Vandaag is de Nederlandse schrijver Harry Mulisch tachtig jaar geworden. Harry Mulisch werd geboren op 29 juli 1927 in Haarlem. Zie ook mijn blog van 29 juli 2006.
Uit: Het stenen bruidsbed (1959)
“En toen barstte de storm los. Die kwam door het luchtdrukverschil of zoiets, het stond later in de kranten. Door de hitte van de stad begon het te stormen uit de heuvels. Toen begon alles natuurlijk nog veel harder te branden, maar er kwam tenminste lucht, begrijpt u wel. Ik weet niet hoe ze het klaar heeft gespeeld, maar ze begon weer te lopen; en geen idee waarheen en hoelang. De bombardementen hielden in elk geval op, alleen hier en daar zat nog een machine in de lucht. Ik weet niet, ze was in elk geval opeens uit de branden in een soort koelte. Ze kon niets meer zien, moet u begrijpen, haast niets tenminste, maar plotseling voelde ze dat ze op gras liep en overal lagen mensen, en toen kwam ze in het water. De Elbe. Ze zegt, zo’n zaligheid kan zelfs in de hemel niet bestaan als toen dat water van de Elbe. Overal stonden mensen roerloos tot hun nek in het water, zonder kreunen of spreken, alleen maar in het water. Ze maakte het kind nat en nam het over haar schouder en ging ook zo ver mogelijk in het water staan, en toen kwam het vliegtuig. Op misschien tien meter hoogte en het kwam met het gillen van de mensen. Alle kanonnen schoten, maar als u het mij vraagt begreep ze het niet meer. Ze dacht dat iets in haar been beet en het kind ontglipte haar en ze voelde om zich heen door het water, maar ze kon het niet meer vinden…’
Uit: De Aanslag (1982)
‘Het was avond, rond half acht. De salamander had een paar uur zacht gebrand op wat houtblokken, maar nu was hij weer koud. Met zijn ouders en Peter zat hij aan tafel in de achterkamer. Op een bord stond een zinken cilinder ter grootte van een bloempot; uit de bovenkant stak een dunne pijp die zich splitste als een ypsilon, en uit gaatjes aan de uiteinden bliezen twee spitse, verblindend witte vlammetjes schuin tegen elkaar in. Dat instrument wierp zijn ontzielde licht door de kamer, waar in de scherpe schaduwen ook drogend wasgoed te zien was, alles herhaaldelijk versteld, keukengerei, stapeltjes ongestreken hemden, een hooikist om eten warm te houden. Ook twee soorten boeken uit zijn vaders studeerkamer: de rij op het buffet was om te lezen, de stapel romannetjes op de grond om het noodkacheltje mee aan te maken, waarop gekookt werd als er wat te koken was; kranten verschenen al sinds maanden niet meer.
Behalve het slapen, speelde het huiselijk leven zich alleen nog in de voormalige eetkamer af.
De schuifdeuren waren dicht. Er achter, aan de straatkant lag de zitkamer waar zij de hele winter niet geweest waren. Om zo veel mogelijk kou buiten te houden, bleven de gordijnen daar ook overdag gesloten, zodat het van de kade af leek of het huis onbewoond was.”
Harry Mulisch (Haarlem, 29 juli 1927)
Portret door Tonny Holsbergen
De Amerikaanse dichter en vertaler Stanley Jasspon Kunitz werd geboren in Worcester, Massachusetts, op 29 juli 1905. Zes weken voor zijn geboorte pleegde zijn vader zelfmoord. Dit gemis aan een vader zou Kunitz de rest van zijn leven parten blijven spelen en daardoor ook een rol in zijn gedichten spelen. Het gedicht Father and Son uit de dichtbundel Passport to the War uit 1944 is daar een voorbeeld van. In 1926 promoveerde hij summa cum laude aan de Harvard-universiteit. Omdat hij Joods was werd hem indirect te verstaan gegeven dat hij niet aan de faculteit Engels les mocht geven. Vervolgens werkte hij een aantal jaren als redacteur bij een boekenblad. Tijdens de Tweede Wereldoorlog moest hij ondanks een beroep op gewetensbezwaren in het leger dienen. Hij debuteerde in 1930 met Intellectual Things. In 1944 kwam zijn tweede dichtbundel uit, Passport to War. Vervolgens liet hij bijna elk decennium wel een of twee dichtbundels het licht zien. Hij ging hiermee door tot een jaar voor zijn overlijden.
End of Summer
An agitation of the air,
A perturbation of the light
Admonished me the unloved year
Would turn on its hinge that night.
I stood in the disenchanted field
Amid the stubble and the stones
Amaded, while a small worm lisped to me
The song of my marrow-bones.
Blue poured into summer blue,
A hawk broke from his cloudless tower,
The roof of the silo blazed, and I knew
That part of my life was forever over.
Already the iron door of the North
Clangs open: birds,leaves,snows
Order their populations forth,
And a cruel wind blows.
Single Vision
Before I am completely shriven
I shall reject my inch of heaven.
Cancel my eyes, and, standing, sink
Into my deepest self; there drink
Memory down. The banner of
My blood, unfurled, will not be love,
Only the pity and the pride
Of it, pinned to my open side.
When I have utterly refined
The composition of my mind,
Shaped language of my marrow till
Its forms are instant to my will,
Suffered the leaf of my heart to fall
Under the wind, and, stripping all
The tender blanket from my bone,
Rise like a skeleton in the sun,
I shall have risen to disown
The good mortality I won.
Drectly risen with the stain
Of life upon my crested brain
Which I shall shake against my ghost
To frighten him, when I am lost.
Gladly as any poison, yield
My halved conscience, brightly peeled;
Infect him, since we live but once,
With the unused evil in my bones.
I’ll shed the tear of souls, the true
Sweat, Blake’s intellectual dew,
Before I am resigned to slip
A dusty finger on my lip.
Stanley Kunitz (29 juli 1905 – 14 mei 2006)
De Koreaans-Amerikaanse schrijver Chang-Rae Lee werd geboren op 29 juli 1965 in Seoel. Lee verhuisde naar de Verenigde Staten toen hij drie jaar oud was. Hij groeide op in New York en studeerde Engels aan Yale en schrijven aan de universiteit van Oregon. Hij debuteerde in 1995 met Native Speaker, waar hij de PEN/Hemingway Award en de American Book Award mee won.
Zijn tweede roman A Gesture Life verscheen in 1999. Zijn thema’s zijn identiteit en aanpassen aan de omgeving.
Uit: Aloft (2004)
“When Rita came back home, the breakfast dishes would still be clogging the table, and I’d be on the back patio nursing a third bottle of light beer or else napping in the den after leafing through my tattered Baedeker’s Italy for the umpteenth time. She’d try to be helpful and patient but it was hard, as that’s what she’d done all day long. More often than not we’d end up in a shouting match because she’d toss aside my guidebook a bit too casually and I’d say something loose and mean about her mother, and she’d retreat to the bedroom while I went to the car and revved the engine inside for a long minute before clicking open the garage door. I’d find myself at a run-down Chinese place on Jericho, chasing a too-sweet Mai Tai with wonton soup for dinner and then phoning Rita, to see if she wanted her usual pupu platter appetizer and shrimp with black beans, which she would, and which I’d bring back and duly serve to her, as the saying goes, with love and squalor.
All this began occurring too regularly and finally Rita told me I had better get into something to take up my time, even if it was totally useless and shallow. Immediately I thought maybe it was finally time I strapped myself into a convertible sports car or fast boat, some honeyed, wet-look motor that the neighbors would gape at and maybe snicker and whisper micropenis about and then pine after, too, but I wanted something else, not quite knowing what exactly until the moment I opened the gift certificate from Rita for Flaherty’s Top Gun Flight School.”
Chang-Rae Lee (Seoel, 29 juli 1965)
De Duitse schrijver Wolfgang Bittner werd geboren op 29 juli 1941 in Gleiwitz, Oberschlesien (tegenwoordig Gliwice, Polen). Hij groeide op in Oostfriesland en woont tegenwoordig als zelfstandig schrijver in Keulen. Bittner studeerde rechten, sociologie en filosofie in Göttingen en München.
Werk o.a.: Der Aufsteiger oder Ein Versuch zu leben (1978), Alles in Ordnung (1979), Bis an die Grenze (1980), Kopfsprünge (1984), Spurensuche 1998), Marmelsteins Verwandlung (1999), Überschreiten die Grenze (2004)
Uit: Niemandsland (2000)
“Gerold hat eine Theorie entwickelt, die einiges für sich hat. Wenn zwei Menschen heiraten, sagt er, gibt jeder dem anderen die Hälfte von sich; das sei zwingend, ob er es nun wolle oder nicht. Auch geheime Vorbehalte nützten da nichts. Jeder bekommt vom anderen dessen Hälfte an Liebesfähigkeit, an Tüchtigkeit, Aufgeschlossenheit, Schönheitssinn, Empfindsamkeit, auch an Dummheit, Schlampigkeit, Gehässigkeit, Faulheit, Streitsucht und was es sonst noch an positiven und negativen Eigenschaften so gibt. Ist diese Hälfte des Partners überwiegend gut, so hat der andere Glück gehabt oder vortrefflich gewählt. Ist diese Hälfte jedoch überwiegend schlecht, dann muss der andere damit leben. Er besitzt seine ihm verbliebene Hälfte und dazu die des Partners, das ist jetzt sein Los. Und mancher, so meint Gerold, macht erst dadurch sein Glück, dass er für seine weggegebene schäbige Hälfte, mit
der nun sein Partner fertig werden muss, eine gute, manchmal vortreffliche Hälfte dazugewinnt … „
Wolfgang Bittner (Gliwice, 29 juli 1941)
De Duitse schrijver Sten Nadolny werd geboren op 29 juli 1942 in Zehdenick an der Havel als zoon van het schrijversechtpaar Burkhard Nadolny en Isabella Nadolny. Hij studeerde in München, Göttingen, Tübingen en Berlijn geschiedenis en politicologie. Zijn bekendste werk Die Entdeckung der Langsamkeit verscheen drie jaar nadat het vijfde hoofdstuk bekroond was met de Ingeborg-Bachmann-Preis.
Werk o.a.: Netzkarte (1981), Selim oder Die Gabe der Rede (1990), Ein Gott der Frechheit (1994), Er oder ich (1999), Ullsteinroman (2003)
Uit: Die Entdeckung der Langsamkeit (1983)
“Untereinander sprachen die Australischen erst wenig, dann immer mehr, und schließlich begannen einige zu lachen. Bald taten das alle bis auf einen, sie redeten und lachten. Matthew meinte, sie hätten nun doch Vertrauen gefasst. Mr. Thistle vermutetete, das jetzige sei ihr normales Verhalten, es sei durch das Erscheinen der Weißen nur kurz dem ängstlichen Staunen gewichen. Sherard sagte: “Sie lachen, weil wir Kleider anhaben.” John sah am längsten hin, bevor er etwas sagte. Seine Antwort kam, als alle die Frage für erledigt hielten, und wie gewöhnlich so schleppend, dass nur noch Matthew und Sherard zuhörten. “Sie wissen jetzt, dass wir ihre Sprache nicht verstehen. Darum reden sie absichtlich Unsinn und lachen darüber.”
Sten Nadolny (Zehdenick an der Havel, 29 juli 1942)
De Nederlandse schrijfster Marja Brouwers werd geboren op 29 juli 1948 in Bergen op Zoom. Ze groeide op in verschillende plaatsen in Noord-Brabant en Limburg. Na het behalen van het Mulo- en MMS-diploma vervulde ze een aantal jaren diverse administratieve baantjes. Ondertussen studeerde ze Engels, waar ze later ook les in gaf. Brouwers debuteerde in 1984 met de roman ‘Havinck’, die later door Frans Weisz werd verfilmd. Vervolgens verschenen ‘De feniks’ (1985) en ‘De lichtjager’ (1990). Daarnaast schrijft ze artikelen en recensies. Na veertien jaar stilte kwam in 2004 ‘Casino’ uit.
Enkele citaten uit: Casino
“Europees anti-Amerikanisme is een milde vorm van historische schizofrenie, een mopperig gedrein waarin de Europese eigendunk een compensatie zoekt voor het feit dat het continent niet in staat was zichzelf te bevrijden van het nazisme.”
“De Amerikaanse president verscheen in beeld met het gezicht van een uit zijn speelkwartier weggerukte brugklasser die zich plotseling geplaatst ziet voor de opgave zijn eigen belastingaangifte in te vullen.”
“Als jij je erotische voorkeuren mag hebben zonder dat er een maatschappelijke identiteit met een akelige kuddelucht aan vastzit, dan mag ik dat ook.”
Marja Brouwers (Bergen op Zoom, 29 juli 1948)
De Duitse dichter en schrijver Thomas Rosenlöcher werd geboren op 29 juli 1947 in Dresden. Hij studeerde literatuur aan het befaamde Johannes-R.-Becher-Institut in Leipzig, debuteerde in 1988 met de dichtbundel Schneebier en werd bekend met zijn dagboek uit Dresden Die verkauften Pflastersteine (1990) en Die Wiederentdeckung des Gehens beim Wandern. Harzreise (1991). Andere bundels zijn Die Dresdner Kunstausübung (1996) en Ich sitze in Sachsen und schau in den Schnee (1998) In 2001 verscheen de dichtbundel Am Wegrand steht Apollo Rosenlöcher ontving talrijke prijzen, waaronder de Hölderlin-Preis.
Karl Marx
Obwohl die astronomischen Ämter
behaupten, er säße, von Monden umkreist,
über den Niederungen der Zeit
und trüge auf seiner Stirn den Namen
des größten Planeten, der vorrätig sei –
wohnt er noch unter uns,
als eine Vereinigung
der Namen Müller und Meier
und wird Staat machen in wechselnder Hose,
denn jener, der jährlich niedersteigt
und einen Hagel von Naschwerk über uns kommen läßt,
bedient sich leider vergebens
seines wehenden Bartes.
Der Mutschöpfer
Er steht im Hof und sieht die Weltgeschichte.
Die geht voran und immer wieder schief,
und wieder heißt es: Vorerst noch verzichte –
bis kommt, was doch kommt, sagt er, atmet tief,
steht ja im Hof, und wendet das Gesicht,
da dicht am Zaun das krause, grüne Leben
der Sträucher anfängt, sich erneut zu regen
und Krokus zart die harte Erde bricht.
Und öffnet voller Staunen seinen Mund,
daß unversehns die liebe Sonne schräg
vorbei an der Dachkante, durchs Geheg
der Zähne, zwei, drei Strahlen auf den Grund
der Kehle schickt. Lichtschluckend schöpft er Mut,
als käm die Zeit und alles würde gut.
Thomas Rosenlöcher (Dresden, 29 juli 1947)
De Duitse dichter en toneelschrijver August Stramm werd geboren op 29 juli 1874 in Münster, Westfalen. Rond 1912 vond Stramm zijn eigen toon. In werk als Rudimentär en Die Haidebraut worden naturalistische thema’s verbonden met taalexperimenten. Waarschijnlijk onder invloed van het Italiaanse Futurisme ontstonden toen gedichten die de weg wezen naar het expressionisme. Door dit werk kwam Stramm in contact met Herwarth Walden, de uitgever van het tijdschrift Der Sturm. De mogelijkheid om in een gerenommeerd tijdschrift te publiceren en erkend te worden luidde zijn produktiefste scheppingsperiode in die vooral gekenmerkt werd door de oorlogsgedichten, in 1919 verzameld onder de titel Tropfblut.
Begegnung
Dein Gehen lächelt in mich über
Und
Reißt das Herz.
Das Nicken hakt und spannt.
Im Schatten deines Rocks
Verhaspelt
Schlingern
Schleudert
Klatscht!
Du wiegst und wiegst.
Mein Greifen haschet blind.
Die Sonne lacht!
Und
Blödes Zagen lahmet fort
Beraubt beraubt!
Patrouille
Die Steine feinden
Fenster grinst Verrat
Äste würgen
Berge Sträucher blättern raschlig
Gellen
Tod.
Schrapnell
Der Himmel wirft Wolken
Und knattert zu Rauch.
Spitzen blitzen.
Füße wippen stiebig Kiesel.
Augen kichern in die Wirre
Und
Zergehren.
August Stramm (29 juli 1874 – 1 september 1915)