Leo Vroman, Paul Theroux, Stefan Heym, Richard Wagner, William Hazlitt

De Nederlandse dichter Leo Vroman werd op 10 april 1915 in Gouda geboren. Zie ook mijn blog van 10 april 2007.

Voor wie dit leest

Gedrukte letters laat ik U hier kijken,

maar met mijn warme mond kan ik niet spreken,

mijn hete hand uit dit papier niet steken;

wat kan ik doen ? Ik kan U niet bereiken.

 

O, als ik troosten kon, dan kon ik wenen.

Kom, leg Uw hand op dit papier; mijn huid;

verzacht het vreemde door de druk verstenen

van het geschreven woord, of spreek het uit.

 

Menige verzen heb ik al geschreven,

ben menigen een vreemdeling gebleven

en wien ik griefde weet ik niets te geven:

liefde is het enige.

 

Liefde is het meestal ook geweest

die mij het potlood in de hand bewoog

tot ik mij slapende voorover boog

over de woorden die Gij wakker leest.

 

Ik zou wel onder deze bladzij willen zijn

en door de letters heen van dit gedicht

kijken in Uw lezende gezicht

en hunkeren naar het smelten van Uw pijn.

 

Doe deze woorden niet vergeefs ontwaken,

zij kunnen zich hun naaktheid niet vergeven;

en laat Uw blik hun innigste niet raken

tenzij Gij door de liefde zijt gedreven.

 

Lees dit dan als een lang verwachte brief,

en wees gerust, en vrees niet de gedachte

dat U door deze woorden werd gekust:

ik heb je zo lief.

 

De Verstandige Dolfijnen

Dolfijnen woonden lang geleden
in Kiev, Kleef en andere steden.

Ze hadden talk, thee en handen,

en consuls in de meeste landen.

 

Maar één dolfijn vond eerst het kruit

en toen zelfs de atoombom uit.

 

Zij riep: ‘Wij zijn te ver gegaan !

Terug ! Terug naar de oceaan !’

 

Zij wierp zich jurk en al in zee.

Alle anderen doken mee,

 

en zij verloren in het schuim

weer bril en op
poneerbare duim.

 

Moraal

 

Dolfijnen ! Schatjes ! Maak ruim baan,

wij komen achter jullie aan.

 

 

Bloemen

Als alle mensen eensklaps bloemen waren

zouden zij grote bloemen zijn met lange snorren.

Vermagerde vliegen, dode torren

zouden blijven haken in hun haren.

Tandestokers, steelsgewijs-ontsproten,

zouden zwellen tot gedraaide tafelpoten,

katoenen knoppen zouden openscheuren

tot pluche harten die naar franje geuren,

 

en op de bergen zouden gipsen zuilen staan

die gipsen druiven huilen.

 

Op het water dreven bordkartonnen blaren,

de vlinders vielen uit elkaar tot losse vlerken

en van geur verdorden alle perken

als alle mensen eensklaps bloemen waren.

 

vroman

Leo Vroman (Gouda, 10 april 1915)

 

De Amerikaanse schrijver Paul Edward Theroux werd geboren op 10 april 1941 in Medford, Massachusetts. Zie ook mijn blog van 10 april 2007.

Uit: The Elephanta Suite

 

Tough question,” Audie said. “This time of year we’re usually in our house in Florida. We’ve got an apartment in New York. We mostly spend our summers in Maine. We’ve got a condo in Vermont, ski country. Take your pick.”

But the woman wasn’t listening to him. She was talking about her daughter, who lived in New York City and was now twenty-seven and a little overdue to be married. They — mother and father — were in India to meet the parents of a boy they hoped would be a suitable husband. The boy happened to be living in Rochester, New York, where he taught engineering.

“Arranged marriage,” she said. “Best way.”

She seemed to be twinkling with defiance, challenging Audie to question her adherence to the custom of arranged
marriage. He enjoyed hearing her overselling it.

“Rupesh and I were arranged by our parents. Americans find it so funny.” She shrieked a little and wobbled her head. “I didn’t know his name. Only his horoscope. He was almost stranger to me. Almost thirty years together now!”

While insisting on her approval of the custom of arranged marriage, she was also presenting herself as an antique, if not an oddity, and wished to be celebrated that way. She lived in the USA; she had shocked her American friends with this sort of talk and was defying Audie to be shocked. But Audie decided to defy her in return by smiling at her.

“Beth was a stranger to me when we met, too,” he said. “Picked her up in a bar.”

He overheard the Indian man — Bill? Rupesh? — say, “vas vesting away” and “his own urine” — and he turned away from the man’s disappointed wife.

“My father,” the man said, glad for another listener. “He was in intensive care at Georgetown Medical Center. They said they couldn’t do any more for his condition, which was inoperable cancer of pancreas. ‘He will be more comfortable at home.’ They were abandoning him, no question. He was wasting. As last resort we saw a yogi. He prescribed the urine cure. My father was instructed to drink a beaker of his own urine first thing in morning. He did so. After a week he grew stronger. Appetite came back. Hunger was there. Thirst was there. Second week, my God, he began to put on weight. Skin better, head clear. Third week he was walking a bit. Balance was there. Two months of this, drinking urine, and body was clear. Doctor said, ‘Miracle.'”

 

theroux

Paul Theroux (Medford, 10 april 1941)

 

De Duitse schrijver Stefan Heym (eig. Hellmuth Flieg) werd geboren op 10 april 1913 in Chemnitz. Zie ook mijn blog van 10 april 2007.

Uit: Immer sind die Männer schuld

Ich erinner mich noch. Da war eine Zeit, wo ich ein heiterer Mensch war und herumgelaufen bin mit leichtem Herzen oder zumindest ausgeglichen in meinem Geist; aber jetzt denk ich immer sofort, was hab ich schon wieder gemacht, der Fleck auf dem Hemd, wo kommt der Fleck her, es hängen doch genug saubere Hemden im Schrank, und  die alte zerbeulte Hose, immer läufst du herum  wie ein Schlump, besonders wenn wir wollen ausgehen, kannst du nicht selber auf dich achten;  und in mir fängt etwas an zu wuchern, ich weiß nicht was, aber wenn ich erzähl davon meinem Freund, dem Professor Mendel, dem bekannten Seelenauseinandernehmer, sagt der, Das ist dein Schuldbewußtsein; wenn alles immer schiefgeht und sich verhakelt, muß einer doch daran schuld haben, und wer kann das sein nach Lage der Dinge? – nur du. Und sowieso sind immer die  Männer schuld.

Und ich spür wie mein Schuldbewußtsein  immer mehr wuchert in meinem Innern, und ich

sag mir, ich muss nachdenken wie ich’s nur fertigbringen möcht daß mir nicht immer alles danebengeht und die Menschheit mich liebt und respektiert, und besonders mein Weib. Und ich frag sie, was soll ich nur machen, Liebste, daß ich nicht völlig verkomm, ich bin doch früher ein richtig was man nennt ein patenter Mensch gewesen und hab dir ein Glück gegeben schon am frühen Morgen.“

Heym

Stefan Heym (10 april 1913 – 16 december 2001)

 

 

De Duitse schrijver Richard Wagner werd geboren op 10 april 1952 in Lowrin, in Roemenië. Zie ook mijn blog van 10 april 2007.

Uit: Miss Bukarest

 

Als Wasserleiche liegt sie nun vor ihm – Erika. Seine Landsfrau, wie Schelski mit einem Seitenblick auf Dino Schullerus sagt. Ob er sie kenne? Ob Schelski glaube, alle Rumaenen wuerden sich automatisch kennen? Ausserdem, aber das erwähnt Schullerus nicht, ist die tote Frau da vor ihnen keine Rumänin sondern genaugenommen eine Banater Schwäbin. Aber damit hätte er schon wieder verraten, dass er sie kennt.

Ja, er kennt diese Erika schon sehr lange. Sie waren eng befreundet, alle drei – Erika, Lotte und Dino. Voller Idealismus. Und als dann der Prager Fruehling ploetzlich die Gefahr birgt, dass die Russen auch Rumänien besetzen, beschliesst Dino, der Securitate beizutreten. Mit den lautersten Absichten – sein Land vor der Okkupation zu bewahren. Das zumindest zu Beginn. Denn schon rasch wird er fuer ganz andere Dienste eingesetzt. Spitzel spielen. Menschen unter Druck setzen. Auf die intellektuelle Schicht hat man es ganz besonders abgesehen. Und Erika hat besonders engen Kontakt zu ihnen. Ausserdem ist sie mit einem Deutschen liiert und will mit ihm in den Westen. Eine Information, die Dino eigentlich weitergeben muesste. Aber trotz der Gefahr, dass auch diese Information irgendwo abgehoert worden war, meldet er nichts.

Sie war also in den Westen gegangen. Nicht lange danach hatte sich auch Dino mit seiner Familie nach Deutschland abgesetzt. Heimlich. Das Versprechen seiner Frau Lotte gegenueber eingeloest – ihr Preis dafür, dass sie ihn trotz des Verhältnis zu Erika nicht verlassen hatte. Aber was kann ein Securitate-Mann in Deutschland machen? Das, was er immer schon am besten konnte – Leute bespitzeln. Und so war er in der Detektei gelandet, die eines Tages den Auftrag erhielt, eine Ehefrau zu beschatten. Die sich als die lange verschollene Erika entpuppt.“

rwagner

Richard Wagner (Lowrin, 10 april 1952)

 

De Engelse schrijver en essayist William Hazlitt werd geboren op 10 april 1778 in Maidstone. Zie ook mijn blog van 10 april 2007.

 

Uit: On poetry

 

The remarks which have been here made, would, in some measure, lead to a solution of the question of the comparative merits of painting and poetry. I do not mean to give any preference, but it should seem that the argument which has been sometimes set up, that painting must affect the imagination more strongly, because it represents the image more distinctly, is not well founded. We may assume without much temerity, that poetry is more poetical than painting. When artists or connoisseurs talk on stilts about the poetry of painting, they show that they know little about poetry, and have little love for the art. Painting gives the object itself; poetry what it implies, Painting embodies what a thing contains in itself: poetry suggests what exists out of it, in any manner connected with it. But this last is the proper province of the imagination. Again, as it relates to passion, painting gives the event poetry the progress of events: but it is during the progress, in the interval of expectation and suspense, while our hopes and fears am strained to the highest pitch of breathless agony, that the pinch of the interest lies.

 

Between the acting of a dreadful thing
And the first motion, all the interim is
Like a phantasma or a hideous dream.
The mortal instruments are then in council;
And the state of man, like to a little kingdom,
Suffers then the nature of an insurrection.

 

But by the time that the picture is painted, all is over. Faces are the best part of a picture; but even faces are not what we chiefly remember in what interests us most, — But it may be asked then, Is there anything better than Claude Lorraine’s landscapes, than Titian’s portraits, Raphael’s cartoons, or the Greek statues? Of the two first I shall say nothing, as they are evidently picturesque, rather than imaginative. Raphael’s cartoons are certainly the finest comments that ever were made on the Scriptures. Would their effect be the same if we were acquainted with the text? But the New Testament existed before the cartoons. There is one subject of which there is no cartoon, Christ washing the feet of the disciples the night before his death. But that chapter does not need a commentary! It is for want of some such resting place for the imagination that the Greek statues are little else than specious forms. They are marble to the touch and to the heart. They have not an informing principle within them. In their faultless excellence they appear sufficient to themselves. By their beauty they are raised above the frailties of passion or suffering. By their beauty they are deified. But they are not objects of religious faith to us, and their forms are a reproach to common humanity. They seem to have no sympathy with us, and not to want our admiration.”

 

hazlitt

William Hazlitt (10 april 1778 – 18 september 1830)

 

Leo Vroman, Paul Theroux, Stefan Heym, Richard Wagner, William Hazlitt

De Nederlandse dichter Leo Vroman werd op 10 april 1915 in Gouda geboren. Hij had joodse ouders en woonde tot aan het begin van WO II in Gouda. Hij studeerde, na de Rijks-HBS in Gouda, van 1932 tot 1940 biologie in Utrecht. Na de Tweede Wereldoorlog kwam hij bij een oom in New York terecht, waar hij werkte als wetenschappelijk onderzoeker (hematoloog) op het gebied van de bloedstolling. In zijn vakgebied is zijn naam vereeuwigd in het Vroman-effect, bepaalde bloedstollingverschijnselen. Hij woont al sinds 1947 in de Verenigde Staten.

 

Moet het verzachting zijn

 

Over de wereld valt langzaam de nacht:

alle schaduw valt op ronde dingen zacht.

 

Liefs wordt gefluisterd, kwaad wordt luid gesproken,

heuvels, door storm gestreeld, torens gebroken,

kiezel, kanteel en tijger worden rond,

doelloos de ziel, en tandeloos de mond.

 

Zachte paarden hollen door puree

en dragen klaargesleten voiles vol

haast uitgewiste verzen van mij mee

en vele vreemde even dun daarnaast

vrezende daar doorheen te gaan,

mist, mis, misverstaan.

Het waait, het waait met mij

als met mijn lange zinnen

die dubbelslaan,

zij klapperen elkaar voorbij

versimpelend tot grauw linnen.

Luister maar als een oorwormspook naar binnen

in mij, hoor gedempte plooien

eten wat aan schadedelen

beeld na beeld kapot vervelen

en in de diepte gooien:

Maagd Waarheid, haar zoveel beloofde

borsten zijn twee oude hoofden

maar zonder mond, uit wonden daalt

de laatste leus van huid en haat

want al wat mijn verstand verstaat

is misverstand, is mest vervaald

tot grond, is best.

 

 

Brooklyn, 5 juli 1964

 

 

De grote tuin

 

De grondwet van de aarde

is langs de kanten

van wegen en paden

nu al uit planten

en bloemen te raden:

 

waarom hier dit gras?

Omdat iemand zo pas

of ooit, zeg maar ooit

een eeuw geleden

langs is gereden

en zijn bakje as

had leeg gestrooid.

 

Waarom daar die planten?

Daar heeft een tante

op een deken gezeten

en bessen gegeten.

 

Hier was gehoest,

hier gebloed, daar geroest

voor onze aarde

de vrede verklaarde.

 

Waar vroeger de muren

van steden stonden,

verstomd zijn de monden,

verstomd hun culturen,

worden figuren

van bloemen gevonden.

 

Sierlijke vlagen

van wind en regen

zullen de wegen

als water vervagen,

maar eens zal dit kleed

van bloemen misschien

van verre gezien

die tekens vertonen

alsof wij nog wonen

op deze planeet.

 

vroman

Leo Vroman (Gouda, 10 april 1915)

 

De Amerikaanse schrijver Paul Edward Theroux werd geboren op 10 april 1941 in Medford, Massachusetts. Hij schreef eerst korte verhalen, krantenartikelen en romans, maar werd door zijn vriendschap met de reisschrijvers Bruce Chatwin en V.S. Naipaul bekend. Hij maakte zich echter los van deze twee en vond als schrijver over reizen een eigen stijl. Met meer dan derdit boeken op zijn naam is hij een van de bekendste Engelstalige schrijvers. Theroux reist het liefste per trein.

 

Uit: Dark Star Safari

 

All news out of Africa is bad. It made me want to go there, though not for the horror, the hot spots, the massacre-and-earthquake stories you read in the newspaper; I wanted the pleasure of being in Africa again. Feeling that the place was so large it contained many untold tales and some hope and comedy and sweetness, too — feeling that there was more to Africa than misery and terror — I aimed to reinsert myself in the bundu, as we used to call the bush, and to wander the antique hinterland. There I had lived and worked, happily, almost forty years ago, in the heart of the greenest continent.

To skip ahead, I am writing this a year later, just back from Africa, having taken my long safari and been reminded that all travel is a lesson in self-preservation. I was mistaken in so much — delayed, shot at, howled at, and robbed. No massacres or earthquakes, but terrific heat and the roads were terrible, the trains were derelict, forget the telephones. Exasperated white farmers said, “It all went tits-up!” Africa is materially more decrepit than it was when I first knew it — hungrier, poorer, less educated, more pessimistic, more corrupt, and you can’t tell the politicians from the witch doctors. Africans, less esteemed than ever, seemed to me the most lied-to people on earth — manipulated by their governments, burned by foreign experts, befooled by charities, and cheated at every turn

theroux

Paul Theroux (Medford, 10 april 1941)

 

De Duitse schrijver Stefan Heym (eig. Hellmuth Flieg) werd geboren op 10 april 1913 in Chemnitz. Heym was al vroeg politiek betrokken. Al in 1931 werd hij van het Gymnasium in Chemnitz gestuurd na publicatie van een anti-fascistisch gedicht. In 1933 verliet Heym Duitsland en vertrok naar Praag in het toenmalige Tsjechoslowakije. In hetzelfde jaar verhuisde hij naar de Verenigde Staten. Hij studeerde in Chicago en was van 1937 tot 1939 hoofdredacteur van het linkse weekblad Deutsches Volksecho in New York. In 1943 nam hij dienst in het Amerikaanse leger en was belast met psychologische oorlogsvoering. De eerste tijd na WO II was hij in München gestationeerd. Vanwege zijn pro-communistische houding werd hij in 1945 overgeplaatst naar de Verenigde Staten. Ten tijde van McCarthy-periode stond Heym zijn Amerikaanse staatsburgerschap en oorlogsonderscheidingen af en vertrok in 1952 naar Praag, om in 1953 naar de DDR te verhuizen. In 1956 kwam hij in conflict met het DDR-regiem over de publicatie van het boek Der Tag X over de volksopstand van 17 juni 1953. Ondanks de wrijvingen met de autoriteiten behield Heym de mogelijkheid om als een van de weinige DDR-burgers vrij naar het buitenland te reizen en er te publiceren. In 1989 was hij betrokken bij de massademonstraties tegen de onvrijheid in de DDR. In 1994 werd hij in de Bondsdag gekozen voor de communistische PDS. In 2001 overleed hij in Israël, waar hij op dat moment een symposium over Heinrich Heine bezocht.

Uit: Ahasver

“Angst”, sagt er, “ich habe Angst vor dem Nichts. Früher, bei den Papisten, da herrschte gute kaufmännische Ordnung, so viele silberne Pfennige Hamburgsch für so viele Jahr Ablass vom Fegefeuer und anderen Plagen, und war verbrieft vom Heiligen Vater selber. Aber jetzt, nachdem dein Herr Doktor Luther dagegen gewettert? Wer ist jetzt, der mir’s geben kann mit Brief und Siegel, dass es weitergeht nach dem Tode, oder aber am Tag der Auferstehung, da die mürben Knochen sich wieder zusammenfügen und das verrottete Fleisch sich beseelen und die toten Augen sich auftun sollen, den Gl
anz und die große Pracht zu sehen? Wer garantiert’s, und welcher Jüd leiht mir auch nur einen Groschen darauf?”

heym_250

Stefan Heym (10 april 1913 – 16 december 2001)

 

De Duitse schrijver Richard Wagner werd geboren op 10 april 1952 in Lowrin, in Roemenië. Na zijn studie germanistiek en Roemeens in Timişoara werdte hij als docent en journalist. Daarnaast publiceerde hij proza en gedichten in de Duitse taal. In 1987 verliet hij na een publicatieverbod Roemenië en sindsdien woont hij in Berlijn. Naast romans en verhalen schrijft hij ook essays en kritieken.

Uit: Miss Bukarest

„Schön sah die Leiche nicht aus.
Wir standen in der stummen Halle. Schelski  hatte die Schublade aufgezogen. Wasserleiche. Was soll man daran schon erkennen?
Nachher, in seinem Büro, zeigte er mir die Fotos. “Eine Landsfrau von dir”, sagte er in seinem unnachahmlichen Ton. “Rumänin.”
Er warf mir einen prüfenden Blick zu. “Kennst du sie?”
Ich verneinte mit einer Kopfbewegung. Dabei war mir sofort klar, dass es sich um Erika handelte. Aber das wollte ich Schelksi nicht verraten. Hatte meine Gründe.
Ich wollte zuerst einmal herausfinden, was Schelski wusste. War es wirklich nur die Spekulation auf die Herkunft, oder ahnte er etwas?
Ich heiße Dino Schullerus. Heute heiße ich so. Warum ich früher anders hieß, ist eine lange Geschichte, die sich aber kurz erklären lässt. Erklären, nicht erzählen.
Ich arbeite in einer Detektei. Wir machen alles. Wir suchen entlaufene Hunde, bringen Mädchen vom Drogenstrich zurück, finden verschollene Erben und dokumentieren Ehebrüche.
Ehebruch. Damit fing es an.
In der Detektei nennt man mich allgemein den Rumänen. So hieß es auch damals: ein Fall für den Rumänen!
Erika Osthoff, Auftraggeber der Ehemann. Ich hatte ein paar ähnliche Fälle bereits zur Zufriedenheit von Arbeit- und Auftraggeber erledigt.“

 

Wagner

Richard Wagner (Lowrin, 10 april 1952)

 

De Engelse schrijver en essayist William Hazlitt werd geboren op 10 april 1778 in Maidstone. Hij was bevriend met romantische dichters als Wordsworth en Coleridge. Hij publiceerde diverse bundels met essays en schreef voor verschillende kranten als The Times en de Edinburgh Revieuw. Hazlitt woonde in een klein pension en had een affaire met een van dienstmeisjes, Sarah Walker. Toen hij hun briefwisseling publiceerde onder de titel Liber Amoris veroorzaakte dat een schandaal en was zijn journalistieke loopbaan voorbij.

Uit: Liber Amoris, Or, The New Pygmalion

H. But I am afraid I tire you with this prosing description of the French character and abuse of the English? You know there is but one subject on which I should ever wish to talk, if you would let me.
S. I must say, you don’t seem to have a very high opinion of this country.
H. Yes, it is the place that gave you birth.
S. Do you like the French women better than the English?
H. No: though they have finer eyes, talk better, and are better made. But they none of them look like you. I like the Italian women I have seen, much better than the French: they have darker eyes, darker hair, and the accents of their native tongue are much richer and more melodious. But I will give you a better account of them when I come back from Italy, if you would like to hear it.
S. I should much. It is for that I have sometimes had a wish for travelling abroad, to understand something of the manners and characters of different people.
H. My sweet girl! I will give you the best account I can—unless you would rather go and judge for yourself.
S. I cannot.
H. Yes, you shall go with me, and you shall go WITH HONOUR—you know what I mean.”

hazlitt

William Hazlitt (10 april 1778 – 18 september 1830)