Dolce far niente, Vachel Lindsay, Michael Ondaatje, James Frey, Louis MacNeice, Hannes Meinkema, Eduard Elias, Jan Willem Schulte Nordholt

Dolce far niente

Indian Summer in the White Mountains door Sanford Gifford, 1862

An Indian Summer Day on the Prarie

(In The Beginning)

THE sun is a huntress young,
The sun is a red, red joy,
The sun is an indian girl,
Of the tribe of the Illinois.

(Mid-Morning)

The sun is a smouldering fire,
That creeps through the high gray plain,
And leaves not a bush of cloud
To blossom with flowers of rain.

(Noon)

The sun is a wounded deer,
That treads pale grass in the skies,
Shaking his golden horns,
Flashing his baleful eyes.

(Sunset)

The sun is an eagle old,
There in the windless west.
Atop of the spirit-cliffs
He builds him a crimson nest.

Vachel Lindsay (10 november 1879 – 5 december 1931)
Springfield. Vachel Lindsay werd geboren in Springfield.

De Canadese dichter en schrijver Philip Michael Ondaatje werd op 12 september 1943 geboren in Colombo, Ceylon (nu Sri Lanka). Zie ook alle tags voor Michael Ondaantje op dit blog.

Uit: The English Patient

“At night he is never tired enough to sleep. She reads to him from whatever book she is able to find in the library downstairs. The candle flickers over the page and over the young nurse’s talking face, barely revealing at this hour the trees and vista that decorate the walls. He listens to her, swallowing her words like water.
If it is cold she moves carefully into the bed and lies beside him. She can place no weight upon him without giving him pain, not even her thin wrist.
Sometimes at two a.m. he is not yet asleep, his eyes open in the darkness.
He could smell the oasis before he saw it. The liquid in the air. The rustle of things. Palms and bridles. The banging of tin cans whose deep pitch revealed they were full of water.
They poured oil onto large pieces of soft cloth and placed them on him. He was anointed.
He could sense the one silent man who always remained beside him, the flavour of his breath when he bent down to unwrap him every twenty-four hours at nightfall, to examine his skin in the dark.
Unclothed he was once again the man naked beside the blazing aircraft. They spread the layers of grey felt over him. What great nation had found him, he wondered. What country invented such soft dates to be chewed by the man beside him and then passed from that mouth into his. During this time with these people, he could not remember where he was from. He could have been, for all he knew, the enemy he had been fighting from the air.
Later, at the hospital in Pisa, he thought he saw beside him the face that had come each night and chewed and softened the dates and passed them down into his mouth.
There was no colour during those nights. No speech or song. The Bedouin silenced themselves when he was awake. He was on an altar of hammock and he imagined in his vanity hundreds of them around him and there may have been just two who had found him, plucked the antlered hat of fire from his head. Those two he knew only by the taste of saliva that entered him along with the date or by the sound of their feet running.”

Michael Ondaatje (Colombo, 12 september 1943)
Juliette Binoche als Hana en Willem Dafoe als David Caravaggio in de gelijknamige film uit 1996

De Amerikaanse schrijver James Frey werd geboren op 12 september 1969 in Cleveland. Zie ook alle tags voor James Frey op dit blog.

Uit: Sky Key

« Chopra Residence, Gangtok, Sikkim, India
“Tarki, Tarki, Tarki . . .”
Clouds drift over the tips of the Himalayas, sun reflecting off the snow on their slopes. Kanchenjunga, the world’s 3rd highest peak, looms over Gangtok. The city’s residents go about their day—working, shopping, eating, drinking, teaching, learning, laughing, smiling. One hundred thousand peaceful, unknowing souls.
Little Alice struts across her home’s back lawn, blades of grass tickling her toes, the smell of a brushfire rising from the valley. Her fists are at her hips and her elbows jut behind her like wings. Her knees are bent, her head forward. She moves her elbows together, apart, together, apart, clacking and cawing like a peacock. She calls, “Tarki, Tarki, Tarki,” which is what they call the old peacock that’s lived with her family for the last 13 years. Tarki eyes the girl and does a half turn and ruffles his bright neck feathers and clacks back. His tail fans, and Little Alice dances with glee. She runs to Tarki. He takes off, Little Alice chasing.
The hard lines of Kanchenjunga are in the distance, hiding the Valley of Eternal Life below its frozen slopes, and keeping somewhere on its peak the five repositories of God.
Little Alice knows nothing of these, though her mother, Shari, knows the hidden valley intimately. One repository belongs to her line.
Little Alice follows Tarki to a rhododendron bush. She is less than a meter from the brilliant bird when he bows his head and blinks his eyes and scratches at something under the bush. The bird pushes into the leaves. Little Alice leans closer.
“What is it, Tarki?”
The bird pecks the dirt.
“What is it?”
The bird freezes like a statue, its head low but cocked, stares at the ground with one wide eye. Little Alice cranes forward. Something is there. Something small and round and dark.
The bird makes a horrible sound—Creeeeaaaaaak—and bolts toward the house. Little Alice is startled but doesn’t follow. She holds out her hands and pushes the waxy leaves aside and wriggles into the bush, kneels, puts her hands on the ground, finds.”

James Frey (Cleveland, 12 september 1969)

De Ierse dichter en schrijver Louis MacNeice werd geboren op 12 september 1907 in Belfast. Zie ook alle tags voor Louis MacNeice op dit blog.

Wolves

I do not want to be reflective any more
Envying and despising unreflective things
Finding pathos in dogs and undeveloped handwriting
And young girls doing their hair and all the castles of sand
Flushed by the childrenæs bedtime, level with the shore.

The tide comes in and goes out again, I do not want
To be always stressing either its flux or its permanence,
I do not want to be a tragic or philosophic chorus
But to keep my eye only on the nearer future
And after that let the sea flow over us.

Come then all of you, come closer, form a circle,
Join hands and make believe that joined
Hands will keep away the wolves of water
Who howl along our coast. And be it assumed
That no one hears them among the talk and laughter.

Epilogue

Rows of books around me stand,
Fence me in on either hand;
Through that forest of dead words
I would hunt the living birds –
So I write these lines for you
Who have felt the death-wish too,
All the wires are cut, my friends
Live beyond the severed ends.

Louis MacNeice (12 september 1907 – 3 september 1963)

De Nederlandse dichteres en schrijfster Hannes Meinkema werd op 12 september 1943 geboren in Tiel. Zie ook alle tags voor Hannes Meinkema op dit blog.

Uit: Twee vriendinnen

‘Hallo’, zegt ze, en verder even niets terwijl Beertje haar jas ophangt. Vandaag kordaat, zakelijk, snelle bewegingen met haar kleine lijfje (Ada voelt dus weer alle centimeters van haar te groot lichaam alle kanten opgaan).
Beertjes haar zit anders, achter haar oortjes gekamd. Iets te ordinair naar haar smaak. Een teleurstelling, denkt Ada.
‘Hoe vind je mijn haar?’ vraagt Beertje die ziet dat ze staat te kijken.
‘Een beetje ordinair.’ zegt Ada. Beertje en zij zeggen altijd alles tegen elkaar.
‘Ja hè, dat vind ik zelf nou ook.’ Helemaal niet agressief hoor of verdedigend of zo, maar gewoon kalm zegt ze dat. Teleurstelling maakt plaats voor bewondering. Ze zegt: ‘Wil je koffie?’ en loopt naar de keuken om het te zetten.
Nee, ze is niets van dat alles, voelt Ada. Beerje heeft zo’n bui waarin ze onbereikbaar is, waarin alle woorden en probeersels haar niet raken, dat weet ze van te voren, haar niet zullen raken maar daarentegen op korte afstand van haar huid tot stilstand zullen komen en onbeweeglijk blijven hangen. Ongetwijfeld, denkt Ada, zal ook deze morgen weer een vergeefse morgen zijn. Maar we maken er het beste van, verdomd, we geven de hoop niet op.
‘Zeg luister eens,’ zegt Beertje, ‘ik kom je eigenlijk iets vragen, of je iets voor me wilt doen.’
‘Wat je maar wilt,’ zegt ze terug, ze meent het nog ook, jawel, voor Beertje zou ze alles willen doen. Even merkt ze hoe haar gevoel van verstarring een beetje een klein beetje los gaat zitten, een puntje licht tussen haar ribben, zo van: misschien komt alles nog goed. ‘Wat is het?’ vraagt ze.
‘Nou, ik vind het echt een beetje lullig hoor, het lijkt wel of ik steeds van die karweitjes op je afschuif, maar ik heb het echt eerst zelf geprobeerd en het lukte gewoon niet.’
Ze weet het al, en valt Beertje in de rede (say no more, say no more): ‘Moet ik iets voor je verstellen soms?’

Hannes Meinkema (Tiel, 12 september 1943)
Cover

De Nederlandse columnist, journalist en schrijver Eduard Maurits Elias werd geboren in Amsterdam op 12 september 1900. Zie ook alle tags voor Eduard Elias op dit blog.

Uit: Hendrik Hagenaars Hoek (Column)

“Wat of ik het liefste doe. behalve doelverdedigen, vraagt u? ‘Taartjes eten en mijn nagels laten manicuren, meneer Mulder. vooral slagroomtaartjes, vooral slagroomsoeten. die smaken zo heerlĳk bij plomb!ère, weet u – u schrĳft het toch op, meneer Mulder? Ik zou niet graag willen, dat dat niet in de krant kwam. Hebt u die slagroomsoezen, meneer Mulder? Bn verder ben ik dòl op appetite-sild, eau de cologme en ping-pong. Plngpong is zo uitmuntend voor de nieren, pingpong en een glas kummel, dan hoef je niet bang te zijn voor je nieren – zet u dat vooral in den kop van uw artikel, meneer Mulder en nu moet ik ml] verder aan mijn famille wijden, mijnheer Mulder. O ja, ik heb een schoonmoeder van 64 jaar, sinds 9 jaar weduwe, niet ongefortuneerd, inkomen pl. m. F 3200,-, is geboortlg ult Baardwĳk, huwde reeds op vrij jeugdigen leeftijd met wĳlen mijnn schoonvader en schonk hem zeven kinderen. het oudste is thans de 41-jarige heer Van der Loo, inspecteur van de rĳkspisang centrale, gehuwd met een baronesse van Munnikhulzen.”

Eduard Elias (12 september 1900 — 14 januari 1967)
Cover

De Nederlandse dichter en hoogleraar Jan Willem (Wim) Schulte Nordholt werd geboren in Zwolle op 12 september 1920. Zie ook alle tags voor Jan Willem Schulte Nordholt op dit blog.

Kinderspel

Zij speelt vandaag een spel met andre namen:
Ik ben niet ik, maar ik ben die en die
en jij bent ook een ander. Op mijn knie
zit zij te praten, ik het te beamen

dat heel het leven maar toneelspel is.
Wij wonen in de trein of in de bomen
of soms in Amsterdam, en zij vergist
zich zelden in die duidelijke dromen.

Ook is zij vaak de moeder, ik het kind.
Dan laat zij mij haar platenboeken lezen
en kijkt of ik de dieren daarin ken.

O leven dat altijd opnieuw begint,
ik ben gelukkig weer een kind te wezen
en maar te zijn wie zij wil dat ik ben.

Italië

Het morgenlicht staat als een hand geheven
tussen de witte huizen van het plein
En door de ademende hemel zweven
vogels en dalen neer bij de fontein
van ’t ruisende, onsterfelijke leven.

Wat zwarte kind’ren spelen bij het water
als eeuwen eerder. De verleden tijd,
Rome, de wereld, ’t wordt in dit geklater
heden en toekomst, het wordt eeuwigheid.

Sta op, sta op en schrijd de morgen in.
Als marmer zult gij in het zonlicht blinken
schoon als een god, voorgoed aan het begin.

Jan Willem Schulte Nordholt (12 september 1920 – 16 augustus 1995)

Zie voor nog meer schrijvers van de 12e september ook mijn blog van 12 september 2015 deel 2.

Gerelateerd

Georg Trakl werd op 3 februari 1887 in het conducteurshuis aan de Waagplatz 2 in Salzburg geboren. Zijn vader, Tobias Trakl, was een handelaar in ijzerwaren en zijn moeder, die ook psychische problemen had, was Maria Catharina Trakl, (meisjesnaam Halik). Voorts had hij nog drie broers en drie zussen. Margarethe (doorgaans Grethe genoemd) stond hem het naast, zelfs zodanig dat sommigen een incestueuze verhouding vermoeden. Zijn jeugd bracht hij door in Salzburg. Vervolgens bezocht hij van 1897 tot 1905 het humanistische gymnasium. Om toch een academische opleiding te kunnen volgen, werkte hij tot 1908 in de praktijk bij een apotheker. Sommigen vermoedden dat hij dit vooral deed om zichzelf opiaten te kunnen verschaffen. Bij het uitbreken van WO I werd Trakl als medicus naar het front in Galicië (heden ten dage in Oekraïne en Polen) gestuurd. Zijn gemoedsschommelingen leidden tot geregelde uitbraken van depressie, die verergerd werden door de afschuw die hij voelde voor de verzorging van de ernstig verwonde soldaten. De spanning en druk dreven hem ertoe een suïcidepoging te ondernemen, welke zijn kameraden nochtans verhinderden. Hij werd in een militair ziekenhuis opgenomen in Kraków, alwaar hij onder strikt toezicht geplaatst werd.Trakl verzonk daar in nog zwaardere depressies en schreef Ficker om advies. Ficker overtuigde hem ervan dat hij contact moest opnemen met Wittgenstein, die inderdaad op weg ging na Trakls bericht te hebben ontvangen. Op 4 november 1914, drie dagen voordat Wittgenstein aan zou komen, overleed hij echter aan een overdosis cocaïne

Paul Celan werd onder de naam Paul Antschel op 23 november 1920 geboren in Czernowitz, toentertijd de hoofdstad van de Roemeense Boekovina, nu behorend bij de Oekraïne. Paul Celans ouders waren Duitssprekende joden die hun zoon joods opvoedden en hem naar Duitse christelijke scholen stuurden. In 1942 werden Celans ouders door de Duitse bezetter naar een werkkamp gedeporteerd en daar vermoord. Hijzelf wist aanvankelijk onder te duiken, maar moest vanaf juli 1942 in een werkkamp dwangarbeid verrichten. Celan overleefde de oorlog. Via Boekarest en Wenen vestigde Celan zich in 1948 in Parijs. Daar was hij werkzaam als dichter, vertaler en doceerde hij aan de prestigieuze Ecole Normale Supérieure. Vermoedelijk op 20 april 1970 beëindigde hij zijn leven zelf door in de Seine te springen.

Simon Vestdijk (Harlingen, 17 oktober 1898 – Utrecht, 23 maart 1971) was een Nederlands romancier, dichter, essayist en vertaler. Zijn jeugd te Harlingen en Leeuwarden beschreef hij later in de Anton Wachter-cyclus. Van jongs af aan logeerde hij regelmatig bij zijn grootouders in Amsterdam, waar hij zich in 1917 aan de Universiteit van Amsterdam inschrijft als student in de medicijnen. Tijdens zijn studie die van 1917 tot 1927 duurde, leerde hij Jan Slauerhoff kennen.Tot 1932 is hij als arts in praktijken door heel Nederland werkzaam. In 1932 volgt zijn officiële schrijversdebuut met de uitgave van de bundel Verzen in De Vrije Bladen. Doorslaggevend voor Vestdijks uiteindelijke keuze voor de literatuur is zijn ontmoeting in 1932 met Eddy Du Perron en Menno ter Braak. Deze ontmoeting had tot resultaat dat hij redactielid werd van het tijdschrift Forum Kort daarop, in 1933, wordt zijn eerste novelle, De oubliette, uitgegeven. In hetzelfde jaar schrijft hij Kind tussen vier vrouwen, dat, eerst geweigerd door de uitgever, later de basis zal vormen voor de eerste drie delen van de Anton Wachter-romans. In 1951 ontvangt Vestdijk de P.C. Hooftprijs voor zijn in 1947 verschenen roman De vuuraanbidders. In 1957 wordt hij voor het eerst door het PEN-centrum voor Nederland voorgedragen voor de Nobelprijs voor de Literatuur, die hij echter nooit zal krijgen. Op 20 maart 1971 wordt hem de Prijs der Nederlandse Letteren toegekend, maar voor hij deze kan ontvangen overlijdt hij op 23 maart te Utrecht op 72-jarige leeftijd. Vestdijk was auteur van ca. 200 boeken. Vanwege deze enorme productie noemde de dichter Adriaan Roland Holst hem ‘de man die sneller schrijft dan God kan lezen’. Andere belangrijke boeken van Simon Vestdijk zijn: “Kind van stad en land” (1936), “Meneer Visser’s hellevaart” (1936), “Ierse nachten” (1946), “De toekomst de religie” (1947), “Pastorale 1943” (1948), “De koperen tuin” (1950), “Ivoren wachters” (1951), “Essays in duodecimo” (1952) en “Het genadeschot” (1964).

Thomas Mann, de jongere broer van Heinrich Mann, werd geboren op 6 juni 1875 in Lübeck. Hij was de tweede zoon van de graankoopman Thomas Johann Heinrich Mann welke later één van de senatoren van Lübreck werd. Zijn moeder Julia (geboren da Silva-Bruhns) was Duits-Braziliaans van Portugees Kreoolse afkomst. In 1894 debuteerde Thomas Mann met de novelle “Gefallen”. Toen Thomas Mann met 21 jaar eindelijk volwassen was en hem dus geld van zijn vaders erfenis toestond – hij kreeg ongeveer 160 tot 180 goldmark per jaar – besloot hij dat hij genoeg had van al die scholen en instituties en werd onafhankelijk schrijver. Kenmerkend voor zijn stijl zijn de ironie, de fenomenale taalbeheersing en de minutieuze detailschildering. Manns reputatie in Duitsland was sterk wisselend. Met zijn eerste roman, Buddenbrooks (1901), had hij een enorm succes, maar door zijn sceptische houding tegenover Duitsland na de Eerste Wereldoorlog veranderde dit volledig. Stelde hij zich tot aan de jaren twintig apolitiek op (Betrachtungen eines Unpolitischen, 1918), meer en meer raakte hij bij het Politiek gebeuren betrokken. Zijn afkeer van het nationaal socialisme groeide, zijn waarschuwingen werden veelvuldiger en heftiger. In 1944 accepteerde hij het Amerikaanse staatsburgerschap. Tussen 1943 en 1947 schreef Mann Doktor Faustus (zie Faust), de roman van de ‘Duitse ziel’ in de gecamoufleerd geschilderde omstandigheden van de 20ste eeuw. In 1947 bezocht hij voor het eerst sinds de Oorlog Europa, twee jaar later pas Duitsland. In 1952 vertrok hij naar Zwitserland. Op 12 augustus 1955 stierf hij in Zürich. Twintig jaar na zijn dood, in aug. 1975, is zijn literaire nalatenschap geopend: dagboekaantekeningen van 15 maart 1933 tot 29 juli 1955, alsmede notities uit de jaren 1918 tot en met 1921.Belangrijke werken zijn: Der Zauberberg, Der Tod in Venedig, Dokter Faustus , Joseph und seine Brüder en Die Bekenntnisse des Hochstaplers Felix Krull

De Nederlandse dichter Jakobus Cornelis Bloem werd geboren op 10 mei 1887 in Oudshoorn. Bloem stamde uit een stijlvolle, patricische familie. Op 12 mei 1921 verscheen eindelijk Het verlangen, vooral dank zij de krachtdadige hulp van zijn vriend Jan van Krimpen, die ook de typografie verzorgde In 1925 ontmoette Bloem de 19-jarige Clara Eggink. Het volgende jaar trouwden zij. Vrijwel tegelijk met de geboorte van hun zoon Wim op 8 september 1927 werd Bloem ontslagen bij de NRC. In mei 1928 werd Bloem benoemd tot griffier aan het kantongerecht De Lemmer, uit welk ‘Friesch Cayenne’ hij in 1931 werd overgeplaatst naar Breukelen. Afgezien van kleine opflakkeringen in 1924/25 en 1929 (samen vijf verzen), duurde het tot 1930 voor hij weer ‘aan de schrijverij’ raakte. Dit resulteerde in het jaar daarop in de bundel Media vita. Tussen 1934 en 1937, maar vooral in dat laatste jaar, schreef Bloem de verzen die uitkwamen als De nederlaag. Zijn Verzamelde gedichten verschenen in 1947, al spoedig enige malen herdrukt, en daarmee kwam eindelijk ook de officiële erkenning van zijn dichterschap: Constantijn Huygens-prijs (1949), P.C. Hooftprijs (1952), en ten slotte de grote Prijs der Nederlandse Letteren (1965). Na een langdurige ziekte die hem volstrekt hulpbehoevend maakte, overleed Bloem op 10 augustus 1966. Hij werd begraven in Paasloo (Overijssel).

Rilke werd op 4 december 1875 geboren in Praag. Hij had al naam gemaakt als dichter met zijn bundels Das Stundenbuch en Das Buch der Bilder, toen hij de literaire wereld versteld deed staan en wereldfaam verwierf met de publicatie van zijn twee delen Neue Gedichte in 1907 en 1908. Hij verzamelde daarin het beste werk uit een van zijn vruchtbaarste periodes, die hij grotendeels doorbracht in Parijs. Rilke was daar diep onder de indruk gekomen van Rodin, bij wie hij een tijdlang in dienst was als particulier secretaris. Rodin, zei hij later, had hem leren kijken. Dit kijken kwam neer op intense concentratie, om het mysterie te kunnen zien ‘achter de schijnbare werkelijkheid’. Latere en rijpere werken als Duineser Elegien (1912-1923) en het ronduit schitterende Die Sonette an Orfeus (1924) illustreren Rilkes metafysische visie op het onzegbare, dat haar verwoording vindt in een hermetische muzikale taal. Op 29 december 1926 overlijdt Rilke in het sanatorium in Val-Mont aan de gevolgen van leukemie. Enkele dagen later wordt hij, overeenkomstig zijn wens, begraven op het kerkhof van Raron.

K.P. Kavafis werd als kind van Griekse ouders, afkomstig uit Konstantinopel, geboren in 1863 in Alexandrië (tot vandaag een Griekse enclave) waar hij ook het grootste deel van zijn leven woonde en werkte. Twee jaar na de dood van zijn vader verhuist het gezin in 1872 naar Engeland om na een verblijf van vijf jaar naar Alexandrië terug te keren. Vanwege ongeregeldheden in Egypte vlucht het gezin in 1882 naar Konstantinopel, om na drie jaar opnieuw naar Alexandrië terug te gaan. In de jaren die volgen maakt Kavafis reizen naar Parijs, Londen en in 1901 zijn eerste reis naar Griekenland, in latere jaren gevolgd door nog enkele bezoeken. Op de dag van zijn zeventigste verjaardag, in 1933 sterft Kavafis in Alexandrië. De roem kwam voor Kavafis pas na zijn dood, dus postuum. Deels is dat toe te schrijven aan zijn eigen handelswijze. Hij was uiterst terughoudend met de publicatie van zijn gedichten, liet af en toe een enkel gedicht afdrukken in een literair tijdschrift, gaf in eigen beheer enkele bundels met een stuk of twintig gedichten uit en het merendeel van zijn poëzie schonk hij op losse bladen aan zijn beste vrienden.