Rutger Kopland, Rudi van Dantzig, Percy Bysshe Shelley, Witold Gombrowicz, Tim Winton, Jáchym Topol

De Nederlandse dichter en schrijver Rutger Kopland (eig. Rutger Hendrik van den Hoofdakker) werd geboren in Goor op 4 augustus 1934. Zie ook mijn blog van 4 augustus 2010 en ook alle tags voor Rutger Kopland op dit blog.

Jeneverbessen

We liepen door een landschap
met heide en jeneverbessen
een landschap zo oud
als de wereld zelf

zo moest het ooit begonnen zijn
zo moest het gebleven zijn
zo moest het zijn
zo als nu

we keken naar de jeneverbessen
ze stonden daar duister en zwijgend
zwijgend over het verdwijnen

Narcissen

We stonden aan de rand van een vijver

het was kil en om ons heen dat kille gras

met die veel te mooie narcissen

we keken in het water – waarom staan we hier

stond ik te denken en ik zag hoe zich

een stille voorjaarshemel voor ons uitstrekte

ken je het verhaal, zei ik, dat ergens

waar nu een narcis staat een jongen stierf

hij keek in het water en zag iemand

iemand die hem aankeek, eindeloos aankeek

en ging verlangen naar die ander daar

voelde de diepte van zijn onvervuldheid

tot hij daaraan stierf

we keken naar de narcissen om ons heen

welke van hen zou het zijn

De kunst van doodgaan

Als het zover is – zal ik dan eindelijk

weten wat dat is, doodgaan

jezelf verlaten en weten

dat je nooit terugkeert

soms wanneer ik het koraal hoor

Nun komm’ der Heiden Heiland

doorstroomt mij een vermoeden van

onontkoombaar verlies –

maar wat geeft het

bij het zien van een uitzicht over bergen

een verte die verdwijnt in zichzelf

kan ik worden bevangen door een huiver

voor de eenzaamheid die mij wacht –

maar wat geeft het

er is wel eens zo’n avond dat over het gras

in de tuin het mooiste licht strijkt

dat er is: dit was het dus

en het komt nooit meer terug –

maar wat geeft het

ik hoop dat dit het is want ik ben bang

dat het anders zal zijn.

Rutger Kopland (4 augustus 1934 – 11 juli 2012)

De Nederlandse choreograaf, balletdanser en schrijver Rudi van Dantzig werd geboren in Amsterdam op 4 augustus 1933. Zie ook alle tags voor Rudi van Dantzig op dit blog.

Uit: DeBruid Staat Rechts Van U

“Hang jij soms weer uit dat kostschoolraam, tegenwoordig?” had Gertie hem plagerig gevraagd. Heel traag, na veel depressies, was er een verhaal gekomen. Ewout vertelt Gertie dat hij op de kostschool sex met een leraar heeft gehad en hij vond het best lekker. Gertie zegt dat dat normaal was voor leeftijd, omdat jongens dan wel vaker in de knoop zitten. “Denk je?” had Ewout geantwoord.

(…)

“ Ik moet nieuw werk gaan zoeken, ik moet het huis opruimen, ik moet aan een ander leven denken, ik moet gaan verhuizen, denk ik, als ik in bed lig.
De telefoon laat ik overgaan: Ewout.
Als ik niet kan slapen neem ik een pil, maar blijf nog wakker, meestal.
Soms hoor ik geluiden uit de tuin, het padje dat een bruid zoekt.
Jhè-kè-kè-kè. Whè-kaah?
Ik moet aan de tuin gaan werken.“

Rudi van Dantzig (4 augustus 1933 – 19 januari 2012)

De Engelse dichter Percy Bysshe Shelley werd op 4 augustus 1792 geboren in Field Place, Sussex. Zie ook alle tags voor Percy Bysshe Shelley op dit blog.

Ode to the West Wind

O wild West Wind, thou breath of Autumn’s being,
Thou, from whose unseen presence the leaves dead
Are driven, like ghosts from an enchanter fleeing,

Yellow, and black, and pale, and hectic red,
Pestilence-stricken multitudes: O thou,
Who chariotest to their dark wintry bed

The winged seeds, where they lie cold and low,
Each like a corpse within its grave, until
Thine azure sister of the Spring shall blow

Her clarion o’er the dreaming earth, and fill
(Driving sweet buds like flocks to feed in air)
With living hues and odors plain and hill:

Wild Spirit, which art moving everywhere;
Destroyer and preserver; hear, oh, hear!

Thou on whose stream, ‘mid the steep sky’s commotion,
Loose clouds like earth’s decaying leaves are shed,
Shook from the tangled boughs of Heaven and Ocean,

Angels of rain and lightning: there are spread
On the blue surface of thine aery surge,
Like the bright hair uplifted from the head

Of some fierce Maenad, even from the dim verge
Of the horizon to the zenith’s height,
The locks of the approaching storm. Thou dirge

Of the dying year, to which this closing night
Will be the dome of a vast sepulchre,
Vaulted with all thy congregated might

Of vapors, from whose solid atmosphere
Black rain, and fire, and hail will burst: oh, hear!

Percy Bysshe Shelley (4 augustus 1792 – 8 juli 1822)

Buste door William Ordway Partridge

De Poolse schrijver Witold Gombrowicz werd geboren in Małoszyce op 4 augustus 1904. Zie ook mijn blog van 4 augustus 2010 en ook alle tags voor Witold Gombrowicz op dit blog.

Uit: Diary (Vertaald doorLillian Vallee)

“I do not really know if I should continue these confessions. The publicist’s duty compels me to inform the public that rather too cretinous things are happening … too cretinous to be revealed and, I believe, on this all speculation relies—that an excess of cretinism does not allow these things to be revealed, that this is already too stupid to be expressed. Leaving the Café Paris, I went to the Café Rex. There an unknown gentleman who approached me and, having introduced himself as Zamszycki (maybe I heard this wrong), said that he had wanted to make my acquaintance for a long time. I said that it was my pleasure and then he thanked me, bowed, and left. Furious, I wanted to call him a cretin when, at that moment, I noticed that he was not a cretin because, after all, he had wanted to meet me and did, therefore, it was right that he should leave. Then I started to think: cretin or not? In the meantime, first one streetlight went on, then another, and when the second went on, a third lit up, then a fourth and with the fourth a fifth. Hardly had the fifth lit up when the sixth and the seventh go on, eighth, ninth, yet, at the same time, one, two, five cars go by; one, two, ten trams; people are coming, one, two, ten, fifteen; before me, one, two, three houses; the first, second, third, fourth, fifth, sixth, seventh story and on the seventh, a balcony and on the balcony, who? Who but Henry and his wife! Beckoning to me.”

Witold Gombrowicz (4 augustus 1904 – 24 juli 1969)

Buste in Kielce

De Australische schrijver Timothy John Winton werd geboren op 4 augustus 1960 in Perth. Zie ook alle tags voor Tim Winton op dit blog en ook mijn blog van 4 augustus 2010

Uit: Breath

„The bedroom in question isn’t hard to find. A little mat of vomit in the hall. Splinters of wood. I step over the broken-down door and see the mother at the bed where the boy is laid out, and as I quietly introduce myself I take it all in. The room smells of pot and urine and disinfectant and it’s clear that she’s cut him down and dressed him and tidied everything up.

I slip in beside her and do the business but the kid’s been gone a while. He looks about seventeen. There are ligature marks on his neck and older bruises around them. Even while I’m going through the motions she strokes the boy’s dark, curly hair. A nice-looking kid. She’s washed him. He smells of Pears soap and freshly laundered clothes. I ask for her name and for her son’s, and she tells me that she’s June and the boy’s name is Aaron.

I’m sorry, June, I murmur, but he’s passed away.

I know that.

You found him a while ago. Before you called.

She says nothing.

June, I’m not the police.

They’re already on their way.

Can I open the wardrobe? I ask as Jodie steps into the doorway.

I’d prefer that you didn’t, says June.

Okay. But you know that the police will.

Do they have to? The mother looks at me properly for the first time. She’s a handsome woman in her forties with short, dark hair and arty pendant earrings, and I can imagine that an hour ago, when her lipstick and her life were still intact, she’d have been erect and confident, even a little haughty.

It’s their job, June.

You seem to have made some kind of … assumption.“

Tim Winton (Perth, 4 augustus 1960)
Cover

De Tsjechische schrijver Jáchym Topol werd geboren op 4 augustus 1962 in Praag. Zie ook mijn blog van 4 augustus 2010en eveneensalle tags voor Jáchym Topol op dit blog.

Uit: A Trip to the Train Station (Vertaald door Alex Zucker)

„The city was changing. Above it, as dependable as in the 10th century or any other time, the moon hung in the night’s dark gateway, sometimes full and puffy like the face of a drunk, at other times floating in the clouds, almost invisible, a glassy bauble that didn’t burn but still drove the city mongrels to madness. Here in this glow, whenever the moon climbed to its cool intensity, lovers would drink off the last of their bottle and hurl themselves at one another, lips nibbled raw out of love supreme, the killer would sneer as he twisted his knife in the wound, and here in this light, dear mommy would suddenly do something atrocious to her little papoose, and the golden force flowed down over the tracks of trams and trains and they glistened brilliantly in the flood of light… The Lord of the Earth caught hold of the dark at its centre and turned the night inside out like a freshly-peeled skin. Then the sun would blaze up in the sky, beating down on walls and sidewalks, and only then was filth filth and decay decay and you could see it. This searing sun caused blood to move slowly and lazily, turning sweet, or the other way around, made the pumps work so frantically that the blood seemed ready to burst out of its confines. That’s how it seemed to me anyways, nothing too pretty.
The city was changing. Iron grills and shutters left pulled down for years and gone to rust were given fresh coats of paint and often a sign with somebody’s name on it. Dusty cellars and dirty beer joints in what used to be the Jewish quarter were cleverly converted into luxury stores. You could find steamer trunks from the last century, a book dictated by Madonna with a piece of her chain included, pineapples and fine tobacco, diaries of dead actresses and trendy wheels from old farmers’ wagons, whips and dolls and travel grails with adventurer’s blood in them, coins and likenesses of Kafka, shooting galleries with all the proletarian presidents as targets, rags and bones and skins, anything you could think of.“

Jáchym Topol (Praag, 4 augustus 1962)

Zie voor nog meer schrijvers van de 4e augustus ook mijn blog van 4 augustus 2011 deel 1 en ook deel 2 en eveneens deel 3.

Gerelateerd

Georg Trakl werd op 3 februari 1887 in het conducteurshuis aan de Waagplatz 2 in Salzburg geboren. Zijn vader, Tobias Trakl, was een handelaar in ijzerwaren en zijn moeder, die ook psychische problemen had, was Maria Catharina Trakl, (meisjesnaam Halik). Voorts had hij nog drie broers en drie zussen. Margarethe (doorgaans Grethe genoemd) stond hem het naast, zelfs zodanig dat sommigen een incestueuze verhouding vermoeden. Zijn jeugd bracht hij door in Salzburg. Vervolgens bezocht hij van 1897 tot 1905 het humanistische gymnasium. Om toch een academische opleiding te kunnen volgen, werkte hij tot 1908 in de praktijk bij een apotheker. Sommigen vermoedden dat hij dit vooral deed om zichzelf opiaten te kunnen verschaffen. Bij het uitbreken van WO I werd Trakl als medicus naar het front in Galicië (heden ten dage in Oekraïne en Polen) gestuurd. Zijn gemoedsschommelingen leidden tot geregelde uitbraken van depressie, die verergerd werden door de afschuw die hij voelde voor de verzorging van de ernstig verwonde soldaten. De spanning en druk dreven hem ertoe een suïcidepoging te ondernemen, welke zijn kameraden nochtans verhinderden. Hij werd in een militair ziekenhuis opgenomen in Kraków, alwaar hij onder strikt toezicht geplaatst werd.Trakl verzonk daar in nog zwaardere depressies en schreef Ficker om advies. Ficker overtuigde hem ervan dat hij contact moest opnemen met Wittgenstein, die inderdaad op weg ging na Trakls bericht te hebben ontvangen. Op 4 november 1914, drie dagen voordat Wittgenstein aan zou komen, overleed hij echter aan een overdosis cocaïne

Paul Celan werd onder de naam Paul Antschel op 23 november 1920 geboren in Czernowitz, toentertijd de hoofdstad van de Roemeense Boekovina, nu behorend bij de Oekraïne. Paul Celans ouders waren Duitssprekende joden die hun zoon joods opvoedden en hem naar Duitse christelijke scholen stuurden. In 1942 werden Celans ouders door de Duitse bezetter naar een werkkamp gedeporteerd en daar vermoord. Hijzelf wist aanvankelijk onder te duiken, maar moest vanaf juli 1942 in een werkkamp dwangarbeid verrichten. Celan overleefde de oorlog. Via Boekarest en Wenen vestigde Celan zich in 1948 in Parijs. Daar was hij werkzaam als dichter, vertaler en doceerde hij aan de prestigieuze Ecole Normale Supérieure. Vermoedelijk op 20 april 1970 beëindigde hij zijn leven zelf door in de Seine te springen.

Simon Vestdijk (Harlingen, 17 oktober 1898 – Utrecht, 23 maart 1971) was een Nederlands romancier, dichter, essayist en vertaler. Zijn jeugd te Harlingen en Leeuwarden beschreef hij later in de Anton Wachter-cyclus. Van jongs af aan logeerde hij regelmatig bij zijn grootouders in Amsterdam, waar hij zich in 1917 aan de Universiteit van Amsterdam inschrijft als student in de medicijnen. Tijdens zijn studie die van 1917 tot 1927 duurde, leerde hij Jan Slauerhoff kennen.Tot 1932 is hij als arts in praktijken door heel Nederland werkzaam. In 1932 volgt zijn officiële schrijversdebuut met de uitgave van de bundel Verzen in De Vrije Bladen. Doorslaggevend voor Vestdijks uiteindelijke keuze voor de literatuur is zijn ontmoeting in 1932 met Eddy Du Perron en Menno ter Braak. Deze ontmoeting had tot resultaat dat hij redactielid werd van het tijdschrift Forum Kort daarop, in 1933, wordt zijn eerste novelle, De oubliette, uitgegeven. In hetzelfde jaar schrijft hij Kind tussen vier vrouwen, dat, eerst geweigerd door de uitgever, later de basis zal vormen voor de eerste drie delen van de Anton Wachter-romans. In 1951 ontvangt Vestdijk de P.C. Hooftprijs voor zijn in 1947 verschenen roman De vuuraanbidders. In 1957 wordt hij voor het eerst door het PEN-centrum voor Nederland voorgedragen voor de Nobelprijs voor de Literatuur, die hij echter nooit zal krijgen. Op 20 maart 1971 wordt hem de Prijs der Nederlandse Letteren toegekend, maar voor hij deze kan ontvangen overlijdt hij op 23 maart te Utrecht op 72-jarige leeftijd. Vestdijk was auteur van ca. 200 boeken. Vanwege deze enorme productie noemde de dichter Adriaan Roland Holst hem ‘de man die sneller schrijft dan God kan lezen’. Andere belangrijke boeken van Simon Vestdijk zijn: “Kind van stad en land” (1936), “Meneer Visser’s hellevaart” (1936), “Ierse nachten” (1946), “De toekomst de religie” (1947), “Pastorale 1943” (1948), “De koperen tuin” (1950), “Ivoren wachters” (1951), “Essays in duodecimo” (1952) en “Het genadeschot” (1964).

Thomas Mann, de jongere broer van Heinrich Mann, werd geboren op 6 juni 1875 in Lübeck. Hij was de tweede zoon van de graankoopman Thomas Johann Heinrich Mann welke later één van de senatoren van Lübreck werd. Zijn moeder Julia (geboren da Silva-Bruhns) was Duits-Braziliaans van Portugees Kreoolse afkomst. In 1894 debuteerde Thomas Mann met de novelle “Gefallen”. Toen Thomas Mann met 21 jaar eindelijk volwassen was en hem dus geld van zijn vaders erfenis toestond – hij kreeg ongeveer 160 tot 180 goldmark per jaar – besloot hij dat hij genoeg had van al die scholen en instituties en werd onafhankelijk schrijver. Kenmerkend voor zijn stijl zijn de ironie, de fenomenale taalbeheersing en de minutieuze detailschildering. Manns reputatie in Duitsland was sterk wisselend. Met zijn eerste roman, Buddenbrooks (1901), had hij een enorm succes, maar door zijn sceptische houding tegenover Duitsland na de Eerste Wereldoorlog veranderde dit volledig. Stelde hij zich tot aan de jaren twintig apolitiek op (Betrachtungen eines Unpolitischen, 1918), meer en meer raakte hij bij het Politiek gebeuren betrokken. Zijn afkeer van het nationaal socialisme groeide, zijn waarschuwingen werden veelvuldiger en heftiger. In 1944 accepteerde hij het Amerikaanse staatsburgerschap. Tussen 1943 en 1947 schreef Mann Doktor Faustus (zie Faust), de roman van de ‘Duitse ziel’ in de gecamoufleerd geschilderde omstandigheden van de 20ste eeuw. In 1947 bezocht hij voor het eerst sinds de Oorlog Europa, twee jaar later pas Duitsland. In 1952 vertrok hij naar Zwitserland. Op 12 augustus 1955 stierf hij in Zürich. Twintig jaar na zijn dood, in aug. 1975, is zijn literaire nalatenschap geopend: dagboekaantekeningen van 15 maart 1933 tot 29 juli 1955, alsmede notities uit de jaren 1918 tot en met 1921.Belangrijke werken zijn: Der Zauberberg, Der Tod in Venedig, Dokter Faustus , Joseph und seine Brüder en Die Bekenntnisse des Hochstaplers Felix Krull

De Nederlandse dichter Jakobus Cornelis Bloem werd geboren op 10 mei 1887 in Oudshoorn. Bloem stamde uit een stijlvolle, patricische familie. Op 12 mei 1921 verscheen eindelijk Het verlangen, vooral dank zij de krachtdadige hulp van zijn vriend Jan van Krimpen, die ook de typografie verzorgde In 1925 ontmoette Bloem de 19-jarige Clara Eggink. Het volgende jaar trouwden zij. Vrijwel tegelijk met de geboorte van hun zoon Wim op 8 september 1927 werd Bloem ontslagen bij de NRC. In mei 1928 werd Bloem benoemd tot griffier aan het kantongerecht De Lemmer, uit welk ‘Friesch Cayenne’ hij in 1931 werd overgeplaatst naar Breukelen. Afgezien van kleine opflakkeringen in 1924/25 en 1929 (samen vijf verzen), duurde het tot 1930 voor hij weer ‘aan de schrijverij’ raakte. Dit resulteerde in het jaar daarop in de bundel Media vita. Tussen 1934 en 1937, maar vooral in dat laatste jaar, schreef Bloem de verzen die uitkwamen als De nederlaag. Zijn Verzamelde gedichten verschenen in 1947, al spoedig enige malen herdrukt, en daarmee kwam eindelijk ook de officiële erkenning van zijn dichterschap: Constantijn Huygens-prijs (1949), P.C. Hooftprijs (1952), en ten slotte de grote Prijs der Nederlandse Letteren (1965). Na een langdurige ziekte die hem volstrekt hulpbehoevend maakte, overleed Bloem op 10 augustus 1966. Hij werd begraven in Paasloo (Overijssel).

Rilke werd op 4 december 1875 geboren in Praag. Hij had al naam gemaakt als dichter met zijn bundels Das Stundenbuch en Das Buch der Bilder, toen hij de literaire wereld versteld deed staan en wereldfaam verwierf met de publicatie van zijn twee delen Neue Gedichte in 1907 en 1908. Hij verzamelde daarin het beste werk uit een van zijn vruchtbaarste periodes, die hij grotendeels doorbracht in Parijs. Rilke was daar diep onder de indruk gekomen van Rodin, bij wie hij een tijdlang in dienst was als particulier secretaris. Rodin, zei hij later, had hem leren kijken. Dit kijken kwam neer op intense concentratie, om het mysterie te kunnen zien ‘achter de schijnbare werkelijkheid’. Latere en rijpere werken als Duineser Elegien (1912-1923) en het ronduit schitterende Die Sonette an Orfeus (1924) illustreren Rilkes metafysische visie op het onzegbare, dat haar verwoording vindt in een hermetische muzikale taal. Op 29 december 1926 overlijdt Rilke in het sanatorium in Val-Mont aan de gevolgen van leukemie. Enkele dagen later wordt hij, overeenkomstig zijn wens, begraven op het kerkhof van Raron.

K.P. Kavafis werd als kind van Griekse ouders, afkomstig uit Konstantinopel, geboren in 1863 in Alexandrië (tot vandaag een Griekse enclave) waar hij ook het grootste deel van zijn leven woonde en werkte. Twee jaar na de dood van zijn vader verhuist het gezin in 1872 naar Engeland om na een verblijf van vijf jaar naar Alexandrië terug te keren. Vanwege ongeregeldheden in Egypte vlucht het gezin in 1882 naar Konstantinopel, om na drie jaar opnieuw naar Alexandrië terug te gaan. In de jaren die volgen maakt Kavafis reizen naar Parijs, Londen en in 1901 zijn eerste reis naar Griekenland, in latere jaren gevolgd door nog enkele bezoeken. Op de dag van zijn zeventigste verjaardag, in 1933 sterft Kavafis in Alexandrië. De roem kwam voor Kavafis pas na zijn dood, dus postuum. Deels is dat toe te schrijven aan zijn eigen handelswijze. Hij was uiterst terughoudend met de publicatie van zijn gedichten, liet af en toe een enkel gedicht afdrukken in een literair tijdschrift, gaf in eigen beheer enkele bundels met een stuk of twintig gedichten uit en het merendeel van zijn poëzie schonk hij op losse bladen aan zijn beste vrienden.