde Thomas Mann met de novelle “Gefallen”. Toen Thomas Mann met 21 jaar eindelijk volwassen was en hem dus geld van zijn vaders erfenis toestond – hij kreeg ongeveer 160 tot 180 goldmark per jaar – besloot hij dat hij genoeg had van al die scholen en instituties en werd onafhankelijk schrijver. Kenmerkend voor zijn stijl zijn de ironie, de fenomenale taalbeheersing en de minutieuze detailschildering. Manns reputatie in Duitsland was sterk wisselend. Met zijn eerste roman, Buddenbrooks (1901), had hij een enorm succes, maar door zijn sceptische houding tegenover Duitsland na de Eerste Wereldoorlog veranderde dit volledig. Stelde hij zich tot aan de jaren twintig apolitiek op (Betrachtungen eines Unpolitischen, 1918), meer en meer raakte hij bij het Politiek gebeuren betrokken. Zijn afkeer van het nationaal socialisme groeide, zijn waarschuwingen werden veelvuldiger en heftiger. In 1944 accepteerde hij het Amerikaanse staatsburgerschap. Tussen 1943 en 1947 schreef Mann Doktor Faustus (zie Faust), de roman van de ‘Duitse ziel’ in de gecamoufleerd geschilderde omstandigheden van de 20ste eeuw. In 1947 bezocht hij voor het eerst sinds de Oorlog Europa, twee jaar later pas Duitsland. In 1952 vertrok hij naar Zwitserland. Op 12 augustus 1955 stierf hij in Zürich. Twintig jaar na zijn dood, in aug. 1975, is zijn literaire nalatenschap geopend: dagboekaantekeningen van 15 maart 1933 tot 29 juli 1955, alsmede notities uit de jaren 1918 tot en met 1921.Belangrijke werken zijn: Der Zauberberg, Der Tod in Venedig, Dokter Faustus , Joseph und seine Brüder en Die Bekenntnisse des Hochstaplers Felix Krull

De Nederlandse dichter Jakobus Cornelis Bloem werd geboren op 10 mei 1887 in Oudshoorn. Bloem stamde uit een stijlvolle, patricische familie. Op 12 mei 1921 verscheen eindelijk Het verlangen, vooral dank zij de krachtdadige hulp van zijn vriend Jan van Krimpen, die ook de typografie verzorgde In 1925 ontmoette Bloem de 19-jarige Clara Eggink. Het volgende jaar trouwden zij. Vrijwel tegelijk met de geboorte van hun zoon Wim op 8 september 1927 werd Bloem ontslagen bij de NRC. In mei 1928 werd Bloem benoemd tot griffier aan het kantongerecht De Lemmer, uit welk ‘Friesch Cayenne’ hij in 1931 werd overgeplaatst naar Breukelen. Afgezien van kleine opflakkeringen in 1924/25 en 1929 (samen vijf verzen), duurde het tot 1930 voor hij weer ‘aan de schrijverij’ raakte. Dit resulteerde in het jaar daarop in de bundel Media vita. Tussen 1934 en 1937, maar vooral in dat laatste jaar, schreef Bloem de verzen die uitkwamen als De nederlaag. Zijn Verzamelde gedichten verschenen in 1947, al spoedig enige malen herdrukt, en daarmee kwam eindelijk ook de officiële erkenning van zijn dichterschap: Constantijn Huygens-prijs (1949), P.C. Hooftprijs (1952), en ten slotte de grote Prijs der Nederlandse Letteren (1965). Na een langdurige ziekte die hem volstrekt hulpbehoevend maakte, overleed Bloem op 10 augustus 1966. Hij werd begraven in Paasloo (Overijssel).

Rilke werd op 4 december 1875 geboren in Praag. Hij had al naam gemaakt als dichter met zijn bundels Das Stundenbuch en Das Buch der Bilder, toen hij de literaire wereld versteld deed staan en wereldfaam verwierf met de publicatie van zijn twee delen Neue Gedichte in 1907 en 1908. Hij verzamelde daarin het beste werk uit een van zijn vruchtbaarste periodes, die hij grotendeels doorbracht in Parijs. Rilke was daar diep onder de indruk gekomen van Rodin, bij wie hij een tijdlang in dienst was als particulier secretaris. Rodin, zei hij later, had hem leren kijken. Dit kijken kwam neer op intense concentratie, om het mysterie te kunnen zien ‘achter de schijnbare werkelijkheid’. Latere en rijpere werken als Duineser Elegien (1912-1923) en het ronduit schitterende Die Sonette an Orfeus (1924) illustreren Rilkes metafysische visie op het onzegbare, dat haar verwoording vindt in een hermetische muzikale taal. Op 29 december 1926 overlijdt Rilke in het sanatorium in Val-Mont aan de gevolgen van leukemie. Enkele dagen later wordt hij, overeenkomstig zijn wens, begraven op het kerkhof van Raron.

K.P. Kavafis werd als kind van Griekse ouders, afkomstig uit Konstantinopel, geboren in 1863 in Alexandrië (tot vandaag een Griekse enclave) waar hij ook het grootste deel van zijn leven woonde en werkte. Twee jaar na de dood van zijn vader verhuist het gezin in 1872 naar Engeland om na een verblijf van vijf jaar naar Alexandrië terug te keren. Vanwege ongeregeldheden in Egypte vlucht het gezin in 1882 naar Konstantinopel, om na drie jaar opnieuw naar Alexandrië terug te gaan. In de jaren die volgen maakt Kavafis reizen naar Parijs, Londen en in 1901 zijn eerste reis naar Griekenland, in latere jaren gevolgd door nog enkele bezoeken. Op de dag van zijn zeventigste verjaardag, in 1933 sterft Kavafis in Alexandrië. De roem kwam voor Kavafis pas na zijn dood, dus postuum. Deels is dat toe te schrijven aan zijn eigen handelswijze. Hij was uiterst terughoudend met de publicatie van zijn gedichten, liet af en toe een enkel gedicht afdrukken in een literair tijdschrift, gaf in eigen beheer enkele bundels met een stuk of twintig gedichten uit en het merendeel van zijn poëzie schonk hij op losse bladen aan zijn beste vrienden.