José Saramago, Craig Arnold, Renate Rubinstein, Danny Wallace, Anton Koolhaas

De Portugese schrijver José Saramago werd geboren op 16 november 1922 in het dorpje Azinhaga in de provincie Ribatejo. Zie ook mijn blog van 16 november 2006 en ook mijn blog van 16 november 2008 en ook mijn blog van 16 november 2009.

Uit: Blindness (Vertaald door Giovanni Pontier)

„The amber light came on. Two of the cars ahead accelerated before the red light appeared. At the pedestrian crossing the sign of a green man lit up. The people who were waiting began to cross the road, stepping on the white stripes painted on the black surface of the asphalt, there is nothing less like a zebra, however, that is what it is called. The motorists kept an impatient foot on the clutch, leaving their cars at the ready, advancing, retreating like nervous horses that can sense the whiplash about to be inflicted. The pedestrians have just finished crossing but the sign allowing the cars to go will be delayed for some seconds, some people maintain that this delay, while apparently so insignificant, has only to be multiplied by the thousands of traffic lights that exist in the city and by the successive changes of their three colours to produce one of the most serious causes of traffic jams or bottlenecks, to use the more current term.

The green light came on at last, the cars moved off briskly, but then it became clear that not all of them were equally quick off the mark. The car at the head of the middle lane has stopped, there must be some mechanical fault, a loose accelerator pedal, a gear lever that has stuck, problem with the suspension, jammed brakes, breakdown in the electric circuit, unless he has simply run out of gas, it would not be the first time such a thing has happened. The next group of pedestrians to gather at the crossing see the driver of the stationary car wave his arms behind the windshield, while the cars behind him frantically sound their horns. Some drivers have already got out of their cars, prepared to push the stranded vehicle to a spot where it will not hold up the traffic, they beat furiously on the closed windows, the man inside turns his head in their direction, first to one side then the other, he is clearly shouting something, to judge by the movements of his mouth he appears to be repeating some words, not one word but three, as turns out to be the case when someone finally manages to open the door, I am blind.“

José Saramago (Azinhaga, 16 november 1922)

De Amerikaanse dichter Craig Arnold werd geboren op 16 november 1967 in Temple,Californië. Zie ook mijn blog van 16 november 2008 en ook mijn blog van 16 november 2009.

Bird-Understander

Of many reasons I love you here is one

the way you write me from the gate at the airport

so I can tell you everything will be alright

so you can tell me there is a bird

trapped in the terminal all the people

ignoring it because they do not know

what do with it except to leave it alone

until it scares itself to death

it makes you terribly terribly sad

You wish you could take the bird outside

and set it free or (failing that)

call a bird-understander

to come help the bird

All you can do is notice the bird

and feel for the bird and write

to tell me how language feels

impossibly useless

but you are wrong

You are a bird-understander

better than I could ever be

who make so many noises

and call them song

These are your own words

your way of noticing

and saying plainly

of not turning away

from hurt

you have offered them

to me I am only

giving them back

if only I could show you

how very useless

they are not

Craig Arnold (Temple, 16 november 1967)

De Nederlandse schrijfster en journaliste Renate Rubinstein werd geboren op 16 november 1929 in Berlijn. Zie ook mijn blog van 16 november 2006 en ook mijn blog van 16 november 2007 en ook mijn blog van 16 november 2008 en ook mijn blog van 16 november 2009.

Uit: Van Geel

“Maar het beste uit deze bundel vind ik het korte stuk van Vasalis, die er, zonder één gedicht te ‘analyseren’, in slaagt om de toon te zetten voor het begrijpen van de meeste. Ze gebruikt geen woord teveel, wat het citeren nog weer extra-moeilijk maakt, maar deze passage was voor mij een sleutel tot Van Geels poëzie: ‘In alle andere z.g. natuurgedichten is heel wat anders aan de gang, iets dat als je het goed leest behoorlijk angstaanjagend èn hunkeringwekkend is. Dat merk je pas aan de opluchting die je ervaart bij b.v. Thee drenken, Wijde regen, en Zwanen bij nacht, waarin je diepe wens “dat het terecht komt” kortstondig wordt verhoord. Geen happy end – geen end tenminste, maar een toestand van gelijkheid en wederkerigheid, waarin de eenzaamheid beëindigd wordt zonder dat er een fusie plaats vindt waarbij één van de twee elementen te gronde gaat. Het hardnekkig streven naar een vereniging die geen vernietiging inhoudt, dat de oorsprong van vele van zijn gedichten vormt, is een zó oude en diepe drang, dat niemand er na zijn 1e jaar op de wereld aan ontkomt, of en hoe hij het ook probeert onder te brengen: al naar zijn aard en levensgeschiedenis in mystiek, religie, politiek, wetenschap, kunst, liefde, geweld.’

Ze eindigt met te betreuren dat haar proza te zwaar rust op een poëzie die juist nooit ‘zwaar’ is, maar zoals zij schrijft: ‘ton sur ton, geen leringen, abstracties, conclusies’. (Dat ‘ton sur ton’ vind ik nog beter gezegd dan het ‘kleurloos grijs’ waar Van Geel het in een brief over heeft.)

En om duidelijk te maken wat ze bedoelt, besluit ze haar stuk met 5 gedichten uit Van Geels laatste bundel (Enkele Gedichten). Ik kies er daarvan twee, ter illustratie, zowel van ‘dat het terecht komt’ als van ‘een vereniging die geen vernietiging inhoudt’.

Thee drenken

Nacht in een theepot

waar water blad,

blad water koestert,

een lichte damp

de tuit verlaat.”

Renate Rubinstein (16 november 1929 – 23 november 1990)

De Schotse schrijver, humorist, radio-en televisie presentator Daniel Frederick Wallace werd geboren op 16 november 1976 in Dundee. Zie ook mijn blog van 16 november 2008 en ook mijn blog van 16 november 2009.

Uit: Friends Like These

„The changes started without me noticing. But like birds escaping the trees at the first flicker of a distant earthquake, the signs had been there ever since I’d moved to my smart new home in a smart new area of North London. It was an area which was going places.

An area where everyone was married and did brunch and drank lattes and dined at Latvian restaurants. Where the men wore trendy little oblong glasses and the ladies wore skinny jeans, ate croissants and read the papers on a Sunday morning in a place with a battered leather sofa.

What ridiculous cliched thirtysomethings, I thought, as I sat dipping my croissant in my brunchtime latte. What must they make of me here? I’m a maverick. A free-spirited 29-year-old. And my glasses only trendy and oblong.

But then came the morning that my wife, Lizzie, witnessed something terrifying. ‘What are you doing?’ she said, wideeyed, as she watched me walking into the kitchen.

‘I’m just taking this mug to the sink,’ I said.

There was silence. And then, as we realised what was happening – what this signified – how this was the first time in my life I had ever taken a mug to the sink within two days of finishing my tea, I stopped dead in my tracks and we simply stared at each other in horror.

We had felt the first tremors of the earthquake. It was getting closer.

Soon, the evidence began to pile up. The fridge was my early warning system. Gone were the Herta frankfurters and processed cheese of just a year or two before, when I was single. In were skimmed milk and hummus, and baby carrots and fresh spinach. We’d gone organic, we were buying Fairtrade, we had crisp white wine instead of cans of Stella.

Clubs had become bars, nights down the pub had slowly morphed into intimate dinners with close friends. I ate low-fat pretzels with crushed rock salt where once Wotsits would have done.

How had this happened? Could it actually be true? At 29, was I really on the brink of finally, undeniably, irrefutably becoming an adult? “

Danny Wallace (Dundee, 16 november 1976)

De Nederlandse schrijver Anton Koolhaas werd op 16 november 1912 in Utrecht. Zie ook mijn blog van 17 november 2006 en ook mijn blog van 17 november 2008 en ook mijn blog van 16 november 2009.

Uit: Een pak slaag

“Ze schudden dan met het hoofd, maar doorgaans doen ze wel als de bliksem wat hij zegt. Het heeft dan ook nog iets van een orakel. De legende van de oude Kees, die het bedrijf groot maakte, blijft op die manier springlevend.

Men zou kunnen denken dat het voor Hein Slotter wel eens benauwend moet zijn, als zoiets gebeurt. Want eigenlijk had hij die brainwave moeten hebben. Maar dat is niet zo. Hein krijgt de tranen in de ogen, als Kees II iets geweldigs zegt. En hij doet het meteen, als het een voorstel is. Hein houdt van de oude Slieps. Niemand weet hoeveel en niemand ziet ook die tranen ooit, omdat niemand er op komt, dat het tranen zouden kunnen zijn omdat Hein Slotter zo veel van Slieps houdt.

De volgende dag kan de oude dan wel weer volkomen vertrokken zijn. Somds wordt er dezelfde avond al weer naar de politie gebeld om mijnheer te zoeken.

Ans is lelijk. Lelijk zegt niets. Ze is dik en rose, maar niet van gezondheid, doch van jachterigheid en zenuwen en huidvlammen. Ze is boos. Ze kan iets niet verkroppen, maar ze weet niet wat. Ze is gemelijk en achterdochtig. Ze eet veel en ze snoept veel en in ieder gezelschap is ze een gevaarlijke roserode kuil, die niet is te dempen en waar iedereen voor oppast.

‘Zou die Hein geen goeie vrijer voor je zijn?’heeft haar vader ooit eens tegen haar gezegd en zeven jaar later kreeg ze de eerste kinderwagen van een nieuw model: Sliep Sleeper, vooral in Engeland een kraker. Kees heette het kindje natuurlijk, hoewel Heins vader ook een Hein was, althans een Hendricus. Onder het kussentje in de wagen lag bij de aanbieding een pakketje aandelen met een blauw lintje erom. Voor Keesje van Kees II.“

Anton Koolhaas (16 november 1912 – 16 december 1992)

Zie voor nog meer schrijvers van de 16e november ook mijn vorige blog van vandaag.

Gerelateerd

Georg Trakl werd op 3 februari 1887 in het conducteurshuis aan de Waagplatz 2 in Salzburg geboren. Zijn vader, Tobias Trakl, was een handelaar in ijzerwaren en zijn moeder, die ook psychische problemen had, was Maria Catharina Trakl, (meisjesnaam Halik). Voorts had hij nog drie broers en drie zussen. Margarethe (doorgaans Grethe genoemd) stond hem het naast, zelfs zodanig dat sommigen een incestueuze verhouding vermoeden. Zijn jeugd bracht hij door in Salzburg. Vervolgens bezocht hij van 1897 tot 1905 het humanistische gymnasium. Om toch een academische opleiding te kunnen volgen, werkte hij tot 1908 in de praktijk bij een apotheker. Sommigen vermoedden dat hij dit vooral deed om zichzelf opiaten te kunnen verschaffen. Bij het uitbreken van WO I werd Trakl als medicus naar het front in Galicië (heden ten dage in Oekraïne en Polen) gestuurd. Zijn gemoedsschommelingen leidden tot geregelde uitbraken van depressie, die verergerd werden door de afschuw die hij voelde voor de verzorging van de ernstig verwonde soldaten. De spanning en druk dreven hem ertoe een suïcidepoging te ondernemen, welke zijn kameraden nochtans verhinderden. Hij werd in een militair ziekenhuis opgenomen in Kraków, alwaar hij onder strikt toezicht geplaatst werd.Trakl verzonk daar in nog zwaardere depressies en schreef Ficker om advies. Ficker overtuigde hem ervan dat hij contact moest opnemen met Wittgenstein, die inderdaad op weg ging na Trakls bericht te hebben ontvangen. Op 4 november 1914, drie dagen voordat Wittgenstein aan zou komen, overleed hij echter aan een overdosis cocaïne

Paul Celan werd onder de naam Paul Antschel op 23 november 1920 geboren in Czernowitz, toentertijd de hoofdstad van de Roemeense Boekovina, nu behorend bij de Oekraïne. Paul Celans ouders waren Duitssprekende joden die hun zoon joods opvoedden en hem naar Duitse christelijke scholen stuurden. In 1942 werden Celans ouders door de Duitse bezetter naar een werkkamp gedeporteerd en daar vermoord. Hijzelf wist aanvankelijk onder te duiken, maar moest vanaf juli 1942 in een werkkamp dwangarbeid verrichten. Celan overleefde de oorlog. Via Boekarest en Wenen vestigde Celan zich in 1948 in Parijs. Daar was hij werkzaam als dichter, vertaler en doceerde hij aan de prestigieuze Ecole Normale Supérieure. Vermoedelijk op 20 april 1970 beëindigde hij zijn leven zelf door in de Seine te springen.

Simon Vestdijk (Harlingen, 17 oktober 1898 – Utrecht, 23 maart 1971) was een Nederlands romancier, dichter, essayist en vertaler. Zijn jeugd te Harlingen en Leeuwarden beschreef hij later in de Anton Wachter-cyclus. Van jongs af aan logeerde hij regelmatig bij zijn grootouders in Amsterdam, waar hij zich in 1917 aan de Universiteit van Amsterdam inschrijft als student in de medicijnen. Tijdens zijn studie die van 1917 tot 1927 duurde, leerde hij Jan Slauerhoff kennen.Tot 1932 is hij als arts in praktijken door heel Nederland werkzaam. In 1932 volgt zijn officiële schrijversdebuut met de uitgave van de bundel Verzen in De Vrije Bladen. Doorslaggevend voor Vestdijks uiteindelijke keuze voor de literatuur is zijn ontmoeting in 1932 met Eddy Du Perron en Menno ter Braak. Deze ontmoeting had tot resultaat dat hij redactielid werd van het tijdschrift Forum Kort daarop, in 1933, wordt zijn eerste novelle, De oubliette, uitgegeven. In hetzelfde jaar schrijft hij Kind tussen vier vrouwen, dat, eerst geweigerd door de uitgever, later de basis zal vormen voor de eerste drie delen van de Anton Wachter-romans. In 1951 ontvangt Vestdijk de P.C. Hooftprijs voor zijn in 1947 verschenen roman De vuuraanbidders. In 1957 wordt hij voor het eerst door het PEN-centrum voor Nederland voorgedragen voor de Nobelprijs voor de Literatuur, die hij echter nooit zal krijgen. Op 20 maart 1971 wordt hem de Prijs der Nederlandse Letteren toegekend, maar voor hij deze kan ontvangen overlijdt hij op 23 maart te Utrecht op 72-jarige leeftijd. Vestdijk was auteur van ca. 200 boeken. Vanwege deze enorme productie noemde de dichter Adriaan Roland Holst hem ‘de man die sneller schrijft dan God kan lezen’. Andere belangrijke boeken van Simon Vestdijk zijn: “Kind van stad en land” (1936), “Meneer Visser’s hellevaart” (1936), “Ierse nachten” (1946), “De toekomst de religie” (1947), “Pastorale 1943” (1948), “De koperen tuin” (1950), “Ivoren wachters” (1951), “Essays in duodecimo” (1952) en “Het genadeschot” (1964).

Thomas Mann, de jongere broer van Heinrich Mann, werd geboren op 6 juni 1875 in Lübeck. Hij was de tweede zoon van de graankoopman Thomas Johann Heinrich Mann welke later één van de senatoren van Lübreck werd. Zijn moeder Julia (geboren da Silva-Bruhns) was Duits-Braziliaans van Portugees Kreoolse afkomst. In 1894 debuteerde Thomas Mann met de novelle “Gefallen”. Toen Thomas Mann met 21 jaar eindelijk volwassen was en hem dus geld van zijn vaders erfenis toestond – hij kreeg ongeveer 160 tot 180 goldmark per jaar – besloot hij dat hij genoeg had van al die scholen en instituties en werd onafhankelijk schrijver. Kenmerkend voor zijn stijl zijn de ironie, de fenomenale taalbeheersing en de minutieuze detailschildering. Manns reputatie in Duitsland was sterk wisselend. Met zijn eerste roman, Buddenbrooks (1901), had hij een enorm succes, maar door zijn sceptische houding tegenover Duitsland na de Eerste Wereldoorlog veranderde dit volledig. Stelde hij zich tot aan de jaren twintig apolitiek op (Betrachtungen eines Unpolitischen, 1918), meer en meer raakte hij bij het Politiek gebeuren betrokken. Zijn afkeer van het nationaal socialisme groeide, zijn waarschuwingen werden veelvuldiger en heftiger. In 1944 accepteerde hij het Amerikaanse staatsburgerschap. Tussen 1943 en 1947 schreef Mann Doktor Faustus (zie Faust), de roman van de ‘Duitse ziel’ in de gecamoufleerd geschilderde omstandigheden van de 20ste eeuw. In 1947 bezocht hij voor het eerst sinds de Oorlog Europa, twee jaar later pas Duitsland. In 1952 vertrok hij naar Zwitserland. Op 12 augustus 1955 stierf hij in Zürich. Twintig jaar na zijn dood, in aug. 1975, is zijn literaire nalatenschap geopend: dagboekaantekeningen van 15 maart 1933 tot 29 juli 1955, alsmede notities uit de jaren 1918 tot en met 1921.Belangrijke werken zijn: Der Zauberberg, Der Tod in Venedig, Dokter Faustus , Joseph und seine Brüder en Die Bekenntnisse des Hochstaplers Felix Krull

De Nederlandse dichter Jakobus Cornelis Bloem werd geboren op 10 mei 1887 in Oudshoorn. Bloem stamde uit een stijlvolle, patricische familie. Op 12 mei 1921 verscheen eindelijk Het verlangen, vooral dank zij de krachtdadige hulp van zijn vriend Jan van Krimpen, die ook de typografie verzorgde In 1925 ontmoette Bloem de 19-jarige Clara Eggink. Het volgende jaar trouwden zij. Vrijwel tegelijk met de geboorte van hun zoon Wim op 8 september 1927 werd Bloem ontslagen bij de NRC. In mei 1928 werd Bloem benoemd tot griffier aan het kantongerecht De Lemmer, uit welk ‘Friesch Cayenne’ hij in 1931 werd overgeplaatst naar Breukelen. Afgezien van kleine opflakkeringen in 1924/25 en 1929 (samen vijf verzen), duurde het tot 1930 voor hij weer ‘aan de schrijverij’ raakte. Dit resulteerde in het jaar daarop in de bundel Media vita. Tussen 1934 en 1937, maar vooral in dat laatste jaar, schreef Bloem de verzen die uitkwamen als De nederlaag. Zijn Verzamelde gedichten verschenen in 1947, al spoedig enige malen herdrukt, en daarmee kwam eindelijk ook de officiële erkenning van zijn dichterschap: Constantijn Huygens-prijs (1949), P.C. Hooftprijs (1952), en ten slotte de grote Prijs der Nederlandse Letteren (1965). Na een langdurige ziekte die hem volstrekt hulpbehoevend maakte, overleed Bloem op 10 augustus 1966. Hij werd begraven in Paasloo (Overijssel).

Rilke werd op 4 december 1875 geboren in Praag. Hij had al naam gemaakt als dichter met zijn bundels Das Stundenbuch en Das Buch der Bilder, toen hij de literaire wereld versteld deed staan en wereldfaam verwierf met de publicatie van zijn twee delen Neue Gedichte in 1907 en 1908. Hij verzamelde daarin het beste werk uit een van zijn vruchtbaarste periodes, die hij grotendeels doorbracht in Parijs. Rilke was daar diep onder de indruk gekomen van Rodin, bij wie hij een tijdlang in dienst was als particulier secretaris. Rodin, zei hij later, had hem leren kijken. Dit kijken kwam neer op intense concentratie, om het mysterie te kunnen zien ‘achter de schijnbare werkelijkheid’. Latere en rijpere werken als Duineser Elegien (1912-1923) en het ronduit schitterende Die Sonette an Orfeus (1924) illustreren Rilkes metafysische visie op het onzegbare, dat haar verwoording vindt in een hermetische muzikale taal. Op 29 december 1926 overlijdt Rilke in het sanatorium in Val-Mont aan de gevolgen van leukemie. Enkele dagen later wordt hij, overeenkomstig zijn wens, begraven op het kerkhof van Raron.

K.P. Kavafis werd als kind van Griekse ouders, afkomstig uit Konstantinopel, geboren in 1863 in Alexandrië (tot vandaag een Griekse enclave) waar hij ook het grootste deel van zijn leven woonde en werkte. Twee jaar na de dood van zijn vader verhuist het gezin in 1872 naar Engeland om na een verblijf van vijf jaar naar Alexandrië terug te keren. Vanwege ongeregeldheden in Egypte vlucht het gezin in 1882 naar Konstantinopel, om na drie jaar opnieuw naar Alexandrië terug te gaan. In de jaren die volgen maakt Kavafis reizen naar Parijs, Londen en in 1901 zijn eerste reis naar Griekenland, in latere jaren gevolgd door nog enkele bezoeken. Op de dag van zijn zeventigste verjaardag, in 1933 sterft Kavafis in Alexandrië. De roem kwam voor Kavafis pas na zijn dood, dus postuum. Deels is dat toe te schrijven aan zijn eigen handelswijze. Hij was uiterst terughoudend met de publicatie van zijn gedichten, liet af en toe een enkel gedicht afdrukken in een literair tijdschrift, gaf in eigen beheer enkele bundels met een stuk of twintig gedichten uit en het merendeel van zijn poëzie schonk hij op losse bladen aan zijn beste vrienden.