Shmuel Yosef Agnon, Roger Garaudy, Clara Viebig, Mattie Stepanek, Rainer Kirsch, Bruno Jasieński, Christina Stead

De Hebreeuwse schrijver Shmuel Yosef Agnon (eig. Shmuel Yosef Czaczkes) werd geboren in Buczacs, Galicië (nu in Oekraïne) op 17 juli 1888. Zie ook mijn blog van 17 juli 2007.

Uit: To This Day

“The chambermaid told me about the boarding house. Its largest room, she said, was occupied by a wealthy young lady from the provinces who had come to attend finishing school. Across from her lived an official in the Tax Bureau, while next to him was an elderly couple that had fled the war zone. The remaining rooms belonged to lodgers who came regularly to Berlin on business. If I’m telling you things I never asked to be told about, it’s only to explain that I couldn’t switch to a better room because there were no vacancies.

The boarders were well-behaved and quiet. Even the young lady from the provinces made hardly any noise when she had a birthday party and invited all her friends. I don’t believe this had anything to do with our landlady’s grief. It was the war itself that made everyone speak softly. While German artillery was being heard around the world, the Germans were talking in whispers.

When the war broke out, I stopped working. I even put aside my big book on the history of clothing. I couldn’t write a thing as long as the fighting went on; all I wanted was to crumple the days into as small a ball as possible until it was over. In this way, a winter went by, and then a summer, and then another winter.

When spring came again, I could feel my room getting smaller. Half of it was perpetually dark and half was perpetually cold, since there wasn’t any sunlight. There’s a saying that not even the sun likes living in darkness, and I suppose that’s what kept it from my room. And I, who had lived in Palestine and knew what a real sun was like, had a craving for light. Moreover, each time I stepped out on the balcony to warm up I had to retreat inside at once, since there were no street sweepers because of the war and the trees were covered with dust that the breeze blew everywhere. Trees planted to make life better were only making it worse. Man, says the Bible, is a tree of the field. I suppose that’s why the trees join in when men go to war and spread misery.

So much for my room. As for myself, I should mention that I had no summer clothes or shoes. The more war refugees there were, the more appeals there were to donate clothing; I gave away all my summer things and couldn’t buy new ones when the warm weather returned because the tailors and shoemakers left in Berlin only made uniforms and army boots. Although this didn’t matter as long as I stayed indoors, my clothes weighed on me as soon as I went out. And so I spent most of my time in my room, going from its cold half to its dark half, neither of which had any air or light because the trees outside blocked the sun and scattered dust. Even the rain was more dust than water. God knows how long I might have gone on living in the cold, dust, and darkness of Berlin had not Dr. Levy’s widow asked to consult with me about her husband’s books, which she didn’t know what to do with.”

Shmuel Yosef Agnon (17 juli 1888 – 17 februari 1970)

De Franse schrijver, filosoof en politicus Roger Garaudy werd geboren in Marseille op 17 juli 1913. Zie ook mijn blog van 17 juli 2007.

Uit: Comment construire l’unité humaine

„L’argument selon lequel le public ne veut pas autre chose est une imposture: on ne lui laisse en effet choisir, dans les sondages, qu’entre le détestable et le pire.

Gérard Philippe jouait le Cid devant un public de quinze mille spectateurs enthousiastes, et Jean Vilar faisait salle comble au palais de Chaillot comme dans des théâtres de banlieue en jouant aussi bien des tragiques grecs que des pièces de Bertold Brecht.

Ce n’est donc pas le public qui est coupable, mais ceux qui le décivilisent.

Il y a là une forme de pollution des esprits, plus dangereuse que tout autre atteinte à la santé de l’environnement naturel ou spirituel.

C’est pourquoi, dans l’esprit de la Déclaration des devoirs, le prétendu libéralisme ne doit pas laisser le droit de tuer l’esprit comme les corps, à de prétendus journalistes vedettes qui n’ont même pas conscience des finalités et des responsabilités éducatrices de leur mission.

Il est paradoxal qu’on exige des médecins, après leurs études professionnelles pour soigner les corps, un serment d’Hippocrate, et qu’à ceux qui, chaque jour, devraient avoir pour mission d’apprendre à des millions d’auditeurs ou de lecteurs à se poser des questions sur le train du monde et sur leur responsabilité personnelle, critique, dans la préparation du futur, on ne demande rien de semblable. Recrutés soit à partir d’écoles de journalisme plus enclines à enseigner des techniques d’efficacité que des réflexions sur les finalités, ou, pire encore, à partir de ratés des autres professions: faire un critique d’art ou de musique, de celui qui n’a pu devenir un créateur en peinture ou en musique, et qui n’en possède que des rudiments culturels propres à encenser les modes du jour ou les calculs des marchands, il ne leur est demandé aucune garantie de responsabilité.

Pourquoi pas, comme au terme des études médicales, un serment d’Hippocrate, ne pas exiger, après leur avoir enseigné au moins des rudiments de culture et une interrogation véritable sur les finalités humaines de leur métier, un serment d’Hermès sur la déontologie du porteur de messages?

Cela ne suffirait pas, mais déjà attirerait l’attention sur l’un des problèmes majeurs de notre temps. Ce n’est pas seulement une école qui peut suffire à ce redressement.

Tous les membres de la société civile, doivent être associés au contrôle de la programmation et de la gestion de la télévision telles que des associations d’auditeurs et participants des organes fondamentaux de la société: syndicats ouvriers ou agricoles, universités, groupements culturels d’artistes ou de membres des professions libérales ou artisanales. Il s’agit d’obtenir le contrôle de tout un peuple et non pas de subir les dictatures ou les censures de tel ou tel parti, de telle entreprise de communication à finalité commerciale, de tels groupements de publicité qui financent et télécommandent les programmations.”

Roger Garaudy (Marseille, 17 juli 1913)

De Duitse schrijfster Clara Viebig werd geboren op 17 juli 1860 in Trier. Zie ook mijn blog van 17 juli 2007.

Uit : Die goldenen Berge

“Steil steigen (die Berge) auf.., mit ihrem schroffen Geklipp mehr Felsen gleichend als Bergen. Kaum Erde an ihren Hängen, nirgendwo weicher Boden, den der Fuß bequem tritt; alles Schotter, Geröll, blaugraues Schiefergerinnsel, Planen und Plättchen, die jeden Sonnenstrahl auffangen und verschlucken.

Heiß stehen im bis zum Sprühen erhitzten Schiefer die Weinstöcke; Sonne, noch immer mehr Sonne wollen sie haben. Die Fülle im Feuer, das tut ihnen gut, dann rinnt den Reben das volle Leben bis in die äußerste Spitze, dann sind sie gesund.

Der Winzer stand zwischen seinen obersten Stöcken im Warmenberg, so hoch oben, dass es nicht viel weiter hinauf mehr ging. Nur ein kurzes Stück brüchiger Felswand kam noch, und dann Luft, lauter Luft, darüber Himmel. Der Platz für die obersten Stöcke war gering, knapp genug Raum für ihrer sechs Stück und für Simon Bremm. Einem Gärtchen der Berggeister gleich schien die bepflanzte Klippe, die der felsige Berg wie ein Tellerchen vorstreckt. Senkrecht ging es hinab; aber es waren gute Stöcke hier oben, hierher kam die Sonne zuerst und blieb auch am längsten, hier gab es Trauben, wenn der Behang weiter hinunter nur spärlich war. (Simon Bremm) beugte sich weit vor zwischen den Stöcken, er trat ganz vorn an den äußersten Rand, um in die schwindelnde Tiefe hinab.., zu spähen… An viertausend Stöcke hatte (er) im Warmenberg… (Der Winzer) stand … auf dem gleichen Berg, auf dem einst die Römer schon Wein gebaut hatten; die hatten ihm auch den Namen gegeben: Warmer Berg, der älteste Weinberg der Mosel… Es mochten an fünfzig Grad und mehr sein im glühheißen Ofen des Weinbergs…”

Clara Viebig (17 juli 1860 – 31 juli 1952)

De Amerikaanse dichter, schrijver en vredesactivist Mattie Joseph Thaddeus Stepanek werd geboren in Washington D.C. op 17 juli 1990. Mattie Stepanek, lijdend aan een erfelijke spierziekte en wetende jong te zullen sterven had schrijftalent en een uitzonderlijke levensvisie. Als kind voerde hij gesprekken over de vrede met onder andere voormalig president Jimmy Carter, zijn grote voorbeeld. Jimmy Carter zei ooit: “When I ran for governor many years ago I estimated I shook 600,000 hands, and when I was president I visited all 50 states, and since I left office my wife and I have traveled to more than 120 nations. I’ve known kings and queens, presidents and prime ministers. But the most extraordinary person I have ever known in my life is Mattie Stepanek.” In zijn korte leven was Stepanek in vele praatprogramma’s te gast om er te praten over zijn rol als vredestichter, over zijn schrijverstalent of als nationaal ‘goodwill’ ambassadeur voor spierdystrofie. Zo verscheen hij onder andere in de Oprah Winfrey Show, Larry King Live, Good Morning America, Primetime en The Today Show. Op zijn elfde, toen zijn gedichtenbundel Heartsongs werd gepubliceerd, was hij New Yorks bestverkopende auteur

Vultures Play

The vultures like it
In the mountains.
Why?
So they can play in
The wind tides.
When the wind tide is
Strong and heavy,
The vultures go straight
Up and let the wind
Carry them above the
Tips of the trees.
When the wind tide is
Weak and soft,
The vultures go straight
Up and peacefully, calmly,
Soar above the
Tips of the trees. . .
Always watching.

Samantha’s Song

At the North Pole today,
The little girl who
Loves holding hands
Was not there.
I learned
She is in Heaven now.
The little girl who
Loves the gift of touch
Is holding God’s hand.

Mattie Stepanek (17 juli 1990 – 22 juni 2004)

Zie voor onderstaande schrijvers ook mijn blog van 17 juli 2007.

De Australische schrijfster Christina Stead werd geboren in Rockdale, New South Wales op 17 juli 1902.

De Poolse futuristische schrijver Bruno Jasieński (eig. Wiktor Zysman) werd geboren op 17 juli 1901 in Klimontov.

De Duitse dichter en schrijver Rainer Kirsch werd geboren op 17 juli 1934 in Döbeln.

Rainer Kirsch, Bruno Jasieński, Shmuel Yosef Agnon, Roger Garaudy, Christina Stead, Clara Viebig

De Duitse dichter en schrijver Rainer Kirsch werd geboren op 17 juli 1934 in Döbeln. Hij studeerde geschiedenis en filosofie in Halle en Jena. Daarna werkte hij o.a. in een drukkerij en in de landbouw. Sinds 1960 is hij zelfstandig schrijver en publiceert hij gedichten. Van 1963 tot 1965 studeerde hij aan het Literaturinstitut “Johannes R. Becher” in Leipzig. Hij geldt als een vertegenwoordiger van de Saksische dichterschool. Van 1960 tot 1968 was hij getrouwd met de dichteres Sarah Kirsch. In 1973 werd hij wegens meningsverschillen over zijn komedie “Heinrich Schlaghands Höllenfahrt” uit de SED gezet. In 1990 werd hij president van de DDR-schrijversbond. Kirsch schrijft ook toneel, verhalen, hoorspelen, essays en kinderboeken en vertaalde werk van o.a. Anna Achmatova, Ossip Mandelstam, Keats en Shelley.

Uit: Die Talare der Gottesgelehrten

„Die Neue Nekrophilie oder Der Brotpreis zieht an
Zu einem work-in-progress-Projekt in Berlin

Es gehört zum Ablauf geglückter Umstürze – von Revolutionen nicht zu reden –, daß nach drei Tagen Hochstimmung die Leute sich am vierten Tag die Augen reiben und aus dem Fenster sehen. Die Luft, stellen sie mit gewisser Verwunderung fest, stinkt wie früher, Dreck liegt auf der Straße wie eh, und der Brotpreis zieht an. Das freilich ist kein Grund nicht zu hoffen, sagen sie sich und lesen die Zeitung; darin steht, wer an all dem wie schuld war und gleichwohl noch frech herumläuft. Sie, die Leute, durchleben derart sämtliche Unerträglichkeiten ihres bisherigen Daseins noch einmal, indes genußvoll und mit dem Bild alsbaldiger Änderung. Diese Beschäftigung währt zwei oder fünf Monate. Danach folgt ein Moment des Blinzelns.
Die neue Ordnung, zeigt sich, ist nicht nur Freiheit, sondern auch Ordnung und braucht eine Polizei; die neuen Büros müssen mit tausend Unordentlichkeiten fertigwerden und sind womöglich noch bürokratischer als die alten; die Banken, überraschenderweise, tun was sie immer vorgaben zu tun: sie verleihen Geld, um es vermehrt zurückzukriegen. Zudem erhebt eine bislang stille Gruppe ihr Haupt, die der Hausbesitzer – die Mieten steigen. Die Leute, ungern enttäuscht, brauchen nochmals Zeit, diese Maßgaben im Kopf sich zu ordnen; sodann setzt allgemeiner Mißmut ein.
Dies nun ist die Stunde der neuen Verwalter der Dörfer und Städte; sie sind ja nicht zu beneiden. Geld ist wenig da, und verlangen sie mehr von oben, bekommen sie keins, oder sie bekommen es und es entwertet sich. Versprechungen, andererseits, helfen fürder nicht – selbst wenn sie wahr wären, glaubte ihnen niemand. Was bleibt, ist der Kampf auf dem Feld des Nicht-Seienden – der Kampf gegen Namen, die Umbenennung.“

Rainer Kirsch (Döbeln, 17 juli 1934)

De Poolse futuristische schrijver Bruno Jasieński (eig. Wiktor Zysman) werd geboren op 17 juli 1901 in Klimontov. In 1929 schreef hij de roman Palę Paryż (Engels: I Burn Paris), waarin hij de ineenstorting en het verval van Parijs en van kapitalistische samenlevingen in het algemeen beschrijft en ook de daarbij horende sociale spanningen. Het boek was ook een humoristische reactie op het pamflet van Paul Morand “I Burn Moscow” dat kort daarvoor verschenen was. Gepubliceerd werd het boek in de linkse krant L’Humanité en daarna werd het meteen in het Russisch vertaald. Jasieński werd er in Frankrijk beroemd mee, maar de roman was ook de belangrijkste aanleiding om hem uit Frankrijk te verbannen. In Luxemburg en België was hij ook niet welkom en hij verbleef in Frankfurt am Main tot de ban werd opgeheven. Daarop keerde hij wel weer naar Frankrijk terug, maar hij werd opnieuw uitgewezen. In 1929 vestigde hij zich in Leningrad waar hij begroet werd als een nationale held.

Uit: I Burn Paris (Palę Paryż)

“It all began from a petty sta
te of affairs which, at the time, seemed both utterly insignificant and decidedly private.

On a beautiful November evening, on the corner of Rue Vivienne and Boulevard Montmartre, Jeanette announced to Pierre that she was in desperate need of a pair of evening shoes.

They ambled along, arm in arm, immersed in that random, clumsy crowd of extras that is projected every evening onto the screen of Parisian boulevards by the broken projector of Europe.

Pierre was glum and silent.

He had more than enough reason to be.

That morning the foremen had brought his gutta-percha-stepped patrol of the shopfloor to a sudden halt before Pierre’s machine and, fixing his gaze somewhere in the space above Pierre’s shoulder, had told him to pack up his tools.

This silent hunting had been going on for two weeks. Pierre heard from his workmates that, due to the lousy state of the economy, people had stopped buying cars. Factories were facing the threat of closure. The workforce was being cut by half everywhere. In order to avoid trouble, people were being fired at various times of the day, from different sections of the factory.

After taking their place in the workshop in the morning, nobody could be certain that it would not be their turn that day.

Like dogs sniffing a trail, four hundred pairs of nervous eyes stealthily tracked the foreman’s lumbering steps as he made his way slowly, deliberating, around the workshops, and the furtive eyes strove to avoid meeting his slippery gaze, should it fall upon them. The four hundred people bent over machines as if they sought to shrink and merge with the greyness, in an effort to become imperceptible. Fingers raced each other in hot pursuit on machines heated from hurry, through whose hoarse cry the weeping fingers whined “I’m the fastest! Not me please! Not me!”

Bruno Jasieński (17 juli 1901 – 17 september 1938)

De Hebreeuwse schrijver Shmuel Yosef Agnon (eig. Shmuel Yosef Czaczkes) werd geboren in Buczacs, Galicië (nu in Oekraïne) op 17 juli 1888. Hij was de eerste schrijver in het Hebreeuws die de Nobelprijs voor de literatuur won (in 1966). Agnon is een van de centrale personen in de moderne Hebreeuwse fictie. Hij is ook bekend met het acroniem Shay (van Shmuel Yosef; a zonder betekenis) als voornaam, dus als Shay Agnon. Agnon emigreerde naar het toenmalig mandaatgebied Palestina. Zijn werken behandelen het traditionele joodse leven en de moderne wereld, en trachten de verdwijnende sfeer en tradities van de Europese shtetl en joods-religieuze personages in Jeruzalem vast te leggen.

Uit: Only Yesterday

“Like all our brethren of the Second Aliya, the bearers of our Salvation, Isaac Kumer left his country and his homeland and his city and ascended to the Land of Israel to build it from its destruction and to be rebuilt by it. From the day our comrade Isaac knew his mind, not a day went by that he didn’t think about it. A blessed dwelling place was his image of the whole Land of Israel and its inhabitants blessed by God. Its villages hidden in the shade of vineyards and olive groves,
the fields enveloped in grains and the orchard trees crowned with fruit, the valleys yielding flowers and the forest trees swaying; the whole firmament is sky blue and all the houses are filled with re
joicing. By day they plow and sow and plant and reap and gather and pick, threshing wheat and pressing wine, and at eventide they sit every man under his vine and under his fig tree, his wife and his sons and daughters sitting with him, happy at their work and rejoicing in their sitting, and they reminisce about the days of yore Outside the Land, like people who in happy times recall days of woe, and enjoy the good twice over. A man of imagination was Isaac, what his heart desired, his imagination would conjure up for him.

The days of his youth departed in his yearning for the Land of Israel. Some of Isaac’s friends had already taken wives and opened shops for themselves, and they’re distinguished in the eyes of folks and are invited to all public events. When they enter the bank, the clerk sits them down on a chair; when they come to a government office, the dignitaries return their greetings. And others of Isaac’s friends are at the university studying all manner of wisdom that sus tains those who possess it and magnifies their honor.”

Shmuel Yosef Agnon (17 juli 1888 – 17 februari 1970)

De Franse schrijver, filosoof en politicus Roger Garaudy werd geboren in Marseille op 17 juli 1913. Hij was van 1945 tot 1962 volksvertegenwoordiger voor de Parti Communiste Français (PCF). Hij maakte vierentwintig jaar lang deel uit van het centraal comité en veertien jaar van het politburo van de PCF. Als directeur van het Centre d’études et de recherches marxistes was hij de voornaamste ideoloog van zijn partij. Zijn in 1965 gepubliceerde werk De l’anathème au dialogue, waarin hij zijn stelling toelicht, dat de mens in het middelpunt staat van het marxisme (een aspect dat volgens hem door het stalinisme was teruggedrongen), bracht hem in conflict met de gangbare marxistisch-leninistische interpretaties, evenals zijn in Lénine (1968) neergelegde visie, dat blijkens Lenin niet de partij, maar de massa de belangrijkste rol toevalt bij de vestiging van een socialistische maatschappij. In Le grand tournant du socialisme (1969) uitte hij felle kritiek op het militair ingrijpen van het Warschaupact in Tsjechoslowakije en de houding van de PCF ten aanzien van de meirevolte in Frankrijk (1968). Op het 19de partijcongres (febr. 1970) werden Garaudy zijn functies ontnomen, waarna hij op 20 mei uit de partij werd gestoten, beschuldigd van revisionisme van Marx en Engels. In 1975 verscheen Parole d’homme (Ned. vert.: Het hart op de tong, 1976), dat handelt over een thema waarmee hij zich al lang bezighield: saamhorigheid van christendom en communisme. In 1982 bekeert hij zich tot moslim.

Garaudy schreef in 1995 het werk Les Mythes fondateurs de la politique israélienne. Het boek oogste veel kritiek en leverde veel discussie op. Het zou een propagandawerk zijn voor Holocaustontkenning. Het boek werd in korte tijd vertaald in Midden-Oosterse talen zoals het Arabisch en Perzisch.

Uit: Les Mythes fondateurs de la politique israélienne

“We are aware that in our time, the only alternative to dialogue is war, and, as we keep repeating, dialogue requires that from the start, everyone is aware of what is lacking in his faith and that he needs the other to fill this void. This is the condition of any desire for fullness (which is the spirit of any living faith).

Our anthology of Zionist crimes is part of a body of efforts made by those Jews who have tried to defend a prophetic Judaism against a tribal Zionism. What nourishes antisemitism is not the criticism of the policy of aggression, deception and blood of Israeli-Zionism. It is the unconditional support of its policy, which by literal interpretation of the great traditions of Judaism, selects only whatever justifies this policy, elevates it above international law by making sacred the myths of yesterday and today.”

Roger Garaudy (Marseille, 17 juli 1913)

De Australische schrijfster Christina Stead werd geboren in Rockdale, New South Wales op 17 juli 1902. Zij schreef 15 romans en diverse verhalenbundels. Zij debuteerde met Seven Poor Men of Sydney in 1934. Haar bekendste roman is wellicht The Man Who Loved Children, gebaseerd op haar jeugdherinneringen, uit 1940.

Uit: House of all nations

“At this time the socialist friends of Alphendery began to tremble; the wisest predicted a hundred years of domination. Jules even became captious and cruel and couldn’t bear Alphendery to mention socialism or to wish the comfort of it all….

“If the stock exchange is abolished,” said Jules, “men like me will always set up a black bourse: it will come back. What you dream of are opium-den dreams, and besides you’re wasting time … You can make money … That’s what I want you to do … none of yur communist friends has ever made money, and so what brains have they? Forget them. You’re working for me!”

Alphendery laughed with contempt. “Jules, don’t worry. You’ve got time. There are plenty of tricks they can and will pull yet: every measure designed not for economic recovery but to put up the market, as if that were the first reality of economics, not merely the mercury of the middle classes…. This is the period of effrontery of capitalism and you think right, Jules, you’ve got the general line!”

“Yes,” said Jules, cooling. “I know it won’t last long, and I won’t last long; my three sons will be engineers, don’t fret! This is the day of the short-play heroes. No more Rhodes and houses of Rothschild!”

Christina Stead (17 juli 1902 – 31 maart 1983)

De Duitse schrijfster Clara Viebig werd geboren op 17 juli 1860 in Trier.Toen ze acht was, verhuisde de familie naar Düsseldorf, waar haar vader plaatsvervangend Regierungspräsident werd. Het landschap aan de Moezel en de Rijn zou later een belangrijke rol spelen in haar literaire werk. Toen haar vader in 1883 stierf, ging ze met haar moeder in Berlijn-Zehlendorf wonen, waar ze zang studeerde aan het conservatorium
. In 1894 begon ze verhalen te publiceren in kranten. Twee jaar later trouwde ze met de uitgever Friedrich Theodor Cohn. In de volgende twintig jaar was Viebig zeer productief. Rond de eeuwwisseling zorgde de toen aanstootgevende Eifelroman Das Weiberdorf voor de beslissende doorbraak.Tot 1914 zou er bijna elk jaar een roman of een bundel novelles verschijnen. Ook WO I was geen demper op Viebigs creativiteit. Ze schreef ondermeer de historische romans Unter dem Freiheitsbaum en Der Vielgeliebte und die Vielgehasste. Het nationaal-socialisme bracht de schrijfster tot zwijgen. Tot WO II gaf ze talrijke voordrachten in St. Petersburg, Den Haag, Wenen, Parijs, Luxemburg, Zwitserland, de VS en Duitsland. Midden in de oorlog verhuisde ze naar Mittelwalde in Schlesien. In 1946 keerde ze naar Berlijn terug.

Uit: Vom Weg meiner Jugend.

„Heinrich Heines Stadt – was wußte ich damals von Heinrich Heine! In der Schule hatte ich nichts von ihm gehört.

Aber es kam ein Tag, da fand die Zwölfjährige unter den Büchern der Mutter, die im guten Zimmer auf einer an der Wand hängenden kleinen Etagere standen, ein Buch, das war rot wie Blut, mit Passionsblumengerank auf dem Deckel und mit einem weißseidenen Bändchen als Lesezeichen. Und die Halbwüchsige schlug’s Büchlein auf und steckte neugierig die Nase hinein: was Interessantes? O ja, etwas Interessantes: weit mehr als das! Sie vergaß, daß sie abstauben sollte, vergaß die so und so vielmal herum, die ihr die Mutter am Strickstrumpf aufgegeben hatte, vergaß das Klavierüben und die fanzösische Übersetzung. Gott sei Dank, daß so selten jemand in die gute Stube kam!

Auf dem Tritt unterm Fenster kauerte ich, die langen Beine hochgezogen, die Hände um die Knie geschlungen; und auf diesen mageren Kinderknien lag das rote Buch. Ich las und las. Wie warmes, lebendiges Blut quoll es auf von dem roten Büchlein – es stieg mir zu Kopf, es quoll mir zu Herzen, jetzt stand mein Herz fast still vor Qual, jetzt hüpfte es wieder hoch empor vor Seligkeit. O, dieses ,Buch der Lieder’ was etwas andres, als die Gedichte, die man in der Schule lernt! Was waren selbst Schillers Taucher, Freiligraths Blumenrache und Chamissos Löwenbraut hiergegen?! Hier was etwas ganz Neues, nie Gekanntes, nie Gefühltes, nicht einmal Geahntes! Das lebendige Leben mit seinen Freuden und seinem Weh, mit seinem Lieben und seinem Hassen klopfte bei mir an. Über die unberührte Seele stürzten die Empfindungen; die wand und krümmte sich unter der gewaltig einbrechenden Flut, fast wäre sie gern wieder losgekommen – es war ja manches so traurig, so schrecklich – aber, was war das doch so schön!“

Clara Viebig (17 juli 1860 – 31 juli 1952)

Rainer Kirsch

De Duitse dichter en schrijver Rainer Kirsch werd geboren op 17 juli 1934 in Döbeln. Zie ook alle tags voor Rainer Kirsch op dit blog

Uit: De redding van de Saragossazee (Vertaald door J.F. Vogelaar)

“Het waren een groene en een rode walvis, beide zwommen in zee. Zullen we elkaar iets over de wereld vertellen, zei de een, ik stel voor het over plankton te hebben. Je bedoelt dat je het over jezelf wil hebben, zei de ander, het is je lievelingsvoedsel, ook ik moet het dus over jou hebben. Denk je er wel aan dat het hier de ijszee is, zei de groene walvis, soms ben ik bang dat we te groot zijn. Omdat we groot zijn blijven we op temperatuur, zei de ander. Laten we een duik nemen en ervaringen opdoen.
De Saragossazee bestaat of bestaat niet, in elk geval voer er een zeilschip, aan dek een jongeman, zijn haar woei in de wind. Er zijn eenvoudige handelingen, zei de jonge man, die zeker zijn, ík wil ze zeker noemen. Een zeil hijsen, op het dek staan, de koers wijzigen of de koers houden. De zon is een natuurverschijnsel, maar ook die heeft een betekenis, ze gaat op en onder, ik zeil, zulke dingen vormen samen het geluk. En ook staat vast dat de Balearen eilanden zijn en in de oceaan liggen.
Je vergeet de afstand, zei een stem. De jongeman schrok want er was niemand aan dek. Hij zei: ik word nog eens een filosoof want ik praat in mezelf. Hij hield zich met de linkerhand vast en beschermde met de rechter zijn ogen tegen de zon. Er zwom naast het schip iets blinkends snel door de golven. Dolfijnen, zei de jongeman. Hij hoorde lachen. Wil je zeggen dat ik mij vergis, zei de jongeman, geloof maar niet dat ik nooit iets over hallucinaties heb gehoord, een reis naar de Balearen duurt lang, zo kom je tenminste je tijd door.
Ik ben een heks, zei de stem. Zij kwam naderbij, hij zag haar rug en rossig haar. Zij zwom even snel als het schip, zonder de armen te bewegen. Het leven is interessant, zei de jongeman, ik maak voortdurend wel iets mee. O ja, zei de heks en hij meende een spottende toon in haar stem te horen. Ik vergelijk nieuwsgierigheid met het varen op schoeners, zei de jongeman, toch stoort mij iets in je manier van praten. Je bent jong en zwemt behendig, wanneer je zoals nu op je zij ligt laat je linkerborst een eigen smal kielzog achter. Heb je een staartvin?”

**Rainer Kirsch (17 juli 1934 – 14 september 2015)**

Georg Trakl werd op 3 februari 1887 in het conducteurshuis aan de Waagplatz 2 in Salzburg geboren. Zijn vader, Tobias Trakl, was een handelaar in ijzerwaren en zijn moeder, die ook psychische problemen had, was Maria Catharina Trakl, (meisjesnaam Halik). Voorts had hij nog drie broers en drie zussen. Margarethe (doorgaans Grethe genoemd) stond hem het naast, zelfs zodanig dat sommigen een incestueuze verhouding vermoeden. Zijn jeugd bracht hij door in Salzburg. Vervolgens bezocht hij van 1897 tot 1905 het humanistische gymnasium. Om toch een academische opleiding te kunnen volgen, werkte hij tot 1908 in de praktijk bij een apotheker. Sommigen vermoedden dat hij dit vooral deed om zichzelf opiaten te kunnen verschaffen. Bij het uitbreken van WO I werd Trakl als medicus naar het front in Galicië (heden ten dage in Oekraïne en Polen) gestuurd. Zijn gemoedsschommelingen leidden tot geregelde uitbraken van depressie, die verergerd werden door de afschuw die hij voelde voor de verzorging van de ernstig verwonde soldaten. De spanning en druk dreven hem ertoe een suïcidepoging te ondernemen, welke zijn kameraden nochtans verhinderden. Hij werd in een militair ziekenhuis opgenomen in Kraków, alwaar hij onder strikt toezicht geplaatst werd.Trakl verzonk daar in nog zwaardere depressies en schreef Ficker om advies. Ficker overtuigde hem ervan dat hij contact moest opnemen met Wittgenstein, die inderdaad op weg ging na Trakls bericht te hebben ontvangen. Op 4 november 1914, drie dagen voordat Wittgenstein aan zou komen, overleed hij echter aan een overdosis cocaïne

Paul Celan werd onder de naam Paul Antschel op 23 november 1920 geboren in Czernowitz, toentertijd de hoofdstad van de Roemeense Boekovina, nu behorend bij de Oekraïne. Paul Celans ouders waren Duitssprekende joden die hun zoon joods opvoedden en hem naar Duitse christelijke scholen stuurden. In 1942 werden Celans ouders door de Duitse bezetter naar een werkkamp gedeporteerd en daar vermoord. Hijzelf wist aanvankelijk onder te duiken, maar moest vanaf juli 1942 in een werkkamp dwangarbeid verrichten. Celan overleefde de oorlog. Via Boekarest en Wenen vestigde Celan zich in 1948 in Parijs. Daar was hij werkzaam als dichter, vertaler en doceerde hij aan de prestigieuze Ecole Normale Supérieure. Vermoedelijk op 20 april 1970 beëindigde hij zijn leven zelf door in de Seine te springen.

Simon Vestdijk (Harlingen, 17 oktober 1898 – Utrecht, 23 maart 1971) was een Nederlands romancier, dichter, essayist en vertaler. Zijn jeugd te Harlingen en Leeuwarden beschreef hij later in de Anton Wachter-cyclus. Van jongs af aan logeerde hij regelmatig bij zijn grootouders in Amsterdam, waar hij zich in 1917 aan de Universiteit van Amsterdam inschrijft als student in de medicijnen. Tijdens zijn studie die van 1917 tot 1927 duurde, leerde hij Jan Slauerhoff kennen.Tot 1932 is hij als arts in praktijken door heel Nederland werkzaam. In 1932 volgt zijn officiële schrijversdebuut met de uitgave van de bundel Verzen in De Vrije Bladen. Doorslaggevend voor Vestdijks uiteindelijke keuze voor de literatuur is zijn ontmoeting in 1932 met Eddy Du Perron en Menno ter Braak. Deze ontmoeting had tot resultaat dat hij redactielid werd van het tijdschrift Forum Kort daarop, in 1933, wordt zijn eerste novelle, De oubliette, uitgegeven. In hetzelfde jaar schrijft hij Kind tussen vier vrouwen, dat, eerst geweigerd door de uitgever, later de basis zal vormen voor de eerste drie delen van de Anton Wachter-romans. In 1951 ontvangt Vestdijk de P.C. Hooftprijs voor zijn in 1947 verschenen roman De vuuraanbidders. In 1957 wordt hij voor het eerst door het PEN-centrum voor Nederland voorgedragen voor de Nobelprijs voor de Literatuur, die hij echter nooit zal krijgen. Op 20 maart 1971 wordt hem de Prijs der Nederlandse Letteren toegekend, maar voor hij deze kan ontvangen overlijdt hij op 23 maart te Utrecht op 72-jarige leeftijd. Vestdijk was auteur van ca. 200 boeken. Vanwege deze enorme productie noemde de dichter Adriaan Roland Holst hem ‘de man die sneller schrijft dan God kan lezen’. Andere belangrijke boeken van Simon Vestdijk zijn: “Kind van stad en land” (1936), “Meneer Visser’s hellevaart” (1936), “Ierse nachten” (1946), “De toekomst de religie” (1947), “Pastorale 1943” (1948), “De koperen tuin” (1950), “Ivoren wachters” (1951), “Essays in duodecimo” (1952) en “Het genadeschot” (1964).

Thomas Mann, de jongere broer van Heinrich Mann, werd geboren op 6 juni 1875 in Lübeck. Hij was de tweede zoon van de graankoopman Thomas Johann Heinrich Mann welke later één van de senatoren van Lübreck werd. Zijn moeder Julia (geboren da Silva-Bruhns) was Duits-Braziliaans van Portugees Kreoolse afkomst. In 1894 debuteerde Thomas Mann met de novelle “Gefallen”. Toen Thomas Mann met 21 jaar eindelijk volwassen was en hem dus geld van zijn vaders erfenis toestond – hij kreeg ongeveer 160 tot 180 goldmark per jaar – besloot hij dat hij genoeg had van al die scholen en instituties en werd onafhankelijk schrijver. Kenmerkend voor zijn stijl zijn de ironie, de fenomenale taalbeheersing en de minutieuze detailschildering. Manns reputatie in Duitsland was sterk wisselend. Met zijn eerste roman, Buddenbrooks (1901), had hij een enorm succes, maar door zijn sceptische houding tegenover Duitsland na de Eerste Wereldoorlog veranderde dit volledig. Stelde hij zich tot aan de jaren twintig apolitiek op (Betrachtungen eines Unpolitischen, 1918), meer en meer raakte hij bij het Politiek gebeuren betrokken. Zijn afkeer van het nationaal socialisme groeide, zijn waarschuwingen werden veelvuldiger en heftiger. In 1944 accepteerde hij het Amerikaanse staatsburgerschap. Tussen 1943 en 1947 schreef Mann Doktor Faustus (zie Faust), de roman van de ‘Duitse ziel’ in de gecamoufleerd geschilderde omstandigheden van de 20ste eeuw. In 1947 bezocht hij voor het eerst sinds de Oorlog Europa, twee jaar later pas Duitsland. In 1952 vertrok hij naar Zwitserland. Op 12 augustus 1955 stierf hij in Zürich. Twintig jaar na zijn dood, in aug. 1975, is zijn literaire nalatenschap geopend: dagboekaantekeningen van 15 maart 1933 tot 29 juli 1955, alsmede notities uit de jaren 1918 tot en met 1921.Belangrijke werken zijn: Der Zauberberg, Der Tod in Venedig, Dokter Faustus , Joseph und seine Brüder en Die Bekenntnisse des Hochstaplers Felix Krull

De Nederlandse dichter Jakobus Cornelis Bloem werd geboren op 10 mei 1887 in Oudshoorn. Bloem stamde uit een stijlvolle, patricische familie. Op 12 mei 1921 verscheen eindelijk Het verlangen, vooral dank zij de krachtdadige hulp van zijn vriend Jan van Krimpen, die ook de typografie verzorgde In 1925 ontmoette Bloem de 19-jarige Clara Eggink. Het volgende jaar trouwden zij. Vrijwel tegelijk met de geboorte van hun zoon Wim op 8 september 1927 werd Bloem ontslagen bij de NRC. In mei 1928 werd Bloem benoemd tot griffier aan het kantongerecht De Lemmer, uit welk ‘Friesch Cayenne’ hij in 1931 werd overgeplaatst naar Breukelen. Afgezien van kleine opflakkeringen in 1924/25 en 1929 (samen vijf verzen), duurde het tot 1930 voor hij weer ‘aan de schrijverij’ raakte. Dit resulteerde in het jaar daarop in de bundel Media vita. Tussen 1934 en 1937, maar vooral in dat laatste jaar, schreef Bloem de verzen die uitkwamen als De nederlaag. Zijn Verzamelde gedichten verschenen in 1947, al spoedig enige malen herdrukt, en daarmee kwam eindelijk ook de officiële erkenning van zijn dichterschap: Constantijn Huygens-prijs (1949), P.C. Hooftprijs (1952), en ten slotte de grote Prijs der Nederlandse Letteren (1965). Na een langdurige ziekte die hem volstrekt hulpbehoevend maakte, overleed Bloem op 10 augustus 1966. Hij werd begraven in Paasloo (Overijssel).

Rilke werd op 4 december 1875 geboren in Praag. Hij had al naam gemaakt als dichter met zijn bundels Das Stundenbuch en Das Buch der Bilder, toen hij de literaire wereld versteld deed staan en wereldfaam verwierf met de publicatie van zijn twee delen Neue Gedichte in 1907 en 1908. Hij verzamelde daarin het beste werk uit een van zijn vruchtbaarste periodes, die hij grotendeels doorbracht in Parijs. Rilke was daar diep onder de indruk gekomen van Rodin, bij wie hij een tijdlang in dienst was als particulier secretaris. Rodin, zei hij later, had hem leren kijken. Dit kijken kwam neer op intense concentratie, om het mysterie te kunnen zien ‘achter de schijnbare werkelijkheid’. Latere en rijpere werken als Duineser Elegien (1912-1923) en het ronduit schitterende Die Sonette an Orfeus (1924) illustreren Rilkes metafysische visie op het onzegbare, dat haar verwoording vindt in een hermetische muzikale taal. Op 29 december 1926 overlijdt Rilke in het sanatorium in Val-Mont aan de gevolgen van leukemie. Enkele dagen later wordt hij, overeenkomstig zijn wens, begraven op het kerkhof van Raron.

K.P. Kavafis werd als kind van Griekse ouders, afkomstig uit Konstantinopel, geboren in 1863 in Alexandrië (tot vandaag een Griekse enclave) waar hij ook het grootste deel van zijn leven woonde en werkte. Twee jaar na de dood van zijn vader verhuist het gezin in 1872 naar Engeland om na een verblijf van vijf jaar naar Alexandrië terug te keren. Vanwege ongeregeldheden in Egypte vlucht het gezin in 1882 naar Konstantinopel, om na drie jaar opnieuw naar Alexandrië terug te gaan. In de jaren die volgen maakt Kavafis reizen naar Parijs, Londen en in 1901 zijn eerste reis naar Griekenland, in latere jaren gevolgd door nog enkele bezoeken. Op de dag van zijn zeventigste verjaardag, in 1933 sterft Kavafis in Alexandrië. De roem kwam voor Kavafis pas na zijn dood, dus postuum. Deels is dat toe te schrijven aan zijn eigen handelswijze. Hij was uiterst terughoudend met de publicatie van zijn gedichten, liet af en toe een enkel gedicht afdrukken in een literair tijdschrift, gaf in eigen beheer enkele bundels met een stuk of twintig gedichten uit en het merendeel van zijn poëzie schonk hij op losse bladen aan zijn beste vrienden.