Federico García Lorca, Adriaan Morriën, Ken Follett, Margo Lanagan

De Spaanse dichter en toneelschrijver Federico Garcia Lorca werd geboren op 5 juni 1898 in Fuente Vaqueros, Granada. Zie ook alle tags voor Federico Garcia Lorca op dit blog.

DE KREET

De ellips van een kreet
slaat van berg
naar berg.

Vanuit de olijfgaarden
wordt hij een zwarte regenboog
over de blauwe nacht.

Ay!

Als de strijkstok van een altviool
liet de kreet de lange snaren
van de wind trillen.

Ay!

(De grotbewoners komen
met hun lampen naar buiten.)

Ay!

VERWONDERING

Dood bleef hij liggen op straat
met een dolk in zijn borst.
Niemand die hem kende.
Wat trilde de lantaarn!
Moeder.
Wat trilde het lantaarntje
op straat!
Bij dageraad. Niemand
kon nog in zijn ogen kijken
die staarden in de harde lucht.
Ja, dood bleef hij liggen op straat,
en met een dolk in zijn borst
en niemand, niemand die hem kende.

Vertaald door Bart Vonck

Casida der dunklen Tauben

Durch die Äste des Lorbeers hindurch
sah ich zwei dunkle Tauben.
Die eine war die Sonne,
die andere der Mond.
Kleine Nachbarn, sagte ich zu ihnen,
wo ist mein Grab?
In meinem Schwanz, sagte die Sonne.
In meiner Kehle, sagte der Mond.
Und ich, der ich bis zum Gürtel
in der Erde ging,
sah zwei Adler aus Marmor
und ein nacktes Mädchen.
Der eine war der andere,
und das Mädchen war keines.
Kleine Adler, sagte ich zu ihnen:
wo ist mein Grab?
In meinem Schwanz, sagte die Sonne.
In meiner Kehle, sagte der Mond.
Durch die Äste des Lorbeers hindurch
sah ich zwei nackte Tauben.
Die eine war die andere,
und beide waren keine.

Vertaald door Johannes Beilharz

Federico García Lorca (5 juni 1898 – 19 augustus 1936)

De Nederlandse dichter en schrijver Adriaan Morriën werd geboren op 5 juni 1912 in Amsterdam. Zie ook alle tags voor Adriaan Morriën op dit blog.

Geestelijke

Zijn leven is gebed en mis geworden.

In ’t duister van de kerk schrikt hij nog zelden

terug tot achter deze vrome orde.

’t Verleden rinkelt soms in altaarschellen.

God is verneveld tot een log geheel

van plichten en ’t verzaken van die plichten;

tot overvloed van heiligen-gezichten:

nog steeds te weinig en al lang te veel.

Er is een honger die zichzelf niet kent.

Een moeheid die tevredenheid voorwendt.

Soms denkt hij aan het leven na dit leven

als aan een ziekte die nooit zal genezen.

Hij heeft zijn handen naar het crucifix geheven.

Maar Jezus aan het kruis kan niet zo eenzaam wezen.

Fabrieksjongen

Het licht ruist door de hoge glazen wanden.

Een jongen vijlt verwoed zijn eerste ijzer

En doet het met de glimlach van de plicht,

Niet wijzer dan toen hij speelde in een ander licht,

Zijn eerste woorden leerde en zijn eerste stappen deed

Over een uitgesleten kleed, aan een te blijde hand.
Maar nu is hij bevriend met mannen en machines

En ’s avonds strekt hij zich naast een te mager meisje uit.

Er is een kalme tijdeloosheid in de lucht,

Een vliegwiel dat zijn wentelingen mindert

Zonder dat het de speelse voortgang hindert.

Hij voelt de ongefabriceerde zachtheid van haar hand.

Hij kust haar en zij proeft een smaak van ijzer.

Het is hun eerste misverstand.

Adriaan Morriën (5 juni 1912 – 7 juni 2002)

De Engelse schrijver Ken Follett werd geboren op 5 juni 1949 in Cardiff, Wales. Zie ook alle tags voor Ken Follett op dit blog.

Uit: A Place Called Freedom

„Snow crowned the ridges of High Glen and lay on the wooded slopes in pearly patches, like jewellery on the bosom of a green silk dress. In the valley bottom a hasty stream dodged between icy rocks. The bitter wind that howled inland from the North Sea brought flurries of sleet and hail. Walking to church in the morning the McAsh twins, Malachi and Esther, followed a zigzag trail along the eastern slope of the glen. Malachi, known as Mack, wore a plaid cape and tweed breeches, but his legs were bare below the knee, and his feet, without stockings, froze in his wooden clogs. However, he was young and hot-blooded, and he hardly noticed the cold. This was not the shortest way to church but High Glen always thrilled him. The high mountainsides, the quiet mysterious woods and the laughing water formed a landscape familiar to his soul. He had watched a pair of eagles raise three sets of nestlings here. Like the eagles, he had stolen the laird’s salmon from the teeming stream. And, like the deer, he had hidden in the trees, silent and still, when the gamekeepers came. The laird was a woman, Lady Hallim, a widow with a daughter. The land on the far side of the mountain belonged to Sir George Jamisson, and it was a different world. Engineers had torn great holes in the mountainsides; man-made hills of slag disfigured the valley; massive wagons loaded with coal ploughed the muddy road; and the stream was black with dust. There the twins lived, in a village called Heugh, a long row of low stone houses marching uphill like a staircase.

They were male and female versions of the same image. Both had fair hair blackened by coal dust, and striking pale-green eyes. Both were short and broad-backed, with strongly muscled arms and legs. Both were opinionated and argumentative.

Arguments were a family tradition. Their father had been an all-round nonconformist, eager to disagree with the government, the church or any other authority. Their mother had worked for Lady Hallim before her marriage, and like many servants she identified with the upper class.“

Ken Follett (Cardiff, 5 juni 1949)

De Australische schrijfster Margo Lanagan werd geboren op 5 juni 1960 in Waratah, New South Wales. Zie ook alle tags voor Margo Lanagan op dit blog.

Uit: Black Juice

„We all went down to the tar pit, with mats to spread our weight.

Ikky was standing on the bank, her hands in a metal twin loop behind her. She’d stopped sulking; now she looked, more, starey and puzzled.

Chief Barnarndra pointed to the pit. “Out you go then, girl. You must walk on out there to the middle and stand. When you picked a spot, your people can join you.”

So Ik stepped out, very ordinary. She walked out. I thought — hoped, even — she might walk right across and into the thorns the other side; at the same time, I knew she wouldn’t do that.

She walked the way you walk on the tar, except without the arms balancing. She nearly fell from a stumble once, but Mumma hullooed to her, and she straightened and walked upright out to the very middle, where she slowed and stopped.

Mumma didn’t look to the chief, but all us kids and the rest did. “Right, then,” he said.

Mumma stepped out as if she’d just herself that moment happened to decide to. We went after her — only us, Ik’s family, which was like us being punished, too, everyone watching us walk out to that girl who was our shame.

In the winter you come to the pit to warm your feet in the tar. You stand long enough to sink as far as your ankles — the littler you are, the longer you can stand. You soak the heat in for as long as the tar doesn’t close over your feet and grip, and it’s as good as warmed boots wrapping your feet. But in summer, like this day, you keep away from the tar, because it makes the air hotter and you mind about the stink.

But today we had to go out, and everyone had to see us go.

Ikky was tall, but she was thin and light from all the worry and prison; she was going to take a long time about sinking. We got our mats down, all the food parcels and ice baskets and instruments and such spread out evenly on the broad planks Dash and Felly had carried out.“

Margo Lanagan (Waratah, 5 juni 1960)

Zie voor nog meer schrijvers van de 5e juni ook mijn vorige blog van vandaag.

Gerelateerd

Georg Trakl werd op 3 februari 1887 in het conducteurshuis aan de Waagplatz 2 in Salzburg geboren. Zijn vader, Tobias Trakl, was een handelaar in ijzerwaren en zijn moeder, die ook psychische problemen had, was Maria Catharina Trakl, (meisjesnaam Halik). Voorts had hij nog drie broers en drie zussen. Margarethe (doorgaans Grethe genoemd) stond hem het naast, zelfs zodanig dat sommigen een incestueuze verhouding vermoeden. Zijn jeugd bracht hij door in Salzburg. Vervolgens bezocht hij van 1897 tot 1905 het humanistische gymnasium. Om toch een academische opleiding te kunnen volgen, werkte hij tot 1908 in de praktijk bij een apotheker. Sommigen vermoedden dat hij dit vooral deed om zichzelf opiaten te kunnen verschaffen. Bij het uitbreken van WO I werd Trakl als medicus naar het front in Galicië (heden ten dage in Oekraïne en Polen) gestuurd. Zijn gemoedsschommelingen leidden tot geregelde uitbraken van depressie, die verergerd werden door de afschuw die hij voelde voor de verzorging van de ernstig verwonde soldaten. De spanning en druk dreven hem ertoe een suïcidepoging te ondernemen, welke zijn kameraden nochtans verhinderden. Hij werd in een militair ziekenhuis opgenomen in Kraków, alwaar hij onder strikt toezicht geplaatst werd.Trakl verzonk daar in nog zwaardere depressies en schreef Ficker om advies. Ficker overtuigde hem ervan dat hij contact moest opnemen met Wittgenstein, die inderdaad op weg ging na Trakls bericht te hebben ontvangen. Op 4 november 1914, drie dagen voordat Wittgenstein aan zou komen, overleed hij echter aan een overdosis cocaïne

Paul Celan werd onder de naam Paul Antschel op 23 november 1920 geboren in Czernowitz, toentertijd de hoofdstad van de Roemeense Boekovina, nu behorend bij de Oekraïne. Paul Celans ouders waren Duitssprekende joden die hun zoon joods opvoedden en hem naar Duitse christelijke scholen stuurden. In 1942 werden Celans ouders door de Duitse bezetter naar een werkkamp gedeporteerd en daar vermoord. Hijzelf wist aanvankelijk onder te duiken, maar moest vanaf juli 1942 in een werkkamp dwangarbeid verrichten. Celan overleefde de oorlog. Via Boekarest en Wenen vestigde Celan zich in 1948 in Parijs. Daar was hij werkzaam als dichter, vertaler en doceerde hij aan de prestigieuze Ecole Normale Supérieure. Vermoedelijk op 20 april 1970 beëindigde hij zijn leven zelf door in de Seine te springen.

Simon Vestdijk (Harlingen, 17 oktober 1898 – Utrecht, 23 maart 1971) was een Nederlands romancier, dichter, essayist en vertaler. Zijn jeugd te Harlingen en Leeuwarden beschreef hij later in de Anton Wachter-cyclus. Van jongs af aan logeerde hij regelmatig bij zijn grootouders in Amsterdam, waar hij zich in 1917 aan de Universiteit van Amsterdam inschrijft als student in de medicijnen. Tijdens zijn studie die van 1917 tot 1927 duurde, leerde hij Jan Slauerhoff kennen.Tot 1932 is hij als arts in praktijken door heel Nederland werkzaam. In 1932 volgt zijn officiële schrijversdebuut met de uitgave van de bundel Verzen in De Vrije Bladen. Doorslaggevend voor Vestdijks uiteindelijke keuze voor de literatuur is zijn ontmoeting in 1932 met Eddy Du Perron en Menno ter Braak. Deze ontmoeting had tot resultaat dat hij redactielid werd van het tijdschrift Forum Kort daarop, in 1933, wordt zijn eerste novelle, De oubliette, uitgegeven. In hetzelfde jaar schrijft hij Kind tussen vier vrouwen, dat, eerst geweigerd door de uitgever, later de basis zal vormen voor de eerste drie delen van de Anton Wachter-romans. In 1951 ontvangt Vestdijk de P.C. Hooftprijs voor zijn in 1947 verschenen roman De vuuraanbidders. In 1957 wordt hij voor het eerst door het PEN-centrum voor Nederland voorgedragen voor de Nobelprijs voor de Literatuur, die hij echter nooit zal krijgen. Op 20 maart 1971 wordt hem de Prijs der Nederlandse Letteren toegekend, maar voor hij deze kan ontvangen overlijdt hij op 23 maart te Utrecht op 72-jarige leeftijd. Vestdijk was auteur van ca. 200 boeken. Vanwege deze enorme productie noemde de dichter Adriaan Roland Holst hem ‘de man die sneller schrijft dan God kan lezen’. Andere belangrijke boeken van Simon Vestdijk zijn: “Kind van stad en land” (1936), “Meneer Visser’s hellevaart” (1936), “Ierse nachten” (1946), “De toekomst de religie” (1947), “Pastorale 1943” (1948), “De koperen tuin” (1950), “Ivoren wachters” (1951), “Essays in duodecimo” (1952) en “Het genadeschot” (1964).

Thomas Mann, de jongere broer van Heinrich Mann, werd geboren op 6 juni 1875 in Lübeck. Hij was de tweede zoon van de graankoopman Thomas Johann Heinrich Mann welke later één van de senatoren van Lübreck werd. Zijn moeder Julia (geboren da Silva-Bruhns) was Duits-Braziliaans van Portugees Kreoolse afkomst. In 1894 debuteerde Thomas Mann met de novelle “Gefallen”. Toen Thomas Mann met 21 jaar eindelijk volwassen was en hem dus geld van zijn vaders erfenis toestond – hij kreeg ongeveer 160 tot 180 goldmark per jaar – besloot hij dat hij genoeg had van al die scholen en instituties en werd onafhankelijk schrijver. Kenmerkend voor zijn stijl zijn de ironie, de fenomenale taalbeheersing en de minutieuze detailschildering. Manns reputatie in Duitsland was sterk wisselend. Met zijn eerste roman, Buddenbrooks (1901), had hij een enorm succes, maar door zijn sceptische houding tegenover Duitsland na de Eerste Wereldoorlog veranderde dit volledig. Stelde hij zich tot aan de jaren twintig apolitiek op (Betrachtungen eines Unpolitischen, 1918), meer en meer raakte hij bij het Politiek gebeuren betrokken. Zijn afkeer van het nationaal socialisme groeide, zijn waarschuwingen werden veelvuldiger en heftiger. In 1944 accepteerde hij het Amerikaanse staatsburgerschap. Tussen 1943 en 1947 schreef Mann Doktor Faustus (zie Faust), de roman van de ‘Duitse ziel’ in de gecamoufleerd geschilderde omstandigheden van de 20ste eeuw. In 1947 bezocht hij voor het eerst sinds de Oorlog Europa, twee jaar later pas Duitsland. In 1952 vertrok hij naar Zwitserland. Op 12 augustus 1955 stierf hij in Zürich. Twintig jaar na zijn dood, in aug. 1975, is zijn literaire nalatenschap geopend: dagboekaantekeningen van 15 maart 1933 tot 29 juli 1955, alsmede notities uit de jaren 1918 tot en met 1921.Belangrijke werken zijn: Der Zauberberg, Der Tod in Venedig, Dokter Faustus , Joseph und seine Brüder en Die Bekenntnisse des Hochstaplers Felix Krull

De Nederlandse dichter Jakobus Cornelis Bloem werd geboren op 10 mei 1887 in Oudshoorn. Bloem stamde uit een stijlvolle, patricische familie. Op 12 mei 1921 verscheen eindelijk Het verlangen, vooral dank zij de krachtdadige hulp van zijn vriend Jan van Krimpen, die ook de typografie verzorgde In 1925 ontmoette Bloem de 19-jarige Clara Eggink. Het volgende jaar trouwden zij. Vrijwel tegelijk met de geboorte van hun zoon Wim op 8 september 1927 werd Bloem ontslagen bij de NRC. In mei 1928 werd Bloem benoemd tot griffier aan het kantongerecht De Lemmer, uit welk ‘Friesch Cayenne’ hij in 1931 werd overgeplaatst naar Breukelen. Afgezien van kleine opflakkeringen in 1924/25 en 1929 (samen vijf verzen), duurde het tot 1930 voor hij weer ‘aan de schrijverij’ raakte. Dit resulteerde in het jaar daarop in de bundel Media vita. Tussen 1934 en 1937, maar vooral in dat laatste jaar, schreef Bloem de verzen die uitkwamen als De nederlaag. Zijn Verzamelde gedichten verschenen in 1947, al spoedig enige malen herdrukt, en daarmee kwam eindelijk ook de officiële erkenning van zijn dichterschap: Constantijn Huygens-prijs (1949), P.C. Hooftprijs (1952), en ten slotte de grote Prijs der Nederlandse Letteren (1965). Na een langdurige ziekte die hem volstrekt hulpbehoevend maakte, overleed Bloem op 10 augustus 1966. Hij werd begraven in Paasloo (Overijssel).

Rilke werd op 4 december 1875 geboren in Praag. Hij had al naam gemaakt als dichter met zijn bundels Das Stundenbuch en Das Buch der Bilder, toen hij de literaire wereld versteld deed staan en wereldfaam verwierf met de publicatie van zijn twee delen Neue Gedichte in 1907 en 1908. Hij verzamelde daarin het beste werk uit een van zijn vruchtbaarste periodes, die hij grotendeels doorbracht in Parijs. Rilke was daar diep onder de indruk gekomen van Rodin, bij wie hij een tijdlang in dienst was als particulier secretaris. Rodin, zei hij later, had hem leren kijken. Dit kijken kwam neer op intense concentratie, om het mysterie te kunnen zien ‘achter de schijnbare werkelijkheid’. Latere en rijpere werken als Duineser Elegien (1912-1923) en het ronduit schitterende Die Sonette an Orfeus (1924) illustreren Rilkes metafysische visie op het onzegbare, dat haar verwoording vindt in een hermetische muzikale taal. Op 29 december 1926 overlijdt Rilke in het sanatorium in Val-Mont aan de gevolgen van leukemie. Enkele dagen later wordt hij, overeenkomstig zijn wens, begraven op het kerkhof van Raron.

K.P. Kavafis werd als kind van Griekse ouders, afkomstig uit Konstantinopel, geboren in 1863 in Alexandrië (tot vandaag een Griekse enclave) waar hij ook het grootste deel van zijn leven woonde en werkte. Twee jaar na de dood van zijn vader verhuist het gezin in 1872 naar Engeland om na een verblijf van vijf jaar naar Alexandrië terug te keren. Vanwege ongeregeldheden in Egypte vlucht het gezin in 1882 naar Konstantinopel, om na drie jaar opnieuw naar Alexandrië terug te gaan. In de jaren die volgen maakt Kavafis reizen naar Parijs, Londen en in 1901 zijn eerste reis naar Griekenland, in latere jaren gevolgd door nog enkele bezoeken. Op de dag van zijn zeventigste verjaardag, in 1933 sterft Kavafis in Alexandrië. De roem kwam voor Kavafis pas na zijn dood, dus postuum. Deels is dat toe te schrijven aan zijn eigen handelswijze. Hij was uiterst terughoudend met de publicatie van zijn gedichten, liet af en toe een enkel gedicht afdrukken in een literair tijdschrift, gaf in eigen beheer enkele bundels met een stuk of twintig gedichten uit en het merendeel van zijn poëzie schonk hij op losse bladen aan zijn beste vrienden.