Reto Finger, Clara Müller – Jahnke, Johan Ludvig Runeberg, Henriette Hardenberg, Albert Paris Gütersloh, Madame de Sévigné, Honorat de Bueil, Sandra Paretti, Rudolf Lorenzen

De Zwitserse schrijver Reto Finger werd geboren op 5 februari 1972 in Bern. Zie ook alle tags voor Reto Finger op dit blog.

Uit: Kaltes Land

„PFARRER Ein Licht ist das.
Als würde Macolvi den Petrus würgen.
Ich habe dem Sigrist gesagt, dass es schneien wird.
Wie das ausschaut im Frühling, wenn die Gräber nicht eingewintert waren.
VATER Nein-
PFARRER Um deins brauchst du dir keine Sorgen zu machen. Da habe ich ein Auge drauf.
VATER Solange der Föhn so drückt, schneit es nicht, Herr Pfarrer.
PFARRER Schickst mir die Hanna rauf, wir legen ein paar Tannäste darauf.
VATER Ich sollte es ihr sagen.
PFARRER Die Hanna und ich werden das Grab herrichten, dass es eine Freude sein wird.
VATER Ich sollte es ihr sagen, der Mutter.
PFARRER Fünf, sechs Äste legen wir drauf.
VATER Das mit dem Melk.
Ich sollte es ihr sagen.
PFARRER Die einzige Weißtanne auf dem ganzen Friedhof. Das wird ein Schauen, dass der Kathrin das Herz aufgeht.
VATER Sie glaubt noch immer, der Bub sei an Schwermut gestorben.
PFARRER „Folge mir und lass die Toten die Toten begraben.“
VATER Ich habe den Melk klettern sehen. Ich sage Ihnen, wie eine Gämse ist er die Felswand hoch
PFARRER Der Melk war schwermütig.
VATER Es gibt keine schwermütigen Gämsen_ Herrgott noch mal.
Dass der Tag, an dem der Melk gestorben isL‚ in diesem Jahr auf den Totensonntag fällt und die Mutter noch immer glaubt, er sei an Schwermut gestorben, und mit mir zum Friedhof will, das ist des Teufels später Spott.“

Reto Finger (Bern, 5 februari 1972)
Scene uit een uitoering in Hittisau, 2016

Lees verder →

Johan Ludvig Runeberg, Henriette Hardenberg, Albert Paris Gütersloh, Madame de Sévigné, Honorat de Bueil, Sandra Paretti, Reto Finger

De Fins-Zweedse dichter en schrijver Johan Ludvig Runeberg werd geboren op 5 februari 1804 in Jakobstad. Zie ook mijn blog van 5 februari 2009 en ook mijn blog van 5 februari 2010.

Uit: Sven Duva (Fragment, vertaald door Judy Moffett)

His father, once a sergeant, was poor and old and gray,

For he had fought in ‘eighty-eight, was old then, you might say.

And now he farmed a bit of ground his daily bread to gain

And had around him children nine, the youngest one was Sven.

That old man Duva had himself enough of brains to share

Among a brood as large as his, one hardly could declare.

He surely gave the elder ones too much of his small wit.

For to the son that last was born was left the tiniest bit.

Sven Duva grew up just the same, was strong and broad of chest.

Toiled like a slave in field or wood with unremitting zest.

Was willing, gay, and kind of heart, far more than clever folk,

^Would turn his hand to anything, but was in all a joke.

“In gracious heaven’s name, poor son, what can you ever be?”

The old man often said to him in sad perplexity.

But when such talk would never end, Sven Duva’s patience failed.

At last he set his head to work for all that it availed.

So one tine day it chanced when Sergeant Duva cooed again

The old unanswered song: ” What will become of you, my Sven ?”

The old man started backward in astonishment, because

“I’ll be a soldier,” said the son, and spread his uncouth jaws.

Johan Ludvig Runeberg (5 februari 1804 – 6 mei 1877)

Standbeeld in Helsinki

Lees verder “Johan Ludvig Runeberg, Henriette Hardenberg, Albert Paris Gütersloh, Madame de Sévigné, Honorat de Bueil, Sandra Paretti, Reto Finger” →

Sandra Paretti, Albert Paris Gütersloh, Johan Ludvig Runeberg, Madame de Sévigné, Honorat de Bueil, Reto Finger

De Duitse schrijfster Sandra Paretti (eig. Irmgard Schneeberger) werd geboren op 5 februari 1935 in Regensburg. Zie ook mijn blog van 5 februari 2009.

Uit: Rose und Schwert

“An der Seite des Grafen Frédéric Romme Allery betrat Caroline den Salon des Kaisers. Das leuchtendgelbe Kleid aus matter Seide zeichnete die sanften Linien ihrer Gestalt zärtlich nach. Ein perlenbesticktes Goldband legte sich um den weiten Ausschnitt, kreuzte sich vorne in der Mitte und lief unter der Brust weiter. Das Haar war, nach der Mode, im griechischen Stil aufgesteckt. Ein Perlenband schlang sich kunstvoll durch die dunklen Flechten.
Der Kaiser stand an den Kamin gelehnt. Er begrüßte den Grafen, dann wandte er sich Caroline zu. Er ergriff ihre Hand, kam ihrer Reverenz zuvor: „Bitte nicht, wenn Sie stehen, kann ich ihr Kleid besser betrachten – und ihre Augen.“

Wie unter einem geheimen Zwang wandte sie ihm ihr Gesicht zu, wartete. Er wollte etwas sagen – aber die Worte, die er so oft und so leicht benützt hatte, erschienen ihm diesem Mädchen gegenüber wie eine Beleidigung. Ein Leben lang hatte er die Worte der Liebe kalt und überlegt wie Waffen gebraucht. Jetzt, da er nach ihnen suchte, fehlten sie ihm. Er wandte sich fast abrupt ab. „Sie werden müde sein“, sagte er. „ Ich habe noch Pflichten. – Schlafen Sie gut.“

Sandra Paretti (5 februari 1935 – 13 maart 1994)
Boekomslag

De Oostenrijkse schilder en schrijver Albert Paris Gütersloh (eig. Albert Conrad Kiehtreiber) werd geboren op 5 februari 1887 in Wenen.. Zie ook mijn blog van 5 februari 2009.

Uit: Heimito von Doderer / Albert Paris Gütersloh Briefwechsel 1928 -1962

„15. August 28

Cagnes s/mer

Werter Freund

Ihre Absicht, über meine Arbeiten zu schreiben, gibt mir die Aussicht auf ein Buch, das ich zu lesen wünsche. Ihres Talentes und Ihrer Zukunft wegen erscheint mir bedeutungsvoll, daß Sie mit dieser Abhandlung eine – so weit dies möglich – neue Form des Biographischen finden: kurz, daß Sie sich selbst ausdrücken und den Gegenst
and wie das fluidische Substrat eines Gedichtes meistern. Glauben Sie mir, daß in dem Universum der gegenseitigen Erkennung, so kurz als tief, Alles enthalten ist, auch das konkret Anekdotische. Geht der Instinkt richtig, so dient auch die Phantasie mit der richtig erfundenen Geschichte. Es wäre toll, wenn man aus dem Erlebnis des intuitiven Erschauens einer Seele nicht alle die kleinen belletristischen Zahlen errechnen könnte! Binden Sie sich nur so fest oder lose an die Rücksichten auf Verlag und Leser, als Sie ihnen fruchtbare Hemmungen sind. Und bedenken Sie immer, daß Sie mir dann die größte Freude bereiten, wenn Sie mir tun, was ich Andern tat und immer wieder tun werde: wenn Sie souverain sich selbst durch ihren Gegenstand erklären. Anders steht es mit dem rein Datenmäßigen, das ich Ihnen selbstverständlich gerne gebe, da es das Spirituelle Ihrer Schrift mit Greifbarkeiten höht. Schreiben Sie also, daß ich 87 zu Wien als Sohn einfacher, mir aber höchst bedeutender Leute, geboren worden bin. Im besten und edelsten Maaße typisch für den kleinbürgerlichen, mir so liebenswerten „Nachsommer“ Österreichs, der ranzjosefinischen Epoche lehrten sie mich durch ihr einfaches Dasein die Fundamente und Requisiten des realistischen Romans, wie ich ihn schreiben will, kennen. Väterlicherseits aus dem Waldviertel, von der Mutter her aus dem flachen Oberösterreich stammend, einer großen Familie von Bauern, Handwerkern, Geistlichen und Offizieren zugehörend wollte ich ursprünglich meines Vaters verfehlten Beruf, den priesterlichen, erreichen, verfehlte ihn aber gleich ihm. Damit, durch die falsche Stellung zur Welt, der ich verfallen, bei durchaus sazerdotaler Verfassung aber ohne Gnade, hatte ich meine und meiner Bücher Urprobleme ein für alle Mal aufgeregt.“

Albert Paris Gütersloh (5 februari 1887 – 16 mei 1973)
Zelfportret uit 1915

De Fins-Zweedse dichter en schrijver Johan Ludvig Runeberg werd geboren op 5 februari 1804 in Jakobstad. Zie ook mijn blog van 5 februari 2009.

Das Grab zu Perrho (fragment)

Ich will dir Ihr schönes Schicksal singen,
Während auf der Heid’ der Thau noch glänzet
Und des Abhang’s Föhr’ die Sonn’ umschleiert.
Hane, Er von finnischem Stamme, lebt’ schon
Siebzig Winter,anf der Väter Erbgut.
Selbst zwar alt, begast Er rüst’ge Söhne,
Drei der Zwillingspaar’, das ält’ste siebzehn
Und das jüngste zählt’ der Jahre fünfzehn.
Schon und rüstig waren sie zwar alle,
Gleich den Bächen, die der Regen anschwellt;
Doch, war einer schöner als die andern«
War’s gewiss der junge Thomas Hane,
Er, des zweiten Paares ält’rer Zwilling.
Ging Er auch gehüllt in Lumpen, war Er
Schön, gleichwie ein Steril in Wolkenfetzeii,
Und was Er auch hätte treiben mögen,
Niemand hätte je Ihn hassen können.
Doch es schien als liasste Ihn der Vater,
Aber Ihn nicht nur,- nein auch die Brüder.
Nicht als Söhne wurden sie behandelt
Nicht als Tröster seiner alten Tage;
Nein, als Knechte, strenger noch denu Knechte,
Gleichwie Wesen ohne Seel’ und Freiheit.

Vertaald door Carl Eduard Elfström

Johan Ludvig Runeberg (5 februari 1804 – 6 mei 1877)

De Franse schrijfster Madame de Sévigné werd op 5 februari 1626 in Parijs geboren. Zie ook mijn blog van 5 februari 2007 en ook mijn blog van 5 februari 2009.

Uit: Lettres (de Madame de Sévigné à Coulange)

„3 février 1695

Mme de chaulnes me mande que je suis trop heureuse d’être ici avec un beau soleil; elle croit que nos jours sont cousus d’or et de soie. Hélas mon cousin, nous avons cent fois plus froid ici qu’à Paris. Nous sommes exposés à tous les vents. C’est le vent du midi, c’est la bise, c’est le diable, c’est à qui nous insultera; ils se battent entr’eux pour avoir l’honneur de nous r enfermer dans nos chambres. Toutes nos rivières sont prises, le Rhône, ce Rhône si furieux n’y résiste pas. Nos écritoires sont gelées ; nos plumes ne sont plus conduites par nos doigts, qui sont transis. Nous ne respirons que la neige; nos campagnes sont charmantes dans leur excès d’horreur. Je souhaite tous les jours un peintre pour bien représenter l’étendue de toutes ces épouvantables beautés.Contez un peu cela à notre duchesse de Chaulnes, qui nous croit dans ces prairies, avec des parasols, nous promenant à l’ombre des orangers.“

Madame de Sévigné (5 februari 1626 – 18 april 1696)
Anoniem portret, Musée de Versailles

De Franse dichter en toneelschrijver Honorat de Bueil, seigneur de Racan werd geboren op kasteel La Roche-Racan op 5 februari 1589. Zie ook mijn blog van 5 februari 2007 en ook mijn blog van 5 februari 2009.

Les Bergeries – Alcidor

Que cette nuit est longue et fâcheuse à passer !
Que de sortes d’ennuis me viennent traverser !
Depuis qu’un bel objet a ma raison blessée,
Incessamment je vois des yeux de ma pensée
Cet aimable soleil auteur de mon amour,
Qui fait qu’incessamment je pense qu’il soit jour,
Je saute à bas du lit, je cours à la fenêtre,
J’ouvre et hausse la vue, et ne vois rien paraître,
Que l’ombre de la nuit, dont la noire pâleur
Peint les champs et les prés d’une même couleur :
Et cette obscurité, qui tout le monde enserre,
Ouvre autant d’yeux au ciel qu’elle en ferme en la terre.
Chacun jouit en paix du bien qu’elle produit,
Les coqs ne chantent point, je n’entends aucun bruit,
Sinon quelques zéphirs, qui le long de la plaine
Vont cajolant tout bas les nymphes de la Seine.
Maint fantôme hideux, couvert de corps sans corps,
Visite en liberté la demeure des morts.
Les troupeaux, que la faim a chassés des bocages,
À pas lents et craintifs entrent dans les gagnages.
Les funestes oiseaux, qui ne vont que la nuit,
Annoncent aux mortels le malheur qui les suit.
Les flambeaux éternels, qui font le tour du monde,
Percent à longs rayons le noir cristal de l’onde,
Et sont vus au travers si luisants et si beaux
Qu’il semble que le ciel soit dans le fond des eaux.
Ô nuit ! dont la longueur semble porter envie
Au seul contentement que possède ma vie :
Retire un peu tes feux, et permets que le jour
Vienne sur l’horizon éclairer à son tour,
Afin que ces beaux yeux pour qui mon coeur soupire
Sachent avant ma mort l’excès de mon martyre.

Honorat de Bueil (5 februari 1589 – 21 januari 1670)

Zie voor onderstaande schrijver ook ook mijn blog van 5 februari 2009.

De Zwitserse schrijver Reto Finger werd geboren op 5 februari 1972 in Bern.

Joris-Karl Huysmans, William S. Burroughs, Terézia Mora, Luc Indestege, Henriette Hardenberg, Reto Finger, Sandra Paretti, Rudolf Lorenzen, Albert Paris Gütersloh, Johan Ludvig Runeberg, Madame de Sévigné, Honorat de Bueil

De Franse schrijver Charles-Marie-Georges Huysmans werd geboren op 5 februari 1848 in Parijs. Zie ook mijn blog van 5 februari 2007 en ook mijn blog van 5 februari 2008.

Uit: Là-bas

„Tu y crois si bien à ces idées-là, mon cher, que tu as abandonné l’adultère, l’amour, l’ambition, tous les sujets apprivoisés du roman moderne, pour écrire l’histoire de Gilles de Rais – et, après un silence, il ajouta: – Je ne reproche au naturalisme ni ses termes de pontons, ni son vocabulaire de latrines et d’hospices, car ce serait injuste et ce serait absurde; d’abord, certains sujets les hèlent, puis avec des gravats d’expressions et du brai de mots, l’on peut exhausser d’énormes et de puissantes oeuvres, l’Assommoir, de Zola, le prouve; non, la question est autre; ce que je reproche au naturalisme, ce n’est pas le lourd badigeon de son gros style, c’est l’immondice de ses idées; ce que je lui reproche, c’est d’avoir incarné le matérialisme dans la littérature, d’avoir glorifié la démocratie de l’art!

Oui, tu diras ce que tu voudras, mon bon, mais, tout de même, quelle théorie de cerveau mal famé, quel miteux et étroit système! Vouloir se confiner dans les buanderies de la chair, rejeter le suprasensible, dénier le rêve, ne pas même comprendre que la curiosité de l’art commence là où les sens cessent de servir!

Tu lèves les épaules, mais voyons, qu’a-t-il donc vu, ton naturalisme, dans tous ces décourageants mystères qui nous entourent? Rien. – Quand il s’est agi d’expliquer une passion quelconque, quand il a fallu sonder une plaie, déterger même le plus bénin des bobos de l’âme, il a tout mis sur le compte des appétits et des instincts. Rut et coup de folie, ce sont là ses seules diathèses. En somme, il n’a fouillé que des dessous de nombril et banalement divagué dès qu’il s’approchait des aines; c’est un herniaire de sentiments, un bandagiste d’âme et voilà tout!“

Joris-Karl Huysmans (5 februari 1848 – 12 mei 1907)

De Amerikaanse schrijver William S. Burroughs werd geboren in Saint Louis (Missouri) op 5 februari 1914. Zie ook mijn blog van 5 februari 2007 en ook mijn blog van 5 februari 2008.

Uit: My Mother and I Would Like to Know

„The uneasy spring of 1988. Under the pretext of drug control, suppressive police states have been set up throughout the Western world. The precise programming of thought, feeling, and apparent sensory impressions by the technology outlined in bulletin 2332 enables the police states to maintain a democratic facade from behind which they loudly denounce as cr
iminal perverts and drug addicts anyone who opposes the control machine. Underground armies operate in the large cities, enturbulating the police with false information through anonymous phone calls and letters. Police with drawn guns erupt at the senator’s dinner party, a very special dinner party too, that would tie up a sweet thing in surplus planes.

“We been tipped off a nude reefer party is going on here. Take the place apart, boys, and you folks keep your clothes on or I’ll blow your filthy guts out.”

We put out false alarms on the police short wave directing patrol cars to nonexistent crimes and riots which enables us to strike somewhere else. Squads of false police search and beat the citizenry. False construction workers tear up streets, rupture water mains, cut power connections. Infra-sound installations set off every burglar alarm in the city. Our aim is total chaos.

Loft room, map of the city on the wall. Fifty boys with portable tape recorders record riots from TV. They are dressed in identical grey flannel suits. They strap on the recorders under gabardine topcoats and dust their clothes lightly with tear gas. They hit the rush hour in a flying wedge, riot recordings on full blast, police whistles, screams, breaking glass, crunch of night sticks, tear gas flapping from their clothes. They scatter, put on press cards, and come back to cover the action.“

William S. Burroughs (5 februari 1914 – 2 augustus 1997)

De Hongaarse, Duitstalige, schrijfster en vertaalster Terézia Mora werd geboren op 5 februari 1971 in Sopron

Uit: Gier

„In zehn Jahren wirst du kaputt sein. So sagt der Mann zu mir. Ton in Ton. Die Stimme, der Anzug, die Haare. Perlgrau. Ein gar nicht so betrunkener Moderator. Er schließt mein Buch. Literaturliteratur. In zehn Jahren wirst du kaputt sein.

Ich bin noch fürs Fernsehen geschminkt, das Gesicht rotlichtgelähmt, nur die Lippen, die arbeiten automatisch. Vitello tonnato, sugo, Salami taktisch in Scheiben, wozu eine Gabel, meine welschen Fingernägel zwischen Cocktailtomaten, Kapern, Oliven, eingelegt im eigenen virginen Öl, passend zu

mir, die ich fast wie die Jungfrau, beata Beatrix, die Haare drapiert, wie eine Wasserleiche, auf Bildern, schwarz und weiß, herumhänge überall. Du wirst enden wie die Bachmann, sagt der Mann. Am Ende nichts gutes mehr gemacht und dann verbrannt. Literaturliteratur. Die Bachmann, aha.

Später wird dieser Typ gänzlich den Halt verlieren und mit dem Gesicht gegen eine Wand fallen, aber jetzt ist er noch so gut wie nüchtern, als er spricht. Sätze, in denen kein einziges Wort stimmt.

Sowas wird mir neuerdings viel gesagt – Passen Sie auf, Sie werden verheizt! Hier, ein Medikament mehr, nicht daß Sie am Ende in Flammen stehen! – so viele Sätze mit Feuer drin, meine Haare rotflackernd auf einem Kissen, in einer Küche, der Nacken geräuchert, in der Kammer, in der Schlinge, am Haken, Knochen verkohlt im Krematorium, Baumwurzeln im gerodeten Regenwald. In zehn Jahren wirst du kaputt sein. Warum in zehn Jahren? Warum nicht in zehn Minuten? Warum nicht jetzt? Sind sie zu stark, bist du zu schwach, sage ich und beiße zu.“

Terézia Mora (Sopron, 5 februari 1971)

De Vlaamse dichter en schrijver Luc Indestege werd geboren in Zonhoven op 5 februari 1901. Zie ook mijn blog van 5 februari 2007.

Hoe stil zijt gij…

Hoe stil zijt gij. Wat ik van u wil weten

moet ik verzinnen; hoe ver blikt uw oog

boven dit willen uit en hoe bedroog

zich toch mijn hart: alles van u te weten!

Alles is tussen ons zo vreemd en ver,

liefdes geduldig plegen een onvruchtbaar pogen,

bij elke toets zijt gij vooruitgevlogen,

licht dat steeds aarzelt, flikkerende ster

die in de lentenacht verschiet. Hebt gij mij lief,

schone, vreemde vriendin, die mij geen toeven

gunt om u te prijzen?..

Luc Indestege (5 februari 1901 – 11 juli 1974)
Sint Quintinuskerk in Zonhoven (Geen portret beschikbaar)

De Duitse dichteres Henriette Hardenberg werd geboren op 5 februari 1894 in Berlijn als Margarete Rosenberg. Zie ook mijn blog van 5 februari 2007.

Southern heart

Blossom deep down,
mountain tops swaying,
wind stretched out in rest,
the tree stands frozen.

Then suddenly a flowering,
and in my heart’s center
you burn in me, tree.

Nowhere is there rest in me,
I cry out in flames,
a sea swelling in all things.

Then they too – blossom and
tree – twitch, having already
reddened with sweetness.

Hands

Like rare animals they move up and down
And lie deep at the bottom of the sea;
Moon-colored is the stone, like a wound
Set in flowering plumage.

I fear this hidden motion,
Like wind held up in branches;
So few fingers, in figures,
Will excite thoughts in me.

The sea divides so that I can reach it –
In swaying underbrush of crystal night –

This hand, extended flat yet softly sunk,
There before my pallid face.

I don’t know whether the little bones,
Rinsed by the sea, will drift and mingle,
Or if, wrapped in clouds,
They will reach up for music and dance.

I know that dreams without fragrance,
Like dead fingers rigid in the joints,
Do not give shrouded magic
For which the living call in sleep.

Vertaald door Johannes Beilharz

Henriette Hardenberg (5 februari 1894 – 26 oktober 1993)

De Zwitserse schrijver Reto Finger werd geboren op 5 februari 1972 in Bern en groeide op in Rumendingen. Hij bezocht het gymnasium in Burgdorf, waarna hij in Zürich en Amsterdam rechten studeerde. In 1996 schreef hij naar aanleiding van „250 jaar Pestalozzi“ het stuk „Bekannt/Verkannt“. In 1999 studeerde hij af. In 2002 kreeg hij een deeltijdbaan bij de arondissementsrechtbank in Zürich. Daarnaast nam hij opdrachten voor theaterstukken aan en schreef hij hoorspelen. Vanaf de zomer van 2002 is hij zelfstandig schrijver. In 2006/2007 was hij de huisschrijver van het Nationaltheater Mannheim.

Uit: Kaltes Land

«Gestern Nacht lag ich wach / In einem fremden Zimmer / Ohne mich zu bewegen / Damit der Helmut nicht aufwacht / Und wissen will / Warum ich nicht schlafen kann / Fick deine Mutter / Hatte jemand geschrieen / Vor meinem Fenster / Immer wieder / Fick deine Mutter / Es klang wie ein Kind in großer Not / Ich hätte nachsehen müssen / Ohne den Helmut zu wecken / Fick deine Mutter / Ich kenn mich nicht aus / Mit Kindern.»

Reto Finger (Bern, 5 februari 1972)

De Duitse schrijfster Sandra Paretti (eig. Irmgard Schneeberger) werd geboren op 5 februari 1935 in Regensburg. Zij studeerde muziekwetenschappen en germanistiek in München, Parijs en Rome. In 1960 promoveerde zij tot docor in de filologie en begon zij als journaliste te werken voor de Münchner Abendzeitung. Na haar succesvolle eerste roman Rose und Schwert (1967) werd zij zelfstandig schrijfster. Zij ontwikkelde zich tot een van de meest gelezen Duitse schrijfsters met een oplage van 30 miljoen boeken in 28 talen. Paretti maakte zelf een einde aan haar leven nadat zij ongeneeslijk aan kanker was komen te lijden. Zij schreef haar eigen rouwadvertentie voor de Neuen Zürcher Zeitung waarin zij haar besluit toelichtte.

Uit: Der Winter der ein Sommer war

„Bald alle Wochen hörten wir nämlich neue ängstigende Geschichten von eingebrachten Deserteurs, die, wenn sie noch so viele List gebraucht, sich in Schiffer und andre Handwerksleuthe, oder gar in Weibsbilder verkl
eidet, in Tonen und Fässer versteckt, u. d. gl. dennoch ertappt wurden. Da mußten wir zusehen, wie man sie durch zoo Mann, achtmal die lange Gasse auf und ab Spißruthen laufen ließ, bis sie athemlos hinsanken-und des folgenden Tags aufs neue dran mußten.
Lebensgeschichte des Armen Mannes im Tockenburg, Zürich 1789
Die Kirschbäume blühten zum zweitenmal, und die Menschen begannen sich zu fürchten vor diesem Jahr, dessen Sommer nicht enden wollte. Die Scheunen hatten die Ernte kaum fassen können, aber die Erde schien nicht müde zu sein. Die Wintersaat wuchs so schnell, daß die Bauern den ersten Frost herbeisehnten, um diesem Wunder, das ihnen unheimlich war, ein Ende zu machen.
Die Unerschöpflichkeit dieses Jahres 1775 erfüllte die Menschen mit Mißtrauen. Der Überschwang eines allzu blauen Himmels und einer allzu warmen Sonne bedrückte sie; sie waren es nicht gewohnt, daß ihnen so reichlich gegeben wurde. Wie hätte es auch anders sein können, da sie alles nur zur Leihe hatten: Besitz, Freiheit und Leben, geborgt und jederzeit abrufbar. Wie hätten sie das je vergessen können, da sie doch zu Füßen der Festung lebten, die Kaserne und Gefängnis in einem war.
Aus dem welligen Land stieg sie steil empor. Der graue spitze Kegel verdüsterte den hellsten Tag und riß in das Blau des Himmels eine dunkle, drohende Kluft. Immer mußten die Menschen, die hier lebten, die Festung sehen, und wenn es nur ihr großer wandernder Schatten war, der immer einen Streifen Landes um die Sonne betrog.“

Sandra Paretti (5 februari 1935 – 13 maart 1994)

De Duitse schrijver en journalist Rudolf Lorenzen werd geboren op 5 februari 1922 in Lübeck. Hij groeide op in Bremen en werd opgeleid tot scheepsmakelaar. Na WO II studeerde hij grafische vormgeving en begon hij te werken in de reclamebranche. Met zijn verhaal Kein Soll mehr und kein Haben won hij in 1957 een prijs van de Süddeutsche Zeitung. Het motiveerde hem om door te gaan met schrijven. Er volgden essays, feuilletons, reportages en satires, maar ook verhalen en short stories. In 1959 verscheen zijn eerste roman Alles andere als ein Held. In 1962 gevolgd door Die Beutelschneider.

Uit: Alles andere als ein Held

„Wieder wurden an diesem Abend viele Biere und viele Schnäpse getrunken. Robert, der dem Paar gegenübersaß, konnte beobachten, daß Nanny heute entfesselter war als sonst. Sie lachte und zeigte ausgiebig ihre spitzen Zähne, sie kniff Albert, und sie legte ihren Oberkörper über seinen Schoß in dem Augenblick, als er seine linke Hand auf ihre Schulter legte. Durch diese Bewegung glitt Alberts Hand hinunter auf ihre Hüfte, und durch ein leichtes Hochziehen des Rockes deutete Nanny an, daß er, wenn er Lust habe, ihre Hüfte anzufassen, dies auch unter dem Kleid tun könnte. Robert sah von seinem Platz gegenüber die Stelle, wo ihr Strumpf aufhörte und ein nackter, weißer, sehr dünner Schenkel begann. Sein Freund, nun mutiger geworden, küßte sie auf das Haar und legte dabei in sein Gesicht einen Ausdruck von Abwesenheit, um sich nicht dessen schämen zu müssen, was mittlerweile seine linke Hand tat. Diese war inzwischen am oberen Ende des dünnen Schenkels angekommen, wo die weißen Spitzen ihres Höschens ihn abschlossen, wobei man noch einige Zentimeter des nackten Gesäßansatzes sah. Als Nanny Roberts Blicke bemerkte, zog sie schnell den Rock herunter und sagte zu ihm: „Ihr seid ja alle gleich!“ Dann forderte sie ein weiteres Bier. Das alles, dachte Robert, habe ich nun auch bald selbst und für mich ganz allein. Dann verließ er vorzeitig das Lokal, weil er glaubte, daß sein Freund nun gern mit Nanny allein sein wollte.
Diese Erlebnis hatte bei Robert die Vorfreude auf die Verabredung mit Fräulein Tredup noch erhöht. Er zitterte, allerdings weniger aus Freude als aus Angst, daß irgend etwas an diesem Sonntag nicht gelingen könnte. Immer wieder malte er sich ihr Bild aus: so klein wie Nanny, nur etwas kräftiger und das Haar von unbedeutendem Blond. Die Kinnpartie war im Verhältnis zum übrigen Gesicht etwas zu lang, doch das Dümmliche, das sich hierdurch ergab, wurde durch eine starke und freche Oberlippe ausgeglichen. Fräulein Tredup trug kleine silberne Ohrringe und um den Hals eine kleine silberne Kette.“

Rudolf Lorenzen (Lübeck, 5 februari 1922)

De Oostenrijkse schilder en schrijver Albert Paris Gütersloh (eig. Albert Conrad Kiehtreiber) werd geboren op 5 februari 1887 in Wenen. Hij geldt als de vader van de Weense School van het Fantastisch Realisme. Hij bezocht het gymnasium in Melk en Bozen, zou priester worden, maar nam in plaats daarvan acteerlessen en werkte een tijd als acteur, o.a. in Berlijn. In 1909 debuteerde hij als beeldend kunstenaar met een serie tekeningen tijdens de Internationalen Kunstschau in Wenen. Na het verschijnen van zijn expressionistische roman Die tanzende Törin trok hij naar Parijs om zich verder te bekwamen in de schilderkunst. Terug in Wenen werd hij een leerling van Gustav Klimt en behoorde hij met Egon Schiele en Josef Hoffmann tot diens kring. Tijdens WO I leerde hij in het oorlogsperscentrum Hugo von Hofmannsthal, Hermann Bahr, Robert Musil, Heimito von Doderer en Franz Blei kennen. Met Blei gaf hij 1918/19 het tijdschrift Die Rettung uit. Na WO II werkte hij jarenlang voor de Akademie der bildenden Künste in Wenen.

Uit: Heimito von Doderer / Albert Paris Gütersloh Briefwechsel 1928 -1962

„Cagnes sur mer, 23. August 28

Werter Freund,

(…)

Und so wenig ich selber einen romantischen Menschen abgebe, so sehr erscheint und ist auch die Fähigkeit in artibus polyglott zu reden, romantisch. Wenn man mich, wie dies leider schon geschehen ist, wegen der barocken Möglichkeit des Sichverwandelns ohne Aufgabe des wesentlichen Substrats – wenn man mich also mit Kokoschka verglichen hat, der in literis ein schwindelhafter Amateur, eine Art Cagliostro des expressionistischen Zeitchens, oder mit Barlach, der seinen Dostojewski in norddeutsche Tunke gelegt, kalt auf dem Theater serviert, so vergißt man, wie wenig die auf die Szene tretenden Maler und Bildhauer von dem mitbringen, was sie in ihrem Metier können und man nennt sie, wegen ihrer Geste des Schreibens, Schreibende; so wie die Hausmeister einen Lokalreporter Schriftsteller nennen. Sich verwandeln heißt nicht: in der neuen Gestalt auch das Bewußtsein und die Fähigkeiten der alten zu tragen –: es heißt, bei gleichem Skelette, durchaus unvermögend zu sein, die eben verlassene Gestalt und ihre besondern Kräfte zu beschwören. Das

Andere wäre und ist Taschenspielerei. Wird bei der Verwandlung auch nur ein Minimum der früheren Potenz nicht mitverwandelt, so entsteht Dilettantismus und wir haben es nicht mit echter Verwandlung zu tun. Soviel wieder für heute, da andere Arbeiten drängen. Die nächste freie halbe Stunde gehört dann wieder meinem Biographen.

Herzlichst Ihr Gütersloh“

Albert Paris Gütersloh (5 februari 1887 – 16 mei 1973)
Portret door Egon Schiele

De Fins-Zweedse dichter en schrijver Johan Ludvig Runeberg werd geboren op 5 februari 1804
in Jakobstad. Hij studeerde aan de academie van Turku. Zijn beroemdste werk is Fänrik Ståls sägner (Duits: „Fähnrich Stahl“), dat in 1848 en 1860 in twee delen verscheen. Het bestaat uit 35 gedichten, voornamelijk balladen over helden uit de Finse Oorlog van 1808/09. Het eerste gedicht werd de Finse nationale hymne. De 5e februari wordt in Finland nog steeds gevierd als Runeberg-dag.

Ons land (Fragment)

O Land, o land, ons vaderland,

Klink luid, o dierbaar woord!

Waar zoekt een berg der wolken rand.

Waar schuilt een dal, waar schuimt een strand,

Geliefder dan bij ons in ’t Noord,

In onzer vaadren oord?

Ons land is arm, zoo oordeel’ hij,

Die enkel goud begeer’,

De vreemdling ga ons trotsch voorbij,

Maar wij, dit land beminnen wij,

Ons is ’t met heuvel, heide en scheer

Een goudland toch en meer.

Wij minnen ’t klaatrend golfgeklots

Der beekjes heldren sprank,

Het droef gesuis in ’t dennenbosch,

En sterrenlicht en zomerdos –

Ja, al wat ooit door kleur of klank

Ons hart bewoog tot dank.

Hier voerden onze vaadren strijd

Met wapen, woord en ploeg;

Hier was ’t in blijde’ en bangen tijd,

Als ’t lot hen drukte of heeft verblijd,

Dat hoog het Finsche harte sloeg,

Hier, dat het duldde en droeg.

Johan Ludvig Runeberg (5 februari 1804 – 6 mei 1877)
Portret door Albert Edelfelt

De Franse schrijfster Madame de Sévigné werd op 5 februari 1626 in Parijs geboren. Zie ook mijn blog van 5 februari 2007.

Uit: Lettres

Vous n’y êtes pas. Il faut donc à la fin vous le dire : il épouse, dimanche, au Louvre, avec la permission du Roi, Mademoiselle , Mademoiselle de … Mademoiselle… Devinez le nom : Il épouse Mademoiselle, ma foi ! par ma foi ! ma foi jurée ! Mademoiselle, la grande Mademoiselle ; Mademoiselle, fille de feu Monsieur ; Mademoiselle, petite-fille de Henri IV ; mademoiselle d’Eu, mademoiselle de Dombes, mademoiselle de Montpensier, mademoiselle d’Orléans ; Mademoiselle, cousine germaine du Roi ; Mademoiselle, destinée au trône ; Mademoiselle, le seul parti de France qui fût digne de Monsieur. Voilà un beau sujet de discourir. Si vous criez, si vous êtes hors de vous-même, si vous que nous avons menti, que cela est faux, qu’on se moque de vous, que voilà une belle raillerie, que cela est bien fade à imaginer ; si enfin vous nous dites des injures : nous trouverons que vous avez raison ; nous en avons fait autant que vous.
Adieu ; les lettres qui seront portées par cette ordinaire vous feront savoir si nous disons vrai ou non.

A Paris, ce lundi 15e décembre 1670
Madame de Sévigné

Madame de Sévigné (5 februari 1626 – 18 april 1696)

De Franse dichter en toneelschrijver Honorat de Bueil, seigneur de Racan werd geboren op kasteel La Roche-Racan op 5 februari 1589. Zie ook mijn blog van 5 februari 2007.

Les Bergeries – Lucidas

Et moi seul resterai-je en proie à la tristesse ?
Passerai-je sans fruit la fleur de ma jeunesse ?
Que me servent ces biens dont en toute saison
Le voisin envieux voit combler ma maison ?
Que me sert que mes blés soient l’honneur des campagnes ?
Que les vins à ruisseaux me coulent des montagnes ?
Ni que me sert de voir les meilleurs ménagers
Admirer mes jardins, mes parcs et mes vergers,
Où les arbres plantés d’une égale distance
Ne périssent jamais que dessous l’abondance ?
Ce n’est point en cela qu’est le contentement,
Tout se change ici bas de moment en moment,
Qui le pense trouver aux richesses du monde
Bâtit dessus le sable, ou grave dessus l’onde,
Ce n’est qu’un peu de vent que l’heur du genre humain,
Ce qu’on est aujourd’hui l’on ne l’est pas demain,
Rien n’est stable qu’au Ciel, le temps et la fortune
Règnent absolument au-dessous de la lune.

Honorat de Bueil (5 februari 1589 – 21 januari 1670)

Joris-Karl Huysmans, William S. Burroughs, Terézia Mora, Luc Indestege, Henriette Hardenberg, Honorat de Bueil, Madame de Sévigné

De Franse schrijver Charles-Marie-Georges Huysmans werd geboren op 5 februari 1848 in Parijs. Zie ook mijn blog van 5 februari 2007.

Uit: La Cathédrale

« A CHARTRES, au sortir de cette petite place que balaye, par tous les temps, le vent hargneux des plaines, une bouffée de cave très douce, alanguie par une senteur molle et presque étouffée d’huile, vous souffle au visage lorsquon pénètre dans les solennelles ténèbres de la forêt tiède.

Durtal le connaissait ce moment délicieux où l’on reprend haleine, encore abasourdi par ce brusque passage d’une bise cinglante à une caresse veloutée d’air. Tous les matins, à cinq heures, il quittait son logis et pour atteindre les dessous de l’étrange bois, il devait traverser cette place; et toujours les mêmes gens paraissaient au débouché des mêmes rues; des religieuses courbant la tête, penchées toutes en avant, la coiffe retroussée, battant de l’aile, le vent s’engouffrant dans les jupes tenues à grand’peine; puis repliées en deux, des femmes ratatinées dans leurs vêtements, les serrant contre elles, s’avançaient, le dos incliné, fouettées par les rafales.

Jamais, il n’avait encore vu, à cette heure, une personne qui se tînt d’aplomb et marchât, sans tendre le cou et baisser le front; et toutes ces femmes disséminées finissaient par se réunir en deux files, l’une tournant à gauche et disparaissant sous un porche éclairé, ouvert en contre-bas sur la place; l’autre, cheminant, droit en face d’elles, s’enfonçant dans la nuit d’un invisible mur.

Et fermant la marche, quelques ecclésiastiques en retard se hâtaient, saisissant d’une main leurs robes qui s’enflaient comme des ballons, comprimant de l’autre leurs chapeaux, s’interrompant pour rattraper le bréviaire qui glissait sous le bras, s’effaçant la figure, la rentrant dans la poitrine, s’élançant, la nuque la première, pour fendre la bise, les oreilles rouges, les yeux aveuglés par les larmes, s’accrochant désespérément, lorsqu’il pleuvait, à des parapluies qui houlaient au-dessus d’eux, menaçaient de les enlever, les secouaient dans tous les sens.

Ce matin-là, la traversée avait été plus que de coutume pénible; les bourrasques, qui parcourent, sans que rien les puisse arrêter, la Beauce, hurlaient sans interruption, depuis des heures; il avait plu et l’on clapotait dans des mares; l’on voyait à peine devant soi et Durtal avait cru qu’il ne parviendrait jamais à franchir la masse brouillée du mur qui barrait la place, en poussant une porte derrière laquelle s’ouvrait cette bizarre forêt qui fleurait la veilleuse et la tombe, à l’abri du vent. »

Joris-Karl Huysmans (5 februari 1848 – 12 mei 1907)

De Amerikaanse schrijver William S. Burroughs werd geboren in Saint Louis (Missouri) op 5 februari 1914. Zie ook mijn blog van 5 februari 2007.

Uit: The naked lunch

“‘Selling is more of a habit than using,’ Lupita says. Nonusing pushers have a contact habit, and that’s one you can’t kick. Agents get it too. Take Bradley the Buyer. Best narcotics agent in the industry. Anyone would make him for junk. (Note: Make in the sense of dig or size up.) I mean he can walk up to a pusher and score direct. He is so anonymous, grey and spectral the pusher don’t remember him afterwards. So he twists one after the other …

Well the Buyer comes to look more and more like a junky. He can’t drink. He can’t get it up. His teeth fall out. (Like pregnant women lose their teeth feeding the stranger, junkies lose their yellow fangs feeding the monkey.) He is all the time sucking on a candy bar. Baby Ruths he digs special. ‘It really disgust you to
see the Buyer sucking on them candy bars so nasty,’ a cop says.

The Buyer takes on an ominous grey-green color. Fact is his body is making its own junk or equivalent. The Buyer has a steady connection. A Man Within you might say. Or so he thinks. ‘I’ll just set in my room,’ he says. ‘Fuck ‘em all. Squares on both sides. I am the only complete man in the industry.’

But a yen comes on him like a great black wind through the bones. So the Buyer hunts up a young junky and gives him a paper to make it.

‘Oh all right,’ the boy says. ‘So what you want to make?’

‘I just want to rub against you and get fixed.’

‘Ugh … Well all right … But why cancha just get physical like a human?’

Later the boy is sitting in a Waldorf with two colleagues dunking pound cake. ‘Most distasteful thing I ever stand still for,’ he says. ‘Some way he make himself all soft like a blob of jelly and surround me so nasty. Then he gets well all over like with green slime. So I guess he come to some kinda awful climax … I come near wigging with that green stuff all over me, and he stink like a old rotten cantaloupe.’

‘Well it’s still an easy score.’

The boy signed resignedly; ‘Yes, I guess you can get used to anything. I’ve got a meet with him again tomorrow.’

The Buyer’s habit keeps getting heavier. He needs a recharge every half hour. Sometimes he cruises the precincts and bribes the turnkey to let him in with a cell of junkies. It gets to where no amount of contact will fix him. At this point he receives a summons from the District Supervisor:

‘Bradley, your conduct has given rise to rumors — and I hope for your sake they are no more than that — so unspeakably distasteful that … I mean Caesar’s wife … hrump … that is, the Department must be above suspicion … certainly above such suspicions as you have seemingly aroused. You are lowering the entire tone of the industry. We are prepared to accept your immediate resignation.’

William S. Burroughs (5 februari 1914 – 2 augustus 1997)

De Hongaarse, Duitstalige, schrijfster en vertaalster Terézia Mora werd geboren op 5 februari 1971 in Sopron. Na de politieke omwenteling in Hongarije ging zij in 1990 naar Berlijn om aan de Humboldt-Universiteit Hongaars en theaterwetenschappen te studeren. Ook volgde zij er een opleiding voor het schrijven van draaiboeken. Sinds 1998 is zij zelfstandig schrijfster. Zij schrijft in het Duits. Voor het verhaal Der Fall Ophelia uit haar eerste verhalenbundel Seltsame Materie ontving zij in 1999 de Ingeborg-Bachmann-Preis. Voor haar roman Alle Tage kreeg zij de Mara-Cassens-Preis, de Preis der Literatour Nord, de Förderpreis zum Kunstpreis der Akademie der Künste (Berlijn) en de prijs van de Leipziger Buchmesse.

Uit: Seltsame Materie

„Erzähl’ ja niemandem, wie es passiert ist. Und erzähl’ auch sonst nichts von hier.“

Mein Bruder macht sich Sorgen. Wir düngen den Garten mit dem Inhalt der Latrine.

Es ist zu spät dafür; das neue Jahr hat schon begonnen, der schwere Dung der Latrine wird bis zum Frühjahr nicht mehr verrotten. Dennoch: Wir haben es in der vergangenen Nacht beschlossen und heute früh damit angefangen als es noch dunkel war. Mein Bruder schaufelt den Dung in die Schubkarre, dann schiebe ich sie in den Garten, dann grabe ich die Furche um, dann schaufelt mein Bruder den Dung hinein, dann decke ich sie wieder zu. Da ich ihm nicht antworte, arbeiten wir stumm. Meine Haare sind an manchen Stellen noch fast fünf Zentimeter lang. Sie wippen im Wind, als wäre es schon Frühling, als würde der Flaum der Pappeln an meiner Kopfhaut kleben.

Die Haare hat man mir am Sonntag geschnitten. Vater hatte sie, nachdem wir Mutter in den Krankenwagen gelegt hatten, und der Hof voller Nachbarinnen war, und ich mit dem Zigeuner Florian alleine wiederkam, in einem unbemerkten Moment angezündet. Und dann schrie er in den Armen der Männer, die ihn festhielten und in den Kot des Hühnerhofes drückten. Über den Schmerz. Ich selbst verspürte keinen. Tante Ella stand ganz in meiner Nähe und löschte bald das Feuer in meinen Haaren mit den Zipfeln ihres Kopftuches. Es war nur die eine Hälfte verbrannt. Von dort fiel das Haar auf den Erdboden hinunter, wie Maishaar, und manche Strähnen waren seltsamerweise gar nicht am Ende verbrannt, sondern erst weiter oben.

Terézia Mora (Sopron, 5 februari 1971)

Zie voor onderstaande schrijvers ook mijn blog van 5 februari 2007.

De Vlaamse dichter en schrijver Luc Indestege werd geboren in Zonhoven op 5 februari 1901.

De Duitse dichteres Henriette Hardenberg werd geboren op 5 februari 1894 in Berlijn als Margarete Rosenberg.

De Franse dichter en toneelschrijver Honorat de Bueil, seigneur de Racan werd geboren op kasteel La Roche-Racan op 5 februari 1589.

De Franse schrijfster Madame de Sévigné werd op 5 februari 1626 in Parijs geboren.

Joris-Karl Huysmans, William S. Burroughs, Luc Indestege, Henriette Hardenberg, Honorat de Bueil, Madame de Sévigné

De Franse schrijver Charles-Marie-Georges Huysmans werd geboren op 5 februari 1848 in Parijs. Huysmans hadeen Franse moeder en een Nederlandse vader; zijn grootvader was tekenleraar aan de Militaire Academie in Breda. Om zijn Nederlandse afkomst te onderstrepen publiceerde de auteur onder de naam Joris-Karl Huysmans. Hij behoorde tot de kring van Zola en schreef aanvankelijk naar diens naturalistische stijl. In 1884 keerde hij deze de rug toe met de publicatie van zijn roman À rebours (Tegen de keer). Deze roman werd door critici en bewonderaars de bijbel van het decadentisme genoemd. Net als zijn hoofdpersonage hertog des Esseintes leed Huysmans aan zenuwziektes. In 1891 publiceerde hij de ‘satanische roman Uit de diepte rond het historische personage Gilles de Rais. Later bekeerde hij zich tot het katholicisme; ook daarin behield hij echter zijn hang naar het vreemde, afwijkende en decadente. Men kan zich dan ook afvragen of zijn bekering wel oprecht was. Zijn roman La Cathédrale vormt in elk geval een keerpunt in zijn literaire productie. Vanaf dan zouden alleen nog maar katholiek geïnspireerde werken verschijnen: in 1903 L’Oblat, gebaseerd op zijn eigen toetreding als oblaat van de Benedictijnen en later Les foules de Lourdes, over Maria en de wonderen in Lourdes, waar Huysmans indirect afrekent met Emile Zola.

Uit: À Rebours

« Chez les jésuites où Jean fut dépêché pour faire ses classes, son existence fut plus bienveillante et plus douce. Les Pères se mirent à choyer l’enfant dont l’intelligence les étonnait; cependant, en dépit de leurs efforts, ils ne purent obtenir qu’il se livrât à des études disciplinées; il mordait à certains travaux, devenait prématurément ferré sur la langue latine, mais, en revanche, il était absolument incapable d’expliquer deux mots de grec, ne témoignait d’aucune aptitude pour les langues vivantes, et il se révéla tel qu’un être parfaitement obtus, dès qu’on s’efforça de lui apprendre les premiers éléments des sciences.
Sa famille se préoccupait peu de lui; parfois son père venait le visiter au pensionnat: « Bonjour, bonsoir, sois sage et travaille bien. » Aux vacances, l’été, il partait pour le château de Lourps; sa présence ne tirait pas sa mère de ses rêveries; elle l’apercevait à peine, ou le contemplait, pendant quelques secondes, avec un sourire presque douloureux, puis elle s’absorbait de nouveau dans la nuit factice dont les épais rideaux des croisées enveloppaient la chambre.
Les domestiques étaient ennuyés et vieux. L’enfant, abandonné à lui-même, fouillait dans les livres, les jours de pluie; errait, par les après-midi de beau temps, dans la campagne. »

Joris-Karl Huysmans (5 februari 1848 – 12 mei 1907)

De Amerikaanse schrijver William S. Burroughs werd geboren in Saint Louis (Missouri) op 5 februari 1914. Hij geldt, samen met Jack Kerouac en Allen Ginsberg, als een van de bekendste voormannen van de Beat Generation. Typeringen: trekken door de Verenigde Staten, luisteren naar jazz en gebruikmaken van verschillende geestverruimende of verdovende middelen. In zijn vroege werk past hij de ‘knip- en plak techniek’ toe waarbij hij letterlijk tekst verknipt en op een andere manier weer samenvoegt. Dit blijkt een voorbeeld te zijn waarop zijn latere boeken zijn gebaseerd. Deze hebben echter wel een meer samenhangend plot.

Uit: Interzone

“The sun spotlights the inner thigh of a boy sitting in shorts on a doorstep, his legs swinging open, and you fall in spasms-sperm spurting in orgasm after orgasm, grinding against the stone street, neck and back break . . . now lying dead, eyes rolled back, showing slits of white that redden slowly, as blood tears form and run down the face-

Or the sudden clean smell of salt air, piano down a city street, a dusty poplar tree shaking in the hot afternoon wind, pictures explode in the brain like skyrockets, smells, tastes, sounds shake the body, nostalgia becomes unendurable, aching pain, the brain is an overloaded switchboard sending insane messages and countermessages to the viscera. Finally the body gives up, cowering like a neurotic cat, blood pressure drops, body fluids leak through stretched, flaccid veins, shock passes to coma and death.

Somebody rapped on the outside shutter. Lee opened the shutter and looked out. An Arab boy of fourteen or so-they always look younger than they are-was standing there, smiling in a way that could only mean one thing. He said something in Spanish that Lee did not catch. Lee shook his head and started to close the shutter. The boy, still smiling, held the shutter open. Lee gave a jerk and slammed the shutter closed. He could feel the rough wood catch and tear the boy’s hand. The boy turned without a word and walked away, his shoulders drooping, holding his hand. At the corner the small figure caught a patch of light.

I didn’t mean to hurt him, Lee thought. He wished he had given the boy some money, a smile at least. He felt crude and detestable.”

William S. Burroughs (5 februari 1914 – 2 augustus 1997)
(Tekening door S.C. Jones)

De Vlaamse dichter en schrijver Luc Indestege werd geboren in Zonhoven op 5 februari 1901. Hij studeerde Germaanse filologie aan de Katholieke Universiteit Leuven en promoveerde in 1925 met een proefschrift over Henriette Roland Holst. Hij werd leraar aan het atheneum te Brussel en tussen 1952 en 1956 was hij lector Nederlands te Padua (Italië). Hij is voornamelijk bekend als dichter van melancholische verzen. Verder vertaalde hij ook werken van buitenlandse schrijvers en dichters en schreef hij werken over de Italiaanse letterkunde. In 1942 kreeg hij de August Beernaertprijs voor zijn dichtbundel Orpheus en Eurydice.

Sonnetten van Louise Labé

Het veertiende sonnet

Zoolang mijn oogen tranen kunnen weenen

En treuren om ’t verleên geluk met u,

En mijn stem over snik en zuchten henen

Zich nauw verneembaar spreken hoort tot u:

Zoolang mijn hand de snaren nog kan spannen

Der zoete luit, om ’t zingen van uw prijs:

Zoolang mijn geest, door uwen geest gebannen,

Geen andre rede erkent dan die naar uwen eisch:

Zoolang roep ik den dood niet naderbij.

Maar, als ‘k mijn oogen voel verdrogen bei,

Mijn stem breekt en mijn hand geen kracht meer heeft

En als mijn geest in sterfelijke kluister

Geen teeken meer van vroegre liefde geeft,

Vraag ik dat Dood mijn klaarsten dag verduister’.

Vertaald door Luc Indestege

(Portret van Louise Labé)

Luc Indestege (5 februari 1901 – 11 juli 1974)

(Geen foto beschikbaar)

De Duitse dichteres Henriette Hardenberg werd geboren op 5 februari 1894 in Berlijn als Margarete Rosenberg. Zij was een van de weinige vrouwelijke dichters van het expressionisme. Haar eerste publicaties verschenen in 1913 in het tijdschrift Die Aktion. In 1914 leerde zij de dichter Alfred Wolfenstein kennen met wie ze in 1916 trouwde. In 1918 verscheen haar enige afzonderlijke bundel Neigungen. In 1930 verbrak zij haar huwelijk, emigreerde in 1937 naar Engeland en in 1948 werd zaij Brits staatsburger. Een uitgave van haar werk (Dichtungen) verscheen in 1988 en in 1994 volgde Südliches Herz (nagelaten gedichten).

Deine Hände

Deine Hände sind groß, Frau.
Du legst sie in schönen Winkeln mir gegenüber,
Auswanderer von dir,
und segnest Griffe, Lehnen, mit ihrer Schwere.
Nie spürte ich von ihrem Greifen unser Sein, dein Bedenken,
Und sehen muß ich deine Hände Gegenstände lösen,
Tief durchbrechen feste Rahmen.
Dir bleibt wundersam Umgebung,
Deine Bleichheit ruhet blauen Sammet ein.
Fühlst du nicht Regung, meinen Kopf zu tragen,
Dich zu verbinden seinen ebengroßen Träumereien?
Ich bin so steif,
Du reichst die Überwege nicht,
Die unbeendet zu dir leiten müssen.
Ich liebe deine kalten Gelassenheiten
Bis in meine Trauer.
Richtest du nicht neu, mit Kraft für Leben,
Will ich gegen deine Ferne stehen.

Henriette Hardenberg (5 februari 1894 – 26 oktober 1993)

De Franse dichter en toneelschrijver Honorat de Bueil, seigneur de Racan werd geboren op kasteel La Roche-Racan op 5 februari 1589 en overleed op 21 januari 1670. Hij was een page aan het hof van Hendrik IV, en ging daarna in het leger. Hij erfde uiteindelijk land en een woning en kreeg hierdoor de kans om zich geheel aan de poëzie te wijden. Hij was een navolger van Malherbe, die hij kende uit zijn tijd aan het hof. Hij schreef gedichten en een toneelstuk, Bergeries. Hij was een van de eerste leden van de l’Académie française.

Pour un marinier

Dessus la mer de Cypre où souvent il arrive
Que les meilleurs nochers se perdent dès la rive,
J’ai navigué la nuit plus de fois que le jour.
La beauté d’Uranie est mon pôle et mon phare,
Et, dans quelque tourmente où ma barque s’égare,
Je n’invoque jamais d’autre dieu que l’Amour.

Souvent à la merci des funestes Pléiades
Ce pilote sans peur m’a conduit en des rades
Où jamais les vaisseaux ne s’étaient hasardés,
Et, sans faire le vain, ceux qui m’entendront dire
De quel art cet enfant a guidé mon navire,
Ne l’accuseront plus d’avoir les yeux bandés.

Il n’est point de brouillards que ses feux n’éclaircissent ;
Par ses enchantements les vagues s’adoucissent ;
La mer se fait d’azur et les cieux de saphirs,
Et, devant la beauté dont j’adore l’image,
En faveur du printemps, qui luit en son visage,
Les plus fiers aquilons se changent en zéphyrs.

Mais, bien que dans ses yeux l’amour prenne ses charmes,
Qu’il y mette ses feux, qu’il y forge ses armes,
Et qu’il ait établi son empire en ce lieu,
Toutefois sa grandeur leur rend obéissance ;
Sur cette âme de glace il n’a point de puissance,
Et seulement contre elle il cesse d’être dieu.

Je sais bien que ma nef y doit faire naufrage ;
Ma science m’apprend à prédire l’orage ;
Je connais le rocher qu’elle cache en son sein ;
Mais plus j’y vois de morts et moins je m’épouvante ;
Je me trahis moi-même, et l’art dont je me vante,
Pour l’honneur de périr en un si beau dessein.

Honorat de Bueil (5 februari 1589 – 21 januari 1670)

Madame de Sévigné werd op 5 februari 1626 in Parijs geboren als Marie de Rabutin-Chantal, Marquise de Sévigné. Zij geldt als de Franse brievenschrijgster par excellence. Die brieven vormen opmerkelijke lectuur. Vooral omdat we maar één deelneemster van deze dialoog kennen. Door de status van Madame de Sévigné bieden zij een schat aan wetenswaardigheden uit adellijke kringen en de hofcultuur van die dagen. Maar niet alleen uit historisch oogpunt zijn de brieven interessant. Zij vormen ook een afspiegeling van een intense persoonlijke uitwisseling die bovendien nooit bedoeld was om door derden gelezen te worden.

Uit: Madame de Sévigné, Correspondance

“Aux Rochers, ce mercredi 13e novembre 1675

Les voilà toutes deux, ma bonne ; il me paraît que je les aurais reçues comme à l’ordinaire sans le voyage qu’a fait Rippert à Versailles. Quelque amitié que vous ayez pour mes lettres, elles ne peuvent jamais vous être ce que les vôtres me sont. Et puisque Dieu veut qu’elles soient présentement ma seule consolation, je suis heureuse d’y être très sensible. Mais en vérité, ma très chère, il est douloureux d’en recevoir si longtemps, et cependant la vie se passe sans voir et sans jouir d’une présence qui m’est si chère. Je ne puis m’accoutumer à cette dureté. Toutes mes pensées et toutes mes rêveries en sont noircies ; il me faudrait un courage que je n’ai pas pour m’accoutumer à cette extraordinaire destinée. J’ai regret à tous mes jours qui s’en vont et qui m’entraînent sans que j’aie le temps d’être avec vous. Je regrette ma vie et je sens pourtant que je la quitterais avec moins de peine, puisque tout est si mal rangé pour me la rendre agréable. Dans ces pensées, ma pauvre bonne, on pleure quelquefois sans vous le dire, et je mériterai vos sermons plus souvent, malgré moi, que je ne le voudrai. Car ce n’est jamais volontairement que je me trouve dans ces tristes méditations ; elles se placent tout naturellement dans mon coeur, et je n’ai pas l’esprit de les en tirer. Je suis au désespoir, ma bonne, de n’avoir pas été aujourd’hui maîtresse d’un sentiment si vif. Je n’ai pas coutume de m’y abandonner ; parlons d’autre chose (…) »

Madame de Sévigné (5 februari 1626 – 18 april 1696)

Georg Trakl werd op 3 februari 1887 in het conducteurshuis aan de Waagplatz 2 in Salzburg geboren. Zijn vader, Tobias Trakl, was een handelaar in ijzerwaren en zijn moeder, die ook psychische problemen had, was Maria Catharina Trakl, (meisjesnaam Halik). Voorts had hij nog drie broers en drie zussen. Margarethe (doorgaans Grethe genoemd) stond hem het naast, zelfs zodanig dat sommigen een incestueuze verhouding vermoeden. Zijn jeugd bracht hij door in Salzburg. Vervolgens bezocht hij van 1897 tot 1905 het humanistische gymnasium. Om toch een academische opleiding te kunnen volgen, werkte hij tot 1908 in de praktijk bij een apotheker. Sommigen vermoedden dat hij dit vooral deed om zichzelf opiaten te kunnen verschaffen. Bij het uitbreken van WO I werd Trakl als medicus naar het front in Galicië (heden ten dage in Oekraïne en Polen) gestuurd. Zijn gemoedsschommelingen leidden tot geregelde uitbraken van depressie, die verergerd werden door de afschuw die hij voelde voor de verzorging van de ernstig verwonde soldaten. De spanning en druk dreven hem ertoe een suïcidepoging te ondernemen, welke zijn kameraden nochtans verhinderden. Hij werd in een militair ziekenhuis opgenomen in Kraków, alwaar hij onder strikt toezicht geplaatst werd.Trakl verzonk daar in nog zwaardere depressies en schreef Ficker om advies. Ficker overtuigde hem ervan dat hij contact moest opnemen met Wittgenstein, die inderdaad op weg ging na Trakls bericht te hebben ontvangen. Op 4 november 1914, drie dagen voordat Wittgenstein aan zou komen, overleed hij echter aan een overdosis cocaïne

Paul Celan werd onder de naam Paul Antschel op 23 november 1920 geboren in Czernowitz, toentertijd de hoofdstad van de Roemeense Boekovina, nu behorend bij de Oekraïne. Paul Celans ouders waren Duitssprekende joden die hun zoon joods opvoedden en hem naar Duitse christelijke scholen stuurden. In 1942 werden Celans ouders door de Duitse bezetter naar een werkkamp gedeporteerd en daar vermoord. Hijzelf wist aanvankelijk onder te duiken, maar moest vanaf juli 1942 in een werkkamp dwangarbeid verrichten. Celan overleefde de oorlog. Via Boekarest en Wenen vestigde Celan zich in 1948 in Parijs. Daar was hij werkzaam als dichter, vertaler en doceerde hij aan de prestigieuze Ecole Normale Supérieure. Vermoedelijk op 20 april 1970 beëindigde hij zijn leven zelf door in de Seine te springen.

Simon Vestdijk (Harlingen, 17 oktober 1898 – Utrecht, 23 maart 1971) was een Nederlands romancier, dichter, essayist en vertaler. Zijn jeugd te Harlingen en Leeuwarden beschreef hij later in de Anton Wachter-cyclus. Van jongs af aan logeerde hij regelmatig bij zijn grootouders in Amsterdam, waar hij zich in 1917 aan de Universiteit van Amsterdam inschrijft als student in de medicijnen. Tijdens zijn studie die van 1917 tot 1927 duurde, leerde hij Jan Slauerhoff kennen.Tot 1932 is hij als arts in praktijken door heel Nederland werkzaam. In 1932 volgt zijn officiële schrijversdebuut met de uitgave van de bundel Verzen in De Vrije Bladen. Doorslaggevend voor Vestdijks uiteindelijke keuze voor de literatuur is zijn ontmoeting in 1932 met Eddy Du Perron en Menno ter Braak. Deze ontmoeting had tot resultaat dat hij redactielid werd van het tijdschrift Forum Kort daarop, in 1933, wordt zijn eerste novelle, De oubliette, uitgegeven. In hetzelfde jaar schrijft hij Kind tussen vier vrouwen, dat, eerst geweigerd door de uitgever, later de basis zal vormen voor de eerste drie delen van de Anton Wachter-romans. In 1951 ontvangt Vestdijk de P.C. Hooftprijs voor zijn in 1947 verschenen roman De vuuraanbidders. In 1957 wordt hij voor het eerst door het PEN-centrum voor Nederland voorgedragen voor de Nobelprijs voor de Literatuur, die hij echter nooit zal krijgen. Op 20 maart 1971 wordt hem de Prijs der Nederlandse Letteren toegekend, maar voor hij deze kan ontvangen overlijdt hij op 23 maart te Utrecht op 72-jarige leeftijd. Vestdijk was auteur van ca. 200 boeken. Vanwege deze enorme productie noemde de dichter Adriaan Roland Holst hem ‘de man die sneller schrijft dan God kan lezen’. Andere belangrijke boeken van Simon Vestdijk zijn: “Kind van stad en land” (1936), “Meneer Visser’s hellevaart” (1936), “Ierse nachten” (1946), “De toekomst de religie” (1947), “Pastorale 1943” (1948), “De koperen tuin” (1950), “Ivoren wachters” (1951), “Essays in duodecimo” (1952) en “Het genadeschot” (1964).

Thomas Mann, de jongere broer van Heinrich Mann, werd geboren op 6 juni 1875 in Lübeck. Hij was de tweede zoon van de graankoopman Thomas Johann Heinrich Mann welke later één van de senatoren van Lübreck werd. Zijn moeder Julia (geboren da Silva-Bruhns) was Duits-Braziliaans van Portugees Kreoolse afkomst. In 1894 debuteerde Thomas Mann met de novelle “Gefallen”. Toen Thomas Mann met 21 jaar eindelijk volwassen was en hem dus geld van zijn vaders erfenis toestond – hij kreeg ongeveer 160 tot 180 goldmark per jaar – besloot hij dat hij genoeg had van al die scholen en instituties en werd onafhankelijk schrijver. Kenmerkend voor zijn stijl zijn de ironie, de fenomenale taalbeheersing en de minutieuze detailschildering. Manns reputatie in Duitsland was sterk wisselend. Met zijn eerste roman, Buddenbrooks (1901), had hij een enorm succes, maar door zijn sceptische houding tegenover Duitsland na de Eerste Wereldoorlog veranderde dit volledig. Stelde hij zich tot aan de jaren twintig apolitiek op (Betrachtungen eines Unpolitischen, 1918), meer en meer raakte hij bij het Politiek gebeuren betrokken. Zijn afkeer van het nationaal socialisme groeide, zijn waarschuwingen werden veelvuldiger en heftiger. In 1944 accepteerde hij het Amerikaanse staatsburgerschap. Tussen 1943 en 1947 schreef Mann Doktor Faustus (zie Faust), de roman van de ‘Duitse ziel’ in de gecamoufleerd geschilderde omstandigheden van de 20ste eeuw. In 1947 bezocht hij voor het eerst sinds de Oorlog Europa, twee jaar later pas Duitsland. In 1952 vertrok hij naar Zwitserland. Op 12 augustus 1955 stierf hij in Zürich. Twintig jaar na zijn dood, in aug. 1975, is zijn literaire nalatenschap geopend: dagboekaantekeningen van 15 maart 1933 tot 29 juli 1955, alsmede notities uit de jaren 1918 tot en met 1921.Belangrijke werken zijn: Der Zauberberg, Der Tod in Venedig, Dokter Faustus , Joseph und seine Brüder en Die Bekenntnisse des Hochstaplers Felix Krull

De Nederlandse dichter Jakobus Cornelis Bloem werd geboren op 10 mei 1887 in Oudshoorn. Bloem stamde uit een stijlvolle, patricische familie. Op 12 mei 1921 verscheen eindelijk Het verlangen, vooral dank zij de krachtdadige hulp van zijn vriend Jan van Krimpen, die ook de typografie verzorgde In 1925 ontmoette Bloem de 19-jarige Clara Eggink. Het volgende jaar trouwden zij. Vrijwel tegelijk met de geboorte van hun zoon Wim op 8 september 1927 werd Bloem ontslagen bij de NRC. In mei 1928 werd Bloem benoemd tot griffier aan het kantongerecht De Lemmer, uit welk ‘Friesch Cayenne’ hij in 1931 werd overgeplaatst naar Breukelen. Afgezien van kleine opflakkeringen in 1924/25 en 1929 (samen vijf verzen), duurde het tot 1930 voor hij weer ‘aan de schrijverij’ raakte. Dit resulteerde in het jaar daarop in de bundel Media vita. Tussen 1934 en 1937, maar vooral in dat laatste jaar, schreef Bloem de verzen die uitkwamen als De nederlaag. Zijn Verzamelde gedichten verschenen in 1947, al spoedig enige malen herdrukt, en daarmee kwam eindelijk ook de officiële erkenning van zijn dichterschap: Constantijn Huygens-prijs (1949), P.C. Hooftprijs (1952), en ten slotte de grote Prijs der Nederlandse Letteren (1965). Na een langdurige ziekte die hem volstrekt hulpbehoevend maakte, overleed Bloem op 10 augustus 1966. Hij werd begraven in Paasloo (Overijssel).

Rilke werd op 4 december 1875 geboren in Praag. Hij had al naam gemaakt als dichter met zijn bundels Das Stundenbuch en Das Buch der Bilder, toen hij de literaire wereld versteld deed staan en wereldfaam verwierf met de publicatie van zijn twee delen Neue Gedichte in 1907 en 1908. Hij verzamelde daarin het beste werk uit een van zijn vruchtbaarste periodes, die hij grotendeels doorbracht in Parijs. Rilke was daar diep onder de indruk gekomen van Rodin, bij wie hij een tijdlang in dienst was als particulier secretaris. Rodin, zei hij later, had hem leren kijken. Dit kijken kwam neer op intense concentratie, om het mysterie te kunnen zien ‘achter de schijnbare werkelijkheid’. Latere en rijpere werken als Duineser Elegien (1912-1923) en het ronduit schitterende Die Sonette an Orfeus (1924) illustreren Rilkes metafysische visie op het onzegbare, dat haar verwoording vindt in een hermetische muzikale taal. Op 29 december 1926 overlijdt Rilke in het sanatorium in Val-Mont aan de gevolgen van leukemie. Enkele dagen later wordt hij, overeenkomstig zijn wens, begraven op het kerkhof van Raron.

K.P. Kavafis werd als kind van Griekse ouders, afkomstig uit Konstantinopel, geboren in 1863 in Alexandrië (tot vandaag een Griekse enclave) waar hij ook het grootste deel van zijn leven woonde en werkte. Twee jaar na de dood van zijn vader verhuist het gezin in 1872 naar Engeland om na een verblijf van vijf jaar naar Alexandrië terug te keren. Vanwege ongeregeldheden in Egypte vlucht het gezin in 1882 naar Konstantinopel, om na drie jaar opnieuw naar Alexandrië terug te gaan. In de jaren die volgen maakt Kavafis reizen naar Parijs, Londen en in 1901 zijn eerste reis naar Griekenland, in latere jaren gevolgd door nog enkele bezoeken. Op de dag van zijn zeventigste verjaardag, in 1933 sterft Kavafis in Alexandrië. De roem kwam voor Kavafis pas na zijn dood, dus postuum. Deels is dat toe te schrijven aan zijn eigen handelswijze. Hij was uiterst terughoudend met de publicatie van zijn gedichten, liet af en toe een enkel gedicht afdrukken in een literair tijdschrift, gaf in eigen beheer enkele bundels met een stuk of twintig gedichten uit en het merendeel van zijn poëzie schonk hij op losse bladen aan zijn beste vrienden.