Ingo Schulze, Klaus Rifbjerg, Jan Greshoff, Edna O’Brien, Hans Carossa, François de La Rochefoucauld, Nicolas Gilbert, Maxwell Anderson, Muriel Rukeyser

De Duitse schrijver Ingo Schulze werd geboren in Dresden op 15 december 1962.  Zie ook mijn blog van 15 december 2008.

Uit: Eine Nacht bei Boris

„Wenn ich jetzt von diesem Abend, von dieser Nacht berichte, muss ich vorausschicken, dass Boris, der von sich selbst als meinem ältesten Freund sprach, nicht mehr lebt. Ich schreibe dies hier aber nicht, weil Boris tot ist. Ich würde nicht anders über ihn denken, wenn er noch lebte, und muss mir auch nicht vorwerfen, ihm nicht gesagt zu haben, wie viel mir dieser Abend, diese Nacht bedeutet, ganz egal, wie verwirrt und beschämt wir alle am Ende nach Hause gingen. Es war wirklich die merkwürdigste Feier, die ich je erlebt habe, auch wenn meine Rolle dabei marginal gewesen ist.

»Alles kannst du neu haben, nur keinen alten Freund«, sagte Boris oft. Und Susanne sagte: »Besser keinen als so einen.« Sie meinte, Boris und ich seien nur aus Gewohnheit miteinander befreundet.

Dabei ist Boris früher gar nicht mein Freund gewesen. Er war eine Klasse über mir und kam morgens aus der entgegengesetzten Richtung zur Schule. Bei der Armee liefen wir uns über den Weg, verbrachten ein paarmal den Ausgang zusammen – und verloren uns nach der Entlassung sofort aus den Augen. Erst in Berlin, nachdem Susanne und ich 1994 in eine gemeinsame Wohnung gezogen waren, sah ich Boris wieder, im dritten Stock eines maroden Hauses in der Esmarchstraße, direkt gegenüber von uns. Wir hatten Morgensonne, sein Balkon, über dessen Brüstung sommers wie winters ein zusammengeklappter Wäscheständer ragte, bekam von März oder April an etwas Abendsonne ab.

Wir trafen kurz nach Weihnachten vor dem defekten Leergutautomaten der Extra-Kaufhalle aufeinander. Boris geriet in übertriebene Aufregung, wie ich fand, und lud mich ein, er wollte kochen. Es war eine merkwürdige Situation, als sich danach unsere Wege zwischen den Regalen mehrfach kreuzten und wir nicht wussten, was wir sagen sollten und wortlos in den Einkaufswagen des anderen schielten. Ich dachte damals, dass vielleicht auch der Leergutautomat an seiner Reaktion schuld war, denn dort riecht es noch genauso wie früher bei unserem Altstoffhandel.

Nachdem ich Boris verraten hatte, dass wir ihm direkt in die Fenster blickten, sah ich ihn manchmal, wie er vom Balkon aus zu uns herüberspähte.”

Ingo__Schulze_

Ingo Schulze (Dresden, 15 december 1962)

 

De Deense dichter en schrijver Klaus Rifbjerg werd geboren op 15 december 1931 in Kopenhagen. Zie ook mijn blog van 15 december 2008.

 

Dänemark, Treu

 

Dänemark kommt
nicht auf Kommando heraus
nee, bleibt ruhig sitzen
in seinem Loch.
“Wuff”, sagt’s,
und man lockt:
“Na, komm schon,
komm, komm, komm”,
doch Dänemark verzieht sich nur
tiefer in seine Hundehütte.
Da sitzt es nun
und guckt auf Bornholm,
kratzt sich kurz am Skamlingsbanken,
schnüffelt in Richtung Anholt
und lässt einen Wind streichen
unten bei Fanø.
Wie gewöhnlich regnet es draußen,
warum also sich aufraffen?
Nun,
man will Dänemark bei sich haben
und versucht’s noch einmal:
“Komm doch, mein Hündchen,
komm heraus.”
Die Antwort ist ein leises Knurren,
oder ist’s eine Frage?
“Was hat man mit mir vor?”
Was man vorhat, was soll
man denn vorhaben?
Vielleicht will man dich streicheln,
Dänemark,
vielleicht bekommst du einen Tritt.
Vielleicht machen wir einen Lauf,
eine flotte Tour übern Kleinen Belt,
was hältst du von einem Sprung nach
Hindsgavl, dem Schloss,
du weißt,
auf dem Hügel,
die Fahnenstange,
es ist immer Ende Mai,
und dort steht Frantz Wendt,
fünf Schwäne im Arm,
und Dichter spielen Harfe
in einem Pavillon aus Glas,
und ein Betrunkener steht
am Rand der Brücke,
sucht Halt in der Welt,
gestützt auf einen Strahl Urin,
der ihn mit dem Belt verbindet,
auch er ist ein Dichter,
Dänemark,
hast du nicht Lust, das zu sehen?
Dänemark brummt abermals
und streckt Skagen heraus
und dreht den Hals Barre,
sagt nochmals “Wuff”,
aber läst sich dennoch herab
und fragt: “Woruff?”
Ja, das will ich dir sagen, mein Alter,
Dänemark sehen ist eine Freude,
es darf nur nicht allzu häufig sein,
doch, sagen wir, jedes dreißigste Jahr
muss Schnuffi raus und sich sehen lassen,
raus und sehen.
Hopphopp, Dänemark,
du sollst dein Bein
bei Kolding anheben
und kräftig bellen,
dass Læsø davonfliegt bis nach Hven.
Komm, alter fauler Fido,
Herrchens Treu,
du musst ein bisschen an die Luft!

 

 

Vertaald door Lutz Volke

 

klaus-rifbjerg

Klaus Rifbjerg (Kopenhagen, 15 december 1931)

 

De Nederlandse dichter en schrijver Jan Greshoff werd geboren op 15 december 1888 in Nieuw Helvoet. Zie ook mijn blog van 15 december 2006 en ook mijn blog van 15 december 2007 en ook mijn blog van 15 december 2008.

Uit: Spijkers met koppen

 

Geloof en kunst

‘Is er niets veranderd?’

Een vriendelijke lezer zendt mij een uitknipsel uit een christelijk-litterair tijdschrift, waarin de schrijver tegen Multatuli van leer trekt, en hij vraagt: ‘is er dan niets veranderd?’ Neen, waarde heer, er is niets veranderd en er zàl niets veranderen zoolang men niet inziet dat kunst in geen enkel direct verband staat met religie, economie, politiek of hygiëne. Al deze verschijnselen maken onmiskenbaar deel uit van ons geestelijk leven. En het geestelijk leven is de grondstof voor het kunstwerk. Maar daarmede is men nog niet aan kunst toe. Zooals men uit marmer een afzichtelijk en van klei een verrukkelijk beeld kan maken, zoo kan men uit het Christendom een slecht en uit het atheïsme een goed boek putten. En omgekeerd.

Wat een kunstwerk goed of slecht maakt, is niet in enkele woorden vast te leggen, maar het heeft in elk geval niets te maken met geloofsbelijdenis of de politieke gezindheid van den maker. Multatuli mag honderdmaal een ‘mauvais esprit’, een ondeugdelijk ambtenaar, een moeilijk echtgenoot, een luchthartig financier geweest zijn – hij mag vreemd zijn gebleven aan alle christelijke en maatschappelijke deugden – hij was, is en blijft niettemin een van onze warmste, geestigste, direktste prozaschrijvers, een vurig kunstenaar, een hartstochtelijke, boeiende, prikkelende persoonlijkheid.

Wat blijft er van onze toch al niet overrijk gestoffeerde litteratuur over, wanneer men X. buitensluit omdat hij niet kerkvast, Y., omdat hij niet geldvast en Z. omdat hij niet stoelvast was?

Goethe is een dichter, Henriëtte Roland Holst is een dichter … is nu dat niet meer dan voldoende, moeten wij nu ook nog het feit, dat de een Roomsch en de andere Marxist is in onze overwegingen gaan betrekken? Of moet ik Beets als dichter gaan bewonderen omdat hij rechtzinnig en eerbaar was? Geef mij maar Villon, die aan drie galgen had hooren te hangen en dan krijgt gij van mij l’abbé Delille cadeau; geef mij maar Multatuli – met al zijn menschelijke en maatschappelijke gebreken – en ik schenk u, uit de volheid mijns harten, Da Costa, met de Genestet en de Bull op den koop toe.

Het christendom is ongetwijfeld een eerbiedwaardige en edele zaak; en het is mogelijk als christen prachtige litteratuur te maken; maar het is óók mogelijk om dat als mohamedaan, shintoïst of wodansdienaar te doen. Het is altijd het oude liedje: kunst is kunst, autonoom, met haar wetten, doel en bestaansreden in zich zelf, en niet, nooit, een propagandamiddel.

Dit misverstand is de ongeneeslijke ziekte, waardoor onze Nederlandsche litteratuur verkwijnt. U heeft gelijk, mijnheer, leve Multatuli!”

 

Gresshoff

Jan Greshoff (15 december 1888 – 19 maart 1971)
Portret door Alfred Krenz

 

De Ierse schrijfster Edna O’Brien werd geboren op 15 december 1930 in Tuamgraney (County Clare). Zie ook mijn blog van 15 december 2008.

Uit: Girls In Their Married Bliss

 

His name was Frank and he was blowing money around the place and telling jokes. I’ll repeat one joke so as you’ll have an idea how hard up I was. Two men with fishing tackle have an arm around an enormous woman and one says to the other, “A good catch.” When people are drunk they’ll laugh at anything, provided they’re not arguing, or hitting each other.

Anyhow, he drove me home and offered me money – he has a compulsion to offer money to people who are going to say no – and asked if I thought he looked educated. Educated! He was a big, rough fellow with oily hair, and his eyebrows met. So I said to him, “Beware of the one whose eyebrows meet, because in his heart there lies deceit.” And sweet Jesus, next time we met he’d had them plucked over his broken nose. He’s so thick he didn’t understand that the fact they met was the significant thing. Thick. But nice, too. Anybody that vulnerable is nice, at least that’s how I feel. Another dinner. Two dinners in one week and a bunch of flowers sent to me. The first thought I had when I saw the flowers was, could I sell them at cut rates. So I offered them to the girls in the bed-sits above and below, and they all said no except one eejit who said yes. She began to fumble for her purse, and I felt so bloody avaricious that I said, “Here’s half of them,” so we had half each, and when he came to call for me that evening, he counted the number of flowers that
I’d stuck into a paint tin, for want of a vase. And you won’t believe it, but didn’t he go and ring the flower shop to say they’d swindled him. There he was out on the landing phone, yelling into it about how he’d ordered three dozen. Armagh roses and what crooks they were, and how they’d lost him as a customer, and there was I in the room with a fist over my mouth to smother the laughter. “You may not be educated,” said I, “but you’re a merchant at heart. You’ll go far.” It ended up with the flower shop saying they’d send more, and they did. I was driven to go out to Woolworth’s and buy a two-shilling plastic vase because I knew the paint tin would topple if one more flower was put in.

He didn’t propose bed for at least six dinners, and that shook me. I didn’t know whether to be pleased or offended. He was blind drunk the night he said we ought to, and my garret was freezing and far from being a love nest. The roses had withered but weren’t thrown out, and I had this short bed so that his feet hung out at the bottom. I lay down beside him – not in the bed, just on it – with my clothes on. He fumbled around with my zip and of course broke it, and I thought, I hope he leaves cash for the damage, and even if he doesn I’ll have to go to a technical school to learn how to stitch on a zip, it’s that complicated. I knew the bed was going to collapse. You always know a faulty bed when you put it to that sort of use. So he got the zip undone and got past my vest – it was freezing – and got a finger or two on my skin, just around my midriff, which was beginning to thicken because of all the big dinners and sauces and things. I reckoned I ought to do the same thing, and I explored a bit and got to his skin, and the surprising thing was, his skin was soft and not thick like his face. He began to delve deeper, very rapacious at first, and then he dozed off. That went on for a while – him fumbling, then dozing – until finally he said, “How do we do it?” and I knew that was why he hadn’t made passes sooner. “

 

Obrien

Edna O’Brien (Tuamgraney, 15 december 1930)

 

De Duitse dichter en schrijver Hans Carossa werd geboren op 15 december 1878 in Bad Tölz. Zie ook mijn blog van 15 december 2006  en ook mijn blog van 15 december 2007 en ook mijn blog van 15 december 2008.

 

Gartentag

 

Von unsern Zitterpappeln fliegt noch immer

Der Samenflaum, das Gras ist wie verschneit.

Ein Rittersporn versendet seinen Schimmer,

Als käme eine Frau in blauem Kleid.

 

Am Brunnenrand berühren sich die Schatten,

Das erste Dunkel nistet im Geheg.

Noch fehlt uns viel: komm, fügen wir die Platten

Von hellem Schiefer in den neuen Weg,

 

Der bei den Fliederbüschen dort im Bogen

Zum Gitter führt! Bald werden wir ihn gehn

Und über flimmernden Getreidewogen

Das ferne Kuppelgrün der Stromstadt sehn.

 

O langer Gartentag! Duftender Abend,

Halbfertiges Beet, noch ohne Form und Flor –

Wie wohl wird uns! Die schwere Erde grabend

Bereiten wir den Traum der Jahre vor.

 

carossa_hans

Hans Carossa (15 december 1878  – 13 september 1956)

 

De Franse schrijver François de La Rochefoucauld werd geboren op 15 december 1613 in Parijs. Zie ook mijn blog van 15 december 2006 en ook mijn blog van 15 december 2008.

 

Uit: Maximes

«On aime à deviner les autres, mais l’on n’aime pas à être deviné.»

 

«Notre amour-propre souffre plus impatiemment la condamnation de nos goûts que de nos opinions.»

 

«Les passions sont les seuls orateurs qui persuadent toujours.»

 

rochefoucauld

François de La Rochefoucauld (15 december 1613 – 17 maart 1680)

 

 

De Franse dichter Nicolas Gilbert werd geboren in Fontenoy-le-Château (Vosges) op 15 december 1750. Zie ook mijn blog van 15 december 2008.

 

L’univers est un temple…

 

L’univers est un temple où l’on voit l’injustice
Se targuer sur l’autel, un sceptre dans la main.
La modeste vertu, victime du dédain ;
Y marche l’oeil baissé devant l’éclat du vice ;
Et les pâles talents, couchés sur des grabats,
Y veillent consumés, par la faim qui les presse,
Tandis que, s’égayant, chantant dans la paresse,
L’ignorance au teint frais s’endort dans le damas. […]
Quand le teint du soleil s’obscurcit de pâleur,
Quand tout autour de moi respire la tristesse,
Mon coeur est soulagé, je sens moins mon malheur ;
Je crois que la nature à mon sort s’intéresse ;
Je crois que, courroucé d’avoir vu les humains
Refuser des secours à mes tristes destins,
Le ciel ne daigne pas leur prêter sa lumière…
Ou plutôt il me semble, et j’en suis consolé,
Que tout est comme moi plaintif et désolé.
J’aime à me retracer ma nouvelle carrière :
Mon lit sera la feuille, un antre ma chaumière,
L’herbe ma nourriture, et l’onde ma boisson,
Mes plaisirs l’innocence, et mon bien la raison. […]

 

N__Gilbert

Nicolas Gilbert (15 december 1750 – 16 november 1780)

 

De Amerikaanse schrijver en songwriter Maxwell Anderson werd geboren op 15 december 1888 in Atlantic Pennsylvania. Zie ook mijn blog van 15 december 2008.

 

September Song

 

Well, it’s a long, long time

From May to December.

But the days grow short,

When you reach September.

And the autumn weather

Turns the leaves to gray

And I haven’t got time

For the waiting game.

 

And the days dwindle down

To a precious few

September, November

And these few precious days

I spend with you.

These precious days

I spend with you.

 

Anderson

Maxwell Anderson ( 15 december 1888 – 28 februari 1959)

 

De Amerikaanse dichteres, schrijfster en politiek activiste Muriel Rukeyser werd geboren op 15 december 1913 in New York. Zie ook mijn blog van 15 december 2008.

 

The Conjugation of the Paramecium    

 

This has nothing

to do with

propagating

 

The species

is continued

as so many are

(among the smaller creatures)

by fission

 

(and this species

is very small

next in order to

the amoeba, the beginning one)

 

The paramecium

achieves, then,

immortality

by dividing

 

But when

the paramecium

desires renewal

strength another joy

this is what

the paramecium does:

 

The paramecium

lies down beside

another paramecium

 

Slowly inexplicably

the exchange

takes place

in which

some bits

of the nucleus of each

are exchanged

 

for some bits

of the nucleus

of the other

 

This is called

the conjugation of the paramecium.

 

rukeyser

Muriel Rukeyser (15 december 1913 – 12 februari 1980)

P. C. Hooftprijs 2010 voor Charlotte Mutsaers

De Nederlandse schrijfster en schilderes  Charlotte Mutsaers krijgt de P.C. Hooftprijs 2010 voor proza. De 67-jarige auteur van romans als Koetsier herfst en Rachels Rokje is de eerste vrouw sinds Hella Haasse (1983) die de prijs voor proza krijgt. Zie ook mijn blog van 2 november 2009.

Uit:  Koetsier Herfst

“De dag na mijn vijftigste verjaardag droomde ik dat ik gewurgd werd. Ik wou de wurgende handen losmaken van mijn nek maar dat ging niet, het waren de handen van mijzelf. Toen heb ik gedacht: ik leef verkeerd. Als ik zo doorga, verknal iik gegarandeerd mijn hele toekomst.
Nog geen uur later ben ik mijn geluk gaan zoeken in het Vondelpark. En blijkbaar was ik erg gemotiveerd want ik had het in no time gevonden.
Ach, als geluk toch eens iets blijvends was. Maar wacht, laat ik me eerst even voorstellen.

Gegroet lezer. Ik draag geen pacemaker, ik voel overal nattigheid, ik draag altijd pyjama’s in bed, mijn zwarte haar wordt nog nauwelijks grijs, ik zwem in oud geld en ontbeer dus diplomatie en handelsgeest, ik voel me van geen enkel dier de meerdere, ik ben van mening dat Jorma Ollila een van de grootste denkers is van deze tijd, ik heb een vrouw bemind die wegliep met Bin Laden, mijn heftigste angst is bij mijn dood door niemand omringd te zijn, mijn beroep is schrijver en ik heet MauriceMaillot. Aangenaam.

Mijn ouders behoorden tot de eerste prisoners of compassion. Ik hield zielsveel van ze maar heb ze helaas niet anders gekend dan in het gevang. Ze hadden levenslang omdat ze in de zomer van 1953 het Duitse circus Kalthoff hadden opgeblazen. Het ging om een nijlpaard. Zijn naam was Benkali. De circusdirectie wou van hem af omdat hij vanwege zijn vergevorderde leeftijd geen kunstjes meer kon vertonen, en had zijn bassin opgewarmd tot meer dan honderd graden. Zo werd Benkali levend gekookt en kon Kalthoff een forse poet van de verzekering incasseren.
Bij deze aanslag kwamen eenenzestigmensen om. Spijt hebben mijn ouders nooit betuigd. Al hun medeleven is naar het nijlpaard uitgegaan.
Ik was nog maar net geboren. Mijn familie wou toen niets meer van me weten en transporteerde me met wieg en al naar Ruud en Agaath van Zanten-Kolf, een kinderloos patriciërsechtpaar in de Amsterdamse Lomanstraat.
Voor het leven getekend maar wel met een bankrekening.

Zodra ik groot genoeg was, mocht ikmee naar de gevangenis. Dan zei ik: ‘Dag Pappa, dag Mamma, hier ben ik. ’Maar zijzelf waren er niet, dat wil zeggen, er was haast niets meer van ze over. Achter het glas troonden twee geslachtloze schimmen met de armen omelkaar heen, een zwijgzaamrotsblok vanmedeplichtigheid. Het enige wat er nog uitkwam was: ocharmen.
Toch is het dit rotsblok geweest dat mij nog kracht en levensmoed heeft geschonken. Omdat ik merkte dat het ommij gaf, dat hetmetmemeeleefde, dat het zich hoe dan ook ommij bekommerde. Een rotsblok blijft niettemin een rotsblok.
Het is hard.“

MUTSAERS

Charlotte Mutsaes (Utrecht, 2 november 1942)

 

 

Simone van der Vlugt

De Nederlandse schrijfster Simone van der Vlugt werd geboren in Hoorn op 15 december 1966. Geïnspireerd door Kruistocht in Spijkerbroek (1974) van Thea Beckman (1923-2004) stuurde zij op haar dertiende voor het eerst manuscripten voor historische verhalen naar een uitgever. Die wees haar werk af, maar raadde haar aan om door te gaan met schrijven. Ze ging Nederlands en Frans studeren aan de lerarenopleiding in Amsterdam, waar ze onder meer les kreeg in jeugdliteratuur en creatief schrijven. Na haar studie ging ze fulltime werken als secretaresse bij een bank en schreef ze in de avonduren aan een verhaal over de heksenvervolging, De amulet, waarmee ze in 1995 debuteerde bij de Rotterdamse uitgeverij Lemniscaat. Het boek werd getipt door de Nederlandse Kinderjury. Een reeks historische jeugdboeken voor de leeftijdscategorie 13+ volgde. In het najaar van 2004 debuteerde ze met De reünie als schrijfster van volwassenenliteratuur. Daarbij liet ze zich inspireren door de literaire thrillers van Nicci French. In 2005 verscheen Schaduwzuster en in 2007 Het laatste offer.

 

Uit: De bastaard van Brussel

„Hij ligt op het keiharde bed en kan niet slapen: zijn lichaam is verkrampt van de kou.
Zijn celgenoot ligt zachtjes te zingen, iets religieus, en het geruststellende geluid van een stem vlak bij hem voorkomt dat Crispijn verpletterd wordt door duisternis, stilte en paniek. Hij ligt op zijn zij, staart naar de kille, afwerende muur naast hem en laat zich meevoeren door het zachte gezang. Het zou troostend kunnen werken als de angst in de stem van de man niet zo duidelijk hoorbaar was.
Hoeveel ketters, of vermeende ketters, liggen hier in de duisternis bijeen, van elkaar gescheiden door vochtige muren? Niets verstoort de stilte van de nacht, op druk geritsel en getrippel na waar Crispijn liever niet te lang bij stilstaat.
Vlak voor hij besloot te gaan slapen, was zijn celgenoot naar hem toe geschuifeld en had hem een stuk brood gegeven.
`Eet het niet op, ’ had hij gezegd. `Bewaar minstens de helft en leg het naast je, op je brits.’
`Waarom?’
`Dat zul je wel merken.’
Op de tast zoekt Crispijn het stuk brood en eet het op – alles. Als die vent denkt dat hij zich zo gemakkelijk laat bestelen, is hij niet goed wijs. Hij gaat op zijn rug op zijn bed liggen en staart naar de hanenbalken boven zijn hoofd. Hij denkt aan Eva en die gedachte vrolijkt hem niet op. Is ze ontkomen of zit ze hier ook ergens in het Broodhuis? Een kind van elf… Het zou niet voor het eerst zijn. En Hans? Wat is er met Hans gebeurd?
Hij sluit zijn ogen en dwingt zijn gedachten een andere kant op – maar zoveel kanten zijn er niet.“

 

 

 

 

 Simone van der Vlugt (Hoorn,15 december 1966)