De Schotse schrijver Alistair Stuart MacLean werd geboren op 28 april 1922 in Glasgow. Hij schreef vele spannende avonturenverhalen en succesvolle thrillers, waarvan The Guns of Navarone en Where Eagles Dare de meest bekende zijn. Van 1941 tot 1946 diende MacLean in de Koninklijke Marine. Daarna ging hij Engels studeren aan de Universiteit van Glasgow, slaagde in 1953, en ging daarna werken als leraar. Tijdens zijn studie aan de universiteit begon MacLean met het schrijven van korte verhalen, om wat extra inkomsten te verdienen. Hij won een schrijfwedstrijd in 1954 met het zeevaardersverhaal Dileas. De uitgeverij Collins vroeg hem een novelle te schrijven en hij gaf hun Zr.MS. Ulysses, een verhaal gebaseerd op zijn eigen oorlogservaringen én die van zijn broer Ian, een Meester Marinier. De novelle was een groot succes en MacLean kon zich al vrij snel geheel wijden aan het schrijven van oorlogsverhalen, spionnenverhalen en andere avonturen.
Uit: Circus
“A pair of giant hands reached under [the driver’s] armpits, plucked him from his seat as if he were a puppet and deposited him on the floor of the van.
Manuelo applied adhesive to the unfortunate driver’s mouth and then set about fixing a blindfold. He said: ‘I am grieved that we should have to treat an innocent citizen in this manner.’
‘Agreed, agreed.’ Kan Dahn shook his head sadly and tightened the last knot on their victim’s wrists. ‘But the greatest good of the greatest number. Besides,’ he said hopefully, he may not be an innocent citizen’
Alistair MacLean (28 april 1922 – 2 februari 1987)
De Tataarse dichter Ğabdulla Tuqay werd geboren op 28 april 1886 in Qoşlawıç in Kazan, Rusland (tegenwoordig Tatarstan). Zijn vader stierf toen hij vijf maanden oud was. Nadat enkele jaren later ook zijn moeder overleed groeide hij op bij zijn grootvader. In 1895 kwam hij bij een tante en kreeg hij een opleiding aan een Russische school. Hij kwam in contact met de wereldliteratuur en begon gedichten te schrijven. In de herfst van 1907 kwam hij naar Kazan, waar hij kennis maakte met andere Tataarse dichters en schrijvers. Zijn gedichten worden gekenmerkt door de liefde voor zijn vaderland. Tuqay stierf op de jonge leeftijd van zevenentwintig jaar aan tbc.
The Shuraleh
(A mythical horned demon,
which inhabits the forests of Qazan.)
Past Qazan into the country
There’s a village called Qirlay.
In that village even hens cluck.
God alone could tell you why.
Even though I was not born there,
For a while it was my home.
There in spring I tilled and harrowed,
In the autumn reaped the loam.
I recall in all directions
Lay the backwood’s broad delight.
Grasslands there of glossy velvet
Dazzled everybody’s sight.
And is the village large? О no!
It’s just a hamlet in a ring.
All its daily drinking water
Comes from one, lone tiny spring.
Neither cold nor hot, its water
Mild and soft will ever please;
At times it rains, at times it snows,
And sometimes comes a gentle breeze
Strawberries red and raspberries redder
Thrive in plenty in the woods.
In a trice you’ll fill your bucket
Brim-full with these earthy goods.
Marvellously lined in rows
Stand pines and fir-trees, warriors proud;
Amidst their roots I used to lie
While gazing at a passing cloud.
Under birches, under limes grow
Sorrel, mushrooms in a glade;
Lovely flowers bloom and flourish
In the dappled light and shade.
Red and scarlet, blue and yellow
Blossoming in sunlit bowers;
All the world is fragrant from
The heady perfume of those flowers.
Butterflies which love the blooms
Return to find out now and then
How they fare; then flit and flutter,
Off once more and back again.
All at once the birds of Allah
Fill the woods with their sweet song.
Ah, those tunes! They tear my heart-strings;
Up into the sky they throng.
Bird-song outstrips dancing parties,
Orchestras and sidewalk clubs;
Circuses, theatres, concerts –
All replaced by trees and shrubs.
Like the ocean, vast and boundless
Stretch the woodlands in their breadth;
Like the hordes of Chingiz Khan
No limit to their awesome depth.
In an instant old men’s stories
Are forgotten; names, domains –
All those glories of the past!
At present nothing much remains
Then the curtain slowly rises
And our present lot we see.
Alas! Alas! What happened to us?
Slaves of God we too must be.
I’ve talked a little of the summer,
Autumn, winter – that’s my style.
What of girls red-cheeked and black-eyed?
Dusky brows can wait a while!
I’ll forgot my recollections
Of the Plough-Day, Harvest-Day.
If I mused too long on those things,
I should surely lose my way.
But wait! I dwell on pleasant things
And I may easily go astray.
How could I forget the title
Of this poem is Shuraleh?
You will have the tale, my reader.
Have some patience. Be so kind.
When I think about my village,
I quite often lose my mind.
You might guess that in those thickets
Many birds and beasts reside:
Bears and wolves, and then the fox
For villainy known far and wide.
Hare and squirrel, moose and mink
And other sorts are often met
By the huntsman who dares roam
The wide, broad woodland with his net.
In those woods, so thick and gloomy
There live demons – so they say:
Ghostly forms like albasti
And ub’r and even shuraleh !
This is the most likely reason
Why those woods are broad and wide.
In this world devised by God
Can any wonder be denied?
About such wonders I shall utter
A word or two, If that I may;
Sing a little, lilt a little –
That’s my custom, that’s my way.
Once a fellow from the village
Harnessed up and took his horse.
In the moonlight, all alone,
Through the woods he steered his course.
Soon he drove into a thicket,
Heaved his axe and set to work,
Feeling trees and chopping branches,
Chipping trunks of bark and cork.
The air was silent and quite chilly,
Usual for a summer’s night;
Birds were sleeping in the forest,
Hushed beneath the pale moonlight.
With such calm and clement weather
There in good and cheerful mood,
See our fellow working bravely
In the darkness of the wood.
Axe in hand, he stopped awhile
To wipe his brow, then jerked his head.
A piercing cry within the forest
Filled him with a sudden dread.
Chilled and startled, our poor fellow
Looks and sees a dread sight.
Something strange and eerie greets him,
Comes towards him from the night.
What can this be? Ghost or demon?
Fugitive? He could not tell.
Such a foul and ugly creature
As might live this side of hell!
See its nose, hooked like a moose’s.
See how from its face it shoots.
Arms and legs all curved and crooked,
Looking more like twins and roots.
Eyes deep set in burning sockets,
Sparkling in the moon;
In broadest daylight, even here,
A beast like that would make you swoon
Its feet are bare with bony toes;
Its form like man of woman born.
From its forehead of the size
Of a middle finger sticks a horn.
Then the fingers, thin and narrow
From its hands stretch straight and long;
Ugly fingers like the devil’s,
Each of them six inches long.
Both began to eye each other;
Then our man courageously
Asked the ugly creature, saying:
“What is it you want of me?”
The beast replied to him: “Please trust me.
I’m no robber in this wood.
I don’t bar the road to people,
Though to some I bring no good.”
“I am fond of tickling humans.
That’s the practice I employ.
When I saw you in my thicket,
I could only jump for joy.”
“Come to me; come closer, fellow!
Let me brighten your sad eyes.
Let us play a game of tickling.
Let us laugh till someone dies.”
“I’ll not argue”, said the fellow.
“Gladly I shall play, but see
Let me make my own condition.
“I’ve no doubt that you’ll agree.”
“Your condition?” said the beast.
“Well, make it now, without delay.
“I shall do whatever’s needed.
But for God’s sake, let us play!”
“Listen”, said the man, “I’ll tell you
What is needed right away.
Over there I want to move
That heavy trunk that blocks my way.’
“I shall help you”, said the beast.
The work is hard, but I’ll agree.
First we’ll load it on the carriage,
Then we’ll trust in destiny.”
The woodsman said: “The work’s begun.
I’ve split the end of the trunk already.
Now can you put your hand inside,
My forest ram, to hold it steady?”
The Shuraleh made no objection,
And obedient as a dog,
Clumsily and awkwardly
He hobbled over to the log.
Into the cleft he slipped his fingers.
Now, dear reader, can you find
The answer to this simple question:
What did the woodsman have in mind?
With the butt-end of his axe
He rammed a wedge beside the hand.
Step by step and knock by knock
His ruse was working as he planned.
The Shuraleh sat by the log
His fingers stuffed into the end.
What the forester was up to
He could just not comprehend.
Finally the wedge dropped out
And then the heavy log at once,
As the forester had plotted,
Squeezed the fingers of the dunce!
The Shuraleh began to howl,
Tried to escape and break away
But how to get of his trap?
He simply could not find the way.
Then finally he understood
The nature of this clever hoax
Forced to give up all his efforts,
He began to plead and coax.
“Have pity on me. Let me go,
Dear human. Please be kind and fair.
In the future I’ll not worry
Your dear kinsmen. This I swear!
“Nor shall I allow the others
To molest your family.
All the other shuralehs will hear me:
“He’s my brother! Let him be!
“Ah what awful pain I suffer!
Set me free I beg and pray.
Do you really find such joy
In torturing a Shuraleh?
The Shuraleh was squirming, swearing
That one he’d his part.
In the meantime our brave woodsman
Made all ready to depart.
He checked the bridle and the harness
Placed his axe upon his mare.
What happened to the Shuraleh
He did not have slightest care.
“You are so ruthless. Set me free.
Where do you go? This is no game!
But if you are so hard of heart,
At least tell me your own good name.”
“Well then, listen and remember.
I am called “A Year Ago”.
Learn it carefully for the future.
As for me I ought to go!”
The Shureleh, all writhing, groaning
Tried to tear himself away,
As he pondered in the future
How he’d make this man his prey.
He yelled: “A Year Ago! He squeezed
My fingers with a log. What pain!
Now who will rescue me from here?
And who will save me from this bane?
Next morning all the forest cursed him,
Beasts of every shape and kind.
“You’re insane”, they said. “You’re crazy.
Have you gone out of our mind?
Why disturb the sleep of others,
Howling, yelling, shouting so?
What’s the point of telling us
That you were squeezed a year ago?”
Ğabdulla Tuqay (28 april 1886 – 15 april 1913)
De Duitse schrijver Bruno Apitz werd geboren in Leipzig op 29 april 1900. Tijdens WO I was hij een enthousiaste aanhanger van Karl Liebknecht. Toen hij 19 jaar was hield hij een toespraak tot de stakende werknemers van een munitiefabriek waarvoor hij 19 maanden gevangenis kreeg. In 1924 schreef hij zijn eerste toneelstuk Der Mensch im Nacken. In 1927 werd hij lid van de KPD. Na WO I werd hij diverse keren wegens anti-oorlogspropaganda veroordeeld en door de nazi’s in concentratiekampen vastgezet. Na 1945 was hij een van de oprichters van de SED. Als zelfstandig schrijver publiceerde hij in 1958 zijn roman Nackt unter Wölfen, die hem, vertaald in dertig talen, wereldroem opleverde. In 1963 werd het boek door de DEFA verfilmd onder de regie van Frank Beyer. Apitz werkte zelf als acteur en draaiboekauteur aan de film mee. In 1976 verscheen de autobiografische roman Der Regenbogen.
Uit: Nackt unter Wölfen
“Die Bäume auf dem Gipfel des Etterberges troffen vor Nässe und ragten reglos in das Schweigen hinein, das den Berg umhüllte und ihn absonderte von der Landschaft ringsum. Laub, vom Winter ausgelaugt und verbraucht, moderte nassglänzend am Boden. Hier kam der Frühling nur zögernd herauf. Schilder, zwischen den Bäumen aufgestellt, schienen ihn zu warnen. “Kommandaturbereich des Konzentrationslagers Buchenwald, Achtung, Lebensgefahr! Beim weitergehen wird ohne Anruf scharf geschossen.” Darunter ein Totenkopf und zwei sich kreuzende Knochen als Signum. Der ewige Nebelregen klebte auch an den Mänteln der fünfzig SS-Leute, die an diesem Spätnachmittag des März 1945 auf der betonierten Plattform standen, die von einem Regendach geschützt wurde. Diese Plattform, Bahnhof Buchenwald genannt, war das Ende des Eisenbahngleises, das von Weimar nach dem Gipfel des Berges führte. In der Nähe befand sich das Lager. Auf seinem weitgestreckten, nach Norden hin abfallenden Appellplatz waren die Häftlinge zum Abendappell angetreten. Block neben Block, Deutsche, Russen, Polen, Franzosen, Juden, Holländer, Österreicher, Tscheschen, Bibelforscher, Kriminelle…, eine unübersehbare Masse, zu einem exakt ausgerichteteten Riesenquadrat zusammenkommandiert. Heute gab es unter den angetretenden Häftlingen ein heimliches Geflüster. Irgendwer hatte die Nachricht mit ins Lager gebracht, die Amerikaner hatten bei Remagen den Rhein überschritten…… .”
Bruno Apitz (28 april 1900 – 7 april 1979)
De Joods-Oostenrijkse dichter, schrijver en journalist Karl Kraus werd geboren in Jičin, Bohemen, Oostenrijk-Hongarije (thans Tsjechië) op 28 april 1874. In 1899 stichtte hij het eenmanstijdschrift Die Fackel, dat hem in het Wenen voor en na de Eerste Wereldoorlog grote faam bezorgde als ‘opiniemaker’. Hij was links en democratisch, maar bovenal stelde hij zich op als een scherp cultuurcriticus die boven de partijen stond. De Eerste Wereldoorlog maakte hem tot een van de felste tegenstanders van het (toen nog) Oostenrijks-Hongaarse rijk en een onverzoenlijk bestrijder van ‘oorlog en domheid’. Hiervan getuigt zijn toneelwerk Die letzten Tage der Menschheit (1919), een gigantische satire op Oostenrijk en het verloop van de oorlog. Centraal in het stuk staat de Nörgler (mopperaar), een alter ego van Kraus, die voortdurend commentaar levert op de corruptie en de oorlogshetze, veelal in dialoog met de Optimist. Het stuk bevat meer dan 500 personages en zou, indien integraal uitgevoerd, 10 avonden beslaan; reden waarom het lang als leesdrama gold. Hitlers machtsovername in 1933 sloeg Kraus bijna letterlijk met stomheid; wel schreef hij nog een scherpe kritiek tegen het nationaalsocialisme, maar hij zag er geen heil in het uit te geven en staakte zijn uitgave van Die Fackel.
Die Lage der Deutschen in Österreich
Sie war, man denke an die Friedenszeiten,
halt immer eine rechte Menschheitsplage.
Nichts hörte man als täglich Zank und Klage,
Vereinskrakeel und Zeitungsstreitigkeiten.
Ob Schande! man, ob Hanba! dazu sage,
blieb ein Problem, und einmal zu entscheiden
wer recht wohl hätte von den beiden: beiden
erst recht war eine nationale Frage.
Und dies zumal erbitterte die Böhmen:
die Deutschen hatten wahrlich alle Tage
in Östreich ihre ganz besondre Lage,
und jene wollten sich nicht anbequemen.
Um endlich auf des Krieges Völkerwage
das Hochgelegene zu Fall zu bringen,
konnt’ ihnen doch der große Wurf gelingen:
die Deutschen hatten nun die Niederlage.
Es war geglückt, den Sieger zu besiegen,
und ob er an dem deutschen Gott verzage,
er kam in jene fürchterliche Lage,
in Österreich einmal allein zu liegen.
Doch daß dem andern der Triumph behage,
und daß die Katze munter weitermause,
behielt er einen Teil von ihm im Hause,
und daß geteiltes Leid sich leichter trage.
Sich selbst bestimmend, hat er’s eingerichtet,
damit kein Zweifel am Gewissen nage
und er mit jenem dieses gleich erschlage;
und also ward der alte Streit geschlichtet:
Der Antwort folgt die nationale Frage.
Denn um sich ganz an Österreich zu rächen,
bestimmten sie, die konsequenten Czechen,
den Deutschen selbst nun eine neue Lage.
Die liegt nun gut in Tschechien gebettet;
und daß die Qual in alle Neuzeit rage,
die alte Klage, Frage, Menschheitsplage,
sie werden österreichisch fortgefrettet.
Und klingts nicht anders doch mit einem Schlage?
Ists nicht die Umkehr aller bösen Geister?
Der Arrestant versperrt den Kerkermeister,
Tag ward aus Nacht und diese folgt dem Tage.
Nur offen bleibt die nationale Frage,
ob denn die Katze nicht bei ihrer Jause
sich und der Maus gönnt eine Atempause,
damit die Katze halt, in solcher Lage,
nicht mehr die Maus, doch sich mit ihr vertrage.
Karl Kraus (28 april 1874 – 12 juni 1936)
Portret door Oskar Kokoschka