De Nederlandse schrijver en televisiemaker Adriaan van Dis werd op 16 december 1946 geboren in het Noord-Hollandse Bergen aan Zee. Zie ook alle tags voor Adriaan van Dis op dit blog.
Uit: Nathan Sid
‘Nathan lag, terwijl zijn moeder bij het aanrecht rommelde, op zijn rug op de keukenvloer. Hij soesde met zijn ogen dicht in de zon. Hij kon veel met zijn ogen dicht. Hij bladerde dagdromend door de mooiste albums en schreef blind verhalen met een tien voor spelling. Achter zijn oogvel zweefde een wereld zonder fouten.’ Hij kijkt naar zijn moeder, hij sluit zijn ogen en ‘zag een Indische tuin waar vogels vlogen, zoals op de postzegels van tante Una uit Nieuw-Guinea. Hij zag wilde kembang sepatoe en water met verse groene sprietjes en, zoals altijd, bergen die op duinen leken, maar nu met een pluimpje rook eruit. Net zoals op het schilderij schuin boven het dressoir. Zijn vader liep er ook, met een geweer en oranje medailles op zijn borst. Nu keek hij hem strak aan. Nathan deed zijn ogen weer open. Hij wilde zijn strenge vader helemaal niet zien. Stiekem dacht hij hoe fijn het was een halve wees te zijn, nooit meer slaag en veel meer knuffels.’ Maar zijn moeder vertelt Nathan hoe beroerd de jeugd van Pa Sid is geweest; de roos van Soerabaja, Pa Sids moeder, was een gemeen type, dat haar kinderen sloeg en in het weeshuis plaatste. Nathan besluit de vader te verdedigen. Maar de vrees bekruipt hem net zo te zijn of te worden als zijn vader, want hem is gezegd dat hij even driftig en gulzig is als Pa Sid, spilziek en onbeheerst: ‘Nathan wilde niet verder alleen op de wereld. Het liefst bleef hij klein en kroop hij voor altijd weg onder zijn moeders jurk. Bij dat witte, waar het was zoals achter zijn gesloten wimpers, een veilige wereld waarin hij niets fout kon doen.’
(…)
“Niemand wist waar die bramen bloeiden, want niemand was lid van Nathans club. Daarvoor waren er te weinig bramen. Wel stuurde hij veel briefjes. Daar schreef hij vieze woorden op. Nathan zei dan dat hij zo’n briefje in het duin gevonden had en las ze thuis hard op voor. Op één van de uit zijn vaders la gepikte bruine kartonnetjes had hij met een mengsel van bloed en bramensap “lulkak je word vermoord” gekrast.
Voor de grap had Nathan het bij zijn vaders bord gelegd, onder een pitriet tafelmatje waar het wit ge-
bloemde zeil altijd wat bobbelde van de warme schotels. Pa Sid zag het liggen, las het vluchtig, zei niets en keek streng voor zich uit. Nathan had geen honger meer en zijn dijen kleefden erger dan ooit aan de houten stoel.
Toen hij eindelijk van tafel mocht, gaf zijn vader hem in het voorbijgaan plotseling een harde pets. Zijn vingers kleurden wit op Nathans wangen. “Wordt schrijf je met dt”, zij hij. Voortaan moest Nathan zalf en pleisters op zijn korstjes.”
Adriaan van Dis (Bergen aan Zee, 16 december 1946)
Cover
De Engelse schrijfster Jane Austen werd geboren op 16 december 1775 in Steventon, Hampshire. Zie ook alle tags voor Jane Austen op dit blog.
Uit: Mansfield Park
“Mrs. Norris was often observing to the others that she could not get her poor sister and her family out of her head, and that, much as they had all done for her, she seemed to be wanting to do more; and at length she could not but own it to be her wish that poor Mrs. Price should be relieved from the charge and expense of one child entirely out of her great number. “What if they were among them to undertake the care of her eldest daughter, a girl now nine years old, of an age to require more attention than her poor mother could possibly give? The trouble and expense of it to them would be nothing, compared with the benevolence of the action.” Lady Bertram agreed with her instantly. “I think we cannot do better,” said she; “let us send for the child.”
Sir Thomas could not give so instantaneous and unqualified a consent. He debated and hesitated;—it was a serious charge;—a girl so brought up must be adequately provided for, or there would be cruelty instead of kindness in taking her from her family. He thought of his own four children, of his two sons, of cousins in love, etc.;—but no sooner had he deliberately begun to state his objections, than Mrs. Norris interrupted him with a reply to them all, whether stated or not.
“My dear Sir Thomas, I perfectly comprehend you, and do justice to the generosity and delicacy of your notions, which indeed are quite of a piece with your general conduct; and I entirely agree with you in the main as to the propriety of doing everything one could by way of providing for a child one had in a manner taken into one’s own hands; and I am sure I should be the last person in the world to withhold my mite upon such an occasion. Having no children of my own, who should I look to in any little matter I may ever have to bestow, but the children of my sisters?—and I am sure Mr. Norris is too just—but you know I am a woman of few words and professions. “
Jane Austen (16 december 1775 – 18 juli 1817)
Jane Austen House in Chawton, waar Jane, haar moeder en haar zus Cassandra de laatste jaren van hun leven woonden
De Nederlandse schrijver Adriaan van der Veen werd geboren op 16 december 1916 in Schiedam. Zie ook alle tags voor Adriaan van der Veen op dit blog.
Uit: Het wilde feest
“Zij kon met een heel beslist gebaar haar hoofd schudden, diep ademen, mijn hand vast houden en mij dan met haar bruine ogen die braken en smolten, blijven aanstaren. Ik had twee bedden boven elkaar, maar ze waren veel te nauw voor ons tweeën. Nadat zij mij had geleerd wat passie was, strekte ik mij benauwd in het donker naast haar uit, met wijd open mond trachtend zoveel mogelijk lucht binnen te halen. Zij lag half over mij heen, haar hand liefkozend op mijn keel en soms viel zij in slaap en begon heel zacht te blazen en te snorren. Ik luisterde naar haar en naar het kraken en zuchten van het hout in de traag deinende hut.
Overdag lachte zij mij steeds uit en protegeerde mij bedillerig als haar domme vriend, die niet beter wist. Zij kon hartelijk lachen en slim vertellen over Engeland en haar toekomst in Amerika. Geboeid keek ik naar het rose tongpuntje, dat af en toe door haar tanden verscheen wanneer zij heel tevreden leek over zichzelf. Over Duitsland wilde zij nooit spreken. Ongeduldig schudde zij haar hoofd. ‘Dat is toch voorbij. Zand erover.’ Later hoorde ik van iemand, dat haar vader, die in Berlijn een grote bontzaak had gehad, er bij de vervolgingen halfdood was geslagen. Hij woonde nog ergens in Engeland, maar de schok had zijn gezondheid gebroken.
We waren nu vrienden en zaten in de bioscoopzaal trouw naast elkaar, met op de achtergrond heimwee naar mijn Amerikaanse held, die mij niet meer wilde zien en het fladderende meisje. Ik trachtte tegelijk toch enige vrijheid als toeschouwer te behouden. ’s Middags ontvluchtte ik haar in de schrijfzaal; ik maakte haar wijs dat ik er moest werken. Zij bleef om uitleg vragen en toen ik iets verzonnen had over een roman, raakte zij opgewonden van plezier en bood mij aan allerlei belangrijke stof te leveren. Zij bracht mij tot aan de deur en nu en dan zag ik haar naar binnen kijken en wanneer ik voor mij uit zat te staren, maakte zij aanmoedigend met haar hand een schrijvende beweging. Zij hield niet van doelloos zitten. Ook ’s avonds in de gezelschapszaal kon ik haar als er gedanst werd af en toe ontwijken. Ik danste er vaak met een Weens meisje, dat er altijd wat afzijdig, iedere avond met haar moeder zat. Zij was heel licht en gracieus en zij had blond haar en grote wat wegkijkende ogen. Haar moeder lachte en knikte wanneer ik haar dochter weghaalde en ik merkte hoe zij ons volgde, tevreden haar hoofd buigend, neuriënd wanneer er op de piano walsen werden gespeeld.”
Adriaan van der Veen (16 december 1916 – 7 maart 2003)
De Engelse schrijver en songwriter Noël Coward werd geboren op 16 december 1899 in Teddington, Londen. Zie ook alle tags voor Noël Coward op dit blog.
The Boy Actor (Fragment)
I can remember. I can remember.
The months of November and December
Were more significant to me
Than other months could ever be
For they were the months of high romance
When destiny waited on tip-toe,
When every boy actor stood a chance
Of getting into a Christmas show,
Not for me the dubious heaven
Ofbeing some prefect’s protégé!
Not for me the Second Eleven.
For me, two performances a day.
Ah those first rehearsals! Only very few lines:
Rushing home to mother, learning them by heart,
‘Enter Left through window’ – Dots to mark the cue lines:
‘Exit with others’ – Still it was a part.
Opening performance; legs a bit unsteady,
Dedicated tension, shivers down my spine,
Powder, grease and eye-black, sticks of make-up ready
Leichner number three and number five and number nine.
World of strange enchantment, magic for a small boy
Dreaming of the future, reaching for the crown,
Rigid in the dressing-room, listening for the call-boy
‘Overture Beginners – Everybody Down!’
Noël Coward (16 december 1899 – 26 maart 1973)
Portret door Clemence Dane, voor 1939
De Antilliaanse dichter en schrijver Tip Marugg werd geboren op 16 december 1923 in Willemstad, Curaçao. Zie ook alle tags voor Tip Marugg op dit blog.
Moment embryoné
Halleluja zong je
gewiegd in
d’engelenschoot
maar uit de ruïne
die je achterliet
zal ik
verrijzen.
Als je hand zich opent
en ik wegren
op zoek naar mededogen,
zal mijn bloed,
schoon gebroken, stollen
en verdoemen
mijn smerige bestaan.
Ik ben bang
dat een vreemde
langs zal komen
en een ster rukken
uit de doodsgrijns
van mijn
stervensuur.
Te Deum kan ik niet zingen
Maar mijn ziel kan
Gods beeld
oproepen
in het vibrato
van mijn
woorden.
Tip Marugg (16 december 1923 – 22 april 2006)
Getekend portret in het tijdschrift Lorito Real, 1952
De Spaanse dichter en schrijver Rafael Alberti werd geboren op 16 december 1902 in El Puerto de Santa María (Cádiz). Zie ook alle tags voor Rafael Alberti op dit blog.
De slaapwandelende engelen
I
Denk aan dat uur:
toen de onzichtbare ogen
van de alkoven
tegen een koning in duisternis
rebelleerden.
Jullie weten het, jullie weten het.
Laat me met rust!
Als sneeuwspleten langs mij opengaan,
graven van onbeweeglijk gemaakte
wateren,
nevelvlekken van geoxydeerde dromen,
draai dan voor altijd
de sleutel van jullie oogleden om.
Wat willen jullie nog meer?
Grote, onzichtbare ogen gaan
tot de aanval over.
Witgloeiende stekels dringen
de wanden binnen.
Dode pupillen rollen,
lakens.
Een koning is een egel van wimpers.
Vertaald door Willy Spillebeen
Rafael Alberti (16 december 1902 – 27 oktober 1999)
Portret door José Ramón Vaca, 1996
De Franse fabeldichter Pierre Lachambeaudie werd geboren op 16 december 1807 bij Sarlat. Zie ook alle tags voor Pierre Lachambeaudie op dit blog.
Le castor et le chasseur
Un castor pris au piége était par un chasseur
Employé… comme laboureur.
Jugez de son supplice et de sa maladresse.
Vainement sur son dos on usait l’aiguillon,
Il se couchait sur le sillon.
Le chasseur furieux l’accusant de paresse,
Mon castor à la fin sur ses pieds se redresse,
Et lui dit : « Donnez-moi du mortier, du moellon,
Laissez-moi, c’est mon goût, redevenir maçon,
Et du travail je reprends l’habitude. »
Tel que vous prétendez être un franc paresseux,
Bientôt vous le verrez adroit, laborieux ;
Mais il faut le classer selon son aptitude.
Pierre Lachambeaudie (16 december 1807 – 7 juli 1872)
Sarlat
Zie voor nog meer schrijvers van de 16e december ook mijn blog van 16 december 2012 deel 2.