In memoriam Kurt Vonnegut

In zijn woonplaats New York is woensdag, 11 april 2007, de befaamde Amerikaanse schrijver Kurt Vonnegut overleden. De auteur van de bestseller Slaughterhouse-Five over de absurditeiten van oorlog, werd 84 jaar. Dat heeft The New York Times gemeld. Vonnegut overleed aan de gevolgen van ernstig hersenletsel. Hij liep dat op tijdens een val, enkele weken geleden. Zijn vrouw Jill Krementz maakte het overlijden bekend. De auteur schreef toneelstukken, essays en korte fictie maar werd vooral bekend om zijn romans die gerekend worden tot de klassieken van de tegencultuur van de jaren zestig en begin jaren zeventig. Naast Slaughterhouse-Five verwierf Vonnegut faam met boekens als Cat’s Cradle, Breakfast of Champions en God Bless You, Mr. Rosewater.

Uit: Man Without a Country: A Memoir of Life in George W Bush’s America

“For some reason, the most vocal Christians among us never mention the Beatitudes. But, often with tears in their eyes, they demand that the Ten Commandments be posted in public buildings. And of course that’s Moses, not Jesus. I haven’t heard one of them demand that the Sermon on the Mount, the Beatitudes, be posted anywhere.

“Blessed are the merciful” in a courtroom? “Blessed are the peacemakers” in the Pentagon? Give me a break!

It so happens that idealism enough for anyone is not made of perfumed pink clouds. It is the law! It is the US Constitution.

But I myself feel that our country, for whose Constitution I fought in a just war, might as well have been invaded by Martians and body snatchers. Sometimes I wish it had been. What has happened instead is that it was taken over by means of the sleaziest, low-comedy, Keystone Cops-style coup d’état imaginable.

I was once asked if I had any ideas for a really scary reality TV show. I have one reality show that would really make your hair stand on end: “C-Students from Yale”.

George W Bush has gathered around him upper-crust C-students who know no history or geography, plus not-so-closeted white supremacists, aka Christians, and plus, most frighteningly, psychopathic personalities, or PPs, the medical term for smart, personable people who have no consciences.

To say somebody is a PP is to make a perfectly respectable diagnosis, like saying he or she has appendicitis or athlete’s foot. The classic medical text on PPs is The Mask of Sanity by Dr Hervey Cleckley, a clinical professor of psychiatry at the Medical College of Georgia, published in 1941. Read it!

Some people are born deaf, some are born blind or whatever, and this book is about congenitally defective human beings of a sort that is making this whole country and many other parts of the planet go completely haywire nowadays. These were people born without consciences, and suddenly they are taking charge of everything.

PPs are presentable, they know full well the suffering their actions may cause others, but they do not care. They cannot care because they are nuts. They have a screw loose!

And what syndrome better describes so ma

ny executives at Enron and WorldCom and on and on, who have enriched themselves while ruining their employees and investors and country and who still feel as pure as the driven snow, no matter what anybody may say to or about them? And they are waging a war that is making billionaires out of millionaires, and trillionaires out of billionaires, and they own television, and they bankroll George Bush, and not because he’s against gay marriage.

So many of these heartless PPs now hold big jobs in our federal government, as though they were leaders instead of sick. They have taken charge. They have taken charge of communications and the schools, so we might as well be Poland under occupation.”

Zie ook mijn blog van 11 november 2006

Kurt Vonnegut (11 november 1922 – 11 april 2007)

Walid Soliman, Mark Strand, Sándor Márai, Attila József, Rolf Schilling, Hartmut Barth-Engelbart, Barbara Köhler, Luise Gottsched

De Tunesische dichter, schrijver, essayist en vertaler Walid Soliman werd geboren op 11 april 1975 in Tunis. Hij kreeg zijn opleiding aan de Sadikia, studeerde daarna Engelse taal- en literatuurwetenschap en behaalde een graad in vertalen aan het Insitut Supérieur de Langue. Hij vertaalde o.a. werk van Jorge Luis Borges, Charles Baudelaire, Gabriel García Márquez, André Breton en Mario Vargas Llosa. Tegenwoordig is hij chef-redacteur van het culturele online magazine Dedalus.

AID(S)

People
Like me and you
Need help
Need aid
Because AIDS
Makes no distinction
Between young and old
Between black and white

People
Like me and you
Need compassion
Need comprehension
Because AIDS
Makes no distinction
Between rich and poor
Between ignorant and educated

They have AIDS and need AID

Nasty Fantasies

On the screen of my imagination
I always project nasty fantasies
Not because my mind is nasty
But because life without fantasies
Is like an empty screen

Walid Soliman (Tunis, 11 april 1975)

De Amerikaanse dichter Mark Strand werd geboren op 11 april 1934 in Summerside, Prince Edward Island, Canada. Zijn werk is van meet af aan met instemming begroet, het werd met tal van prijzen bekroond, terwijl de dichter als persoon veel erkenning heeft gekregen, niet in de laatste plaats doordat hij in 1990 tot Poet Laureate van de Verenigde Staten werd gekozen, en hem in 1999 de Pulitzer Prijs voor zijn bundel Blizzard of One (1998) werd toegekend. In tal van gedichten, vooral die uit de eerste decennia van zijn dichterschap, spelen beelden uit de jeugd en herinneringen aan een intieme, harmonische verhouding met de ouders een opvallende rol.

“The Dreadful Has Already Happened”

The relatives are leaning over, staring expectantly.
They moisten their lips with their tongues. I can feel
them urging me on. I hold the baby in the air.
Heaps of broken bottles glitter in the sun.

A small band is playing old fashioned marches.
My mother is keeping time by stamping her foot.
My father is kissing a woman who keeps waving
to somebody else. There are palm trees.

The hills are spotted with orange flamboyants and tall
billowy clouds move beyond them. “Go on, Boy,”
I hear somebody say, “Go on.”
I keep wondering if it will rain.

The sky darkens. There is thunder.
“Break his legs,” says one of my aunts,
“Now give him a kiss.” I do what I’m told.
The trees bend in the bleak tropical wind.

The baby did not scream, but I remember that sigh
when I reached inside for his tiny lungs and shook them
out in the air for the flies. The relatives cheered.
It was about that time I gave up.

Now, when I answer the phone, his lips
are in the receiver; when I sleep, his hair is gathered
around a familiar face on the pillow; wherever I search
I find his feet. He is what is left of my life.

From The Long Sad Party

Someone was saying
something about shadows covering the field, about
how things pass, how one sleeps towards morning
and the morning goes.

Someone was saying
how the wind dies down but comes back,
how shells are the coffins of wind
but the weather continues.

It was a long night
and someone said something about the moon shedding its
white
on the cold field, that there was nothing ahead
but more of the same.

Someone mentioned
a city she had been in before the war, a room with two
candles
against a wall, someone dancing, someone watching.
We begin to believe

the night would not end.
Someone was saying the music was over and no one had
noticed.
Then someone said something about the planets, about the
stars,
how small they were, how far away.

Mark Strand (Summerside, 11 april 1934)

De Hongaarse schrijver Sándor Márai werd geboren op 11 april 1900 in Kassa (nu Košice, Slowakije). Hij studeerde letterkunde in Leipzig, Frankfurt en Berlijn. Vanaf 1929 schreef hij vele romans, verhalen, gedichten, essays en toneelstukken en werd een gevierd auteur in Hongarije. Gedurende de nazitijd leidde Márai in Boedapest een teruggetrokken leven, in 1948 ontvluchtte hij zijn land vanwege het communisme. Deze vrijwillige ballingschap duurde de rest van zijn leven. Zijn boeken werden in Hongarije verboden en verschenen vrijwel onopgemerkt in het buitenland. De laatste jaren van zijn leven leidde hij met zijn vrouw en aangenomen zoon een eenzaam bestaan in San Diego, waar hij op 22 februari 1989 zelfmoord pleegde. Márai wordt door literatuurliefhebbers algemeen beschouwd als een van de belangrijkste Europese schrijvers van de twintigste eeuw. Van Márai verschenen bij Wereldbibliotheek de romans Gloed (2000), De erfenis van Eszter (2000), De opstandigen (2003), De gravin van Parma (2004), Kentering van een huwelijk (2005) en Nacht voor de scheiding (2006). In 2002 verscheen het autobiografische Land, land!…

Uit: American Journal (1984)

5 March– A film director from Budapest (I’ve never heard of him before) has written a letter in which, though unknown to me, he calls on me to return home because there is no sense in the “empty gesture” of emigration; everything back there is fine and dandy, etc. The letter-writer categorises the fact that I have been living abroad for 36 years as a “gesture” and calls on me to return home, where they will await me with “the national anthem or incognito,” as you please. At times like this I am always amazed at how uninformed contemporaries are in their judgement of one another’s stances. The assumption that I would join the “useful idiots,” as Lenin called them, goes without saying for the letter-writer. At times like this it is always a relief to know that two oceans separate you from this type of person.

6 March– L.’s eyes are not improving; she lives by groping around, and I grope along with her. She spends a lot of time thinking about her childhood and Kassa [now Kosice, Slovakia*, even has dreams about those back there. Today she talked about Róza, our elderly maid, who was our marvellous cook in Buda, but with her failing eyes one day- and it just happened to be a fussy dinner for invited guests- she short-sightedly handed over a salad in which an earthworm was lurking. When L. pointed it out to her, old Róza shamefacedly declared, “In that case, I’ll leave.” And leave she did- having to grope around, elderly, she took herself off to the hopelessness of a poorhouse. Memories which come back in old age and are painful. We ought to have retained Róza, done something for her… In the end, these conjurings-up of spirits are the worst.”

Sándor Márai (11 april 1900 – 22 februari 1989)

De Hongaarse dichter Attila József werd geboren op 11 april 1905 in Boedapest. Vanaf 1924 studeerde hij in Szeged Hongaarse, Frans en filosofie. Al in zijn jonge jaren kreeg hij moeilijkheden vanwege zijn gedichten (vooal vanwege het hieronder geciteerde „With a pure heart“) en werd hij van de universiteit verbannen. Hij vertrok naar Parijs en Wenen en kwam in 1929 terug. In het begin van de jaren dertig brak hij met de communistische ideologie. Hij was toen al ernstig ziek. Hij leed onder zware depressies, waarvoor hij in psychoanalyse was. In 1936 werd hij chef-redacteur van het literaire tijdschrift Szép Szó. In 1937 werd hij opgenomen in een psychiatrische kliniek. Hij maakte zelf een einde aan zijn leven door voor een goederentrein te springen. Attila József wordt gezien als een van de grootste dichters van Hongarije. Zijn geboortedag wordt in Hongarije als dag van de poezie gevierd.

With a pure heart

Without father without mother
without God or homeland either
without crib or coffin-cover
without kisses or a lover

for the third day – without fussing
I have eaten next to nothing.
My store of power are my years
I sell all my twenty years.

Perhaps, if no else will
the buyer will be the devil.
With a pure heart – that’s a job:
I may kill and I shall rob.

They’ll catch me, hang me high
in blessed earth I shall lie,
and poisonous grass will start
to grow on my beautiful heart.

Vertaald door Thomas Kabdebo

Welcome to Thomas Mann

Just as the child, by sleep already possessed,
Drops in his quiet bed, eager to rest,
But begs you: “Don’t go yet; tell me a story,”
For night this way will come less suddenly,
And his heart throbs with little anxious beats
Nor wholly understands what he entreats,
The story’s sake or that yourself be near,
So we ask you: Sit down with us; make clear
What you are used to saying; the known relate,
That you are here among us, and our state
Is yours, and that we all are here with you,
All whose concerns are worthy of man’s due.
You know this well: the poet never lies,
The real is not enough; through its disguise
Tell us the truth which fills the mind with light
Because, without each other, all is night.
Through Madame Chauchat’s body Hans Castorp sees,
So train us to be our own witnesses.
Gentle your voice, no discord in that tongue;
Then tell us what is noble, what is wrong,
Lifting our hearts from mourning to desire,
We have buried Kosztoli; cureless, dire,
The cancer on his mouth grew bitterly,
But growths more monstrous gnaw humanity.
Appalled we ask: More than what went before,
What horror has the future yet in store?
What ravening thoughts will seize us for their prey?
What poison, brewing now, eat us away?
And, if your lecture can put off that doom,
How long may you still count upon a room?
O, do not speak, and we can take heart then.
Being men by birthright, we must remain men,
And women, women, cherished for that reason.
All of us human, though such numbers lessen.
Sit down, please. Let your stirring tale be said.
We are listening to you, glad, like one in bed,
To see to-day, before that sudden night,
A European mid people barbarous, white.

Vertaald door Vernon Watkins

Attila József (11 april 1905 – 3 december 1937)

De Duitse dichter Rolf Schilling werd geboren in Nordhausen in de Harz op 11 april 1950. Zijn werk wordt gekenmerkt door talrijke artistieke, historische en mythologische reminiscenties. Invloeden va Rilke, George en Benn zijn niet te overzien zonder dat het leidt tot epigonisme.

Frühlingstag

Mond, der im fahlblauen Schimmer
Des Himmels mattsilbern verglomm,
Goldstern, Holunder, und immer
Mahnt dich ein Morgenduft: Komm –

Komm in die Fluren, vorzeiten
War der Oktober dir hold,
Lerchenruf, laß dich geleiten
Über die Schwelle von Gold.

Stunde beseligten Schwebens,
Sind auch die Krüge geleert,
Trank aus der Quelle des Lebens
Wird deinen Lippen gewährt.

Mohnländer, die du erbeutest,
Löwenzahn, zitternd im Wind,
Stimmen, die du nicht deutest –
Nimm dein Genügen: Sie sind.

Laß dir die Bilder geschehen,
Hauch, der den Zauberglast spann,
Wirst du verwandelt erstehen,
Eh noch die Ernte begann.

Waldwärts verwachsen die Pfade –
Immer, im sinkenden Licht,
Gehn wir, Geschöpfe der Gnade,
Trunken von Glanz und Gesicht.

Rolf Schilling (Nordhausen, 11 april 1950)

De Duitse schrijver, dichter, musicus, liedjesmaker, zanger en graficus Hartmut Barth-Engelbart werd geboren op 11 april 1947 in Michelstadt. Tussen 1967 en 1991 werkte hij in 36 verschillende beroepen: van bouwvakker tot reclametekstschrijver. Samen met componist en saxofonist Wolfgang Stryi hield hij tot aan de dood van Stryi in 2005 meer dan 150 politieke, zogenoemde „Interventions-Konzert-Lesungen“.

Abfertigung im Morgengrauen

Schreibmaschine schreiben
Zahlenreihen knollen
in den Ladeprotokollen
bis die vierunndzwanzigtonner
ihre sechsundzwanzigtonnen-
übervollen
zwischen zwei halb drei
nachts von der Rampe holen
und dann außer ein paar Knollen
Lappen, Knast und Kopf riskieren

so lange darfst du bleiben
dir die Wartezeit vertreiben
mit Schreibmaschineschreiben
und nebenbei
beim Fakturieren
in der Hitze
nicht den kühlen Kopf verlieren
und dabei Stück für Stück
von Morgengraun zu Morgengrauen
innerlich erfrieren

Hartmut Barth-Engelbart (Michelstadt, 11 april 1947)

De Duitse dichteres en schrijfster Barbara Köhler werd geboren op 11 april 1959 in Burgstädt. Zij groeide op in Penig in Sachsen en ging naar school in Plauen. Zij werkte in de bejaardenzorg en bekleedde verschillende functies aan het theater in Karl-Marx-Stadt, tegenwoordig Chemnitz. Van 1985 tot 1988 studeerde zij aan het Institut für Literatur “Johannes R. Becher” in Leipzig. Na de hereniging van Duitsland werkte zij voor diverse kranten. Tegenwoordig woont zij in Duisburg.

IV
für Ulrike Meinhof

allein mit dieser stimme ulrike im jenseits von tagund-
nacht die folter WEISS WIE SCHNEE flüssiges neon in den
adern schwarze schmetterlinge vor augen deutschland
blonde mauer an der meine schlinge schon geknüpft ist
ACH LIEBER WAHN draußen ist mai versprechen die
blauen lügen des himmels schatten so SCHWARZ WIE
EBENHOLZ die ans märchen von GUTund BÖSE sich halten
um nicht zu fallen wie ich um nicht zu fliegen in die-
sen abgrund von stimme in diesem mörderischen licht
ULRIKE! wer weiß schon was sie gesehen hat zuletzt die
wahrheit vielleicht SO ROT WIE BLUT hat sie die spiegel
verlassen

Barbara Köhler (Burgstädt, 11 april 1959)

De Duitse schrijfster en vertaalster Luise Adelgunde Victorie Gottsched werd in april 1713 geboren in Danzig. Zij was de dochter van een arts uit Danzig. Haar moeder stamde uit een patriciërfamilie uit Augsburg. Luise leerde op jonge leeftijd Frans en Engels. Bovendien was ze muzikaal; ze leerde piano en luit spelen. In 1929 leerde Luise Kulmus het literaire zwaargewicht Johann Gottsched kennen. De 16-jarige begon een briefwisseling, die in 1735 uitmondde in een huwelijk.In Leipzig werd Luise de vrouw van een beroemde professor en zij kreeg reeds snel de bijnaam “Die Gottschedin”. Luise Gottsched vertaalde uit het Engels en Frans. Voorbeelden hiervan zijn “Der Zuschauer” (1739-1743), “Herrn Alexander Popens Lockenraub” (1744) en “Der Aufseher oder Vormund” (1745). Net als haar man had Luise een grote passie voor het toneel. Voor de ontwikkeling van de Duitse komedie is zij van groot belang geweest. Zij stimuleerde, maakte vertalingen en stond het theatergezelschap met raad en daad ter zijde. Haar eerste werk verscheen reeds voor haar huwelijk in 1736. “Die Pietisterey im Fischbein-Rocke” verscheen echter anoniem. Later volgden “Die ungleiche Heyrath” (1743), “Die Hausfranzösinn oder die Mammsell” (1744), “Das Testament” (1745) en “Der Witzling” (1745).

Uit: Die Pietisterey im Fischbein-Rocke

“Jungfer Luischen. Zwey Jahre bin ich schon dem Herrn Liebmann verlobt; gleichwohl habe ich kaum die Erlaubniß ihn zu sprechen. Ich sehe niemanden, als allerley Arten von Heuchlern, Canditaten, Magisters, und lächerliche Beth-Schwestern. Zu Hause schwatzt man von lauter Orthodoxen und Ketzermachern; gehe ich aus, so muß ich eben wieder solch Zeug anhören. Du weist, daß ich der Mama zu gefallen Speners Predigten von der Wiedergeburt, und so viel anderes Zeug, gantz auswendig gelernet habe. Ich habe mich bisher gestellt, als wenn ich mit ihr einer Meinung wäre; damit ich sie nur gewinnen möchte: Aber nun bin ichs auch überdrüßig. Ich kanns nicht länger aushalten! Und wo mein Vater nach seiner langen Abwesenheit nicht bald wieder kömmt, und allen diesen Verwirrungen ein Ende macht; so – – –
Cathrine. O ja doch! Sie ist gewiß von den Leuten, die was rechts unternehmen. Sie hat ja nicht das Hertze der Mama ein Wort zu sagen.
Jungfer Luischen. Es ist wahr! Aber nun habe ich mir es vorgesetzt: Ich will nicht länger heucheln! Ich will ihr meine Meinung sagen, und wanns noch heute wäre.”

Luise Gottsched (11 april 1713 – 26 juni 1762)

Leo Vroman, Paul Theroux, Stefan Heym, Richard Wagner, William Hazlitt

De Nederlandse dichter Leo Vroman werd op 10 april 1915 in Gouda geboren. Hij had joodse ouders en woonde tot aan het begin van WO II in Gouda. Hij studeerde, na de Rijks-HBS in Gouda, van 1932 tot 1940 biologie in Utrecht. Na de Tweede Wereldoorlog kwam hij bij een oom in New York terecht, waar hij werkte als wetenschappelijk onderzoeker (hematoloog) op het gebied van de bloedstolling. In zijn vakgebied is zijn naam vereeuwigd in het Vroman-effect, bepaalde bloedstollingverschijnselen. Hij woont al sinds 1947 in de Verenigde Staten.

Moet het verzachting zijn

Over de wereld valt langzaam de nacht:

alle schaduw valt op ronde dingen zacht.

Liefs wordt gefluisterd, kwaad wordt luid gesproken,

heuvels, door storm gestreeld, torens gebroken,

kiezel, kanteel en tijger worden rond,

doelloos de ziel, en tandeloos de mond.

Zachte paarden hollen door puree

en dragen klaargesleten voiles vol

haast uitgewiste verzen van mij mee

en vele vreemde even dun daarnaast

vrezende daar doorheen te gaan,

mist, mis, misverstaan.

Het waait, het waait met mij

als met mijn lange zinnen

die dubbelslaan,

zij klapperen elkaar voorbij

versimpelend tot grauw linnen.

Luister maar als een oorwormspook naar binnen

in mij, hoor gedempte plooien

eten wat aan schadedelen

beeld na beeld kapot vervelen

en in de diepte gooien:

Maagd Waarheid, haar zoveel beloofde

borsten zijn twee oude hoofden

maar zonder mond, uit wonden daalt

de laatste leus van huid en haat

want al wat mijn verstand verstaat

is misverstand, is mest vervaald

tot grond, is best.

Brooklyn, 5 juli 1964

De grote tuin

De grondwet van de aarde

is langs de kanten

van wegen en paden

nu al uit planten

en bloemen te raden:

waarom hier dit gras?

Omdat iemand zo pas

of ooit, zeg maar ooit

een eeuw geleden

langs is gereden

en zijn bakje as

had leeg gestrooid.

Waarom daar die planten?

Daar heeft een tante

op een deken gezeten

en bessen gegeten.

Hier was gehoest,

hier gebloed, daar geroest

voor onze aarde

de vrede verklaarde.

Waar vroeger de muren

van steden stonden,

verstomd zijn de monden,

verstomd hun culturen,

worden figuren

van bloemen gevonden.

Sierlijke vlagen

van wind en regen

zullen de wegen

als water vervagen,

maar eens zal dit kleed

van bloemen misschien

van verre gezien

die tekens vertonen

alsof wij nog wonen

op deze planeet.

Leo Vroman (Gouda, 10 april 1915)

De Amerikaanse schrijver Paul Edward Theroux werd geboren op 10 april 1941 in Medford, Massachusetts. Hij schreef eerst korte verhalen, krantenartikelen en romans, maar werd door zijn vriendschap met de reisschrijvers Bruce Chatwin en V.S. Naipaul bekend. Hij maakte zich echter los van deze twee en vond als schrijver over reizen een eigen stijl. Met meer dan derdit boeken op zijn naam is hij een van de bekendste Engelstalige schrijvers. Theroux reist het liefste per trein.

Uit: Dark Star Safari

All news out of Africa is bad. It made me want to go there, though not for the horror, the hot spots, the massacre-and-earthquake stories you read in the newspaper; I wanted the pleasure of being in Africa again. Feeling that the place was so large it contained many untold tales and some hope and comedy and sweetness, too — feeling that there was more to Africa than misery and terror — I aimed to reinsert myself in the bundu, as we used to call the bush, and to wander the antique hinterland. There I had lived and worked, happily, almost forty years ago, in the heart of the greenest continent.

To skip ahead, I am writing this a year later, just back from Africa, having taken my long safari and been reminded that all travel is a lesson in self-preservation. I was mistaken in so much — delayed, shot at, howled at, and robbed. No massacres or earthquakes, but terrific heat and the roads were terrible, the trains were derelict, forget the telephones. Exasperated white farmers said, “It all went tits-up!” Africa is materially more decrepit than it was when I first knew it — hungrier, poorer, less educated, more pessimistic, more corrupt, and you can’t tell the politicians from the witch doctors. Africans, less esteemed than ever, seemed to me the most lied-to people on earth — manipulated by their governments, burned by foreign experts, befooled by charities, and cheated at every turn

Paul Theroux (Medford, 10 april 1941)

De Duitse schrijver Stefan Heym (eig. Hellmuth Flieg) werd geboren op 10 april 1913 in Chemnitz. Heym was al vroeg politiek betrokken. Al in 1931 werd hij van het Gymnasium in Chemnitz gestuurd na publicatie van een anti-fascistisch gedicht. In 1933 verliet Heym Duitsland en vertrok naar Praag in het toenmalige Tsjechoslowakije. In hetzelfde jaar verhuisde hij naar de Verenigde Staten. Hij studeerde in Chicago en was van 1937 tot 1939 hoofdredacteur van het linkse weekblad Deutsches Volksecho in New York. In 1943 nam hij dienst in het Amerikaanse leger en was belast met psychologische oorlogsvoering. De eerste tijd na WO II was hij in München gestationeerd. Vanwege zijn pro-communistische houding werd hij in 1945 overgeplaatst naar de Verenigde Staten. Ten tijde van McCarthy-periode stond Heym zijn Amerikaanse staatsburgerschap en oorlogsonderscheidingen af en vertrok in 1952 naar Praag, om in 1953 naar de DDR te verhuizen. In 1956 kwam hij in conflict met het DDR-regiem over de publicatie van het boek Der Tag X over de volksopstand van 17 juni 1953. Ondanks de wrijvingen met de autoriteiten behield Heym de mogelijkheid om als een van de weinige DDR-burgers vrij naar het buitenland te reizen en er te publiceren. In 1989 was hij betrokken bij de massademonstraties tegen de onvrijheid in de DDR. In 1994 werd hij in de Bondsdag gekozen voor de communistische PDS. In 2001 overleed hij in Israël, waar hij op dat moment een symposium over Heinrich Heine bezocht.

Uit: Ahasver

“Angst”, sagt er, “ich habe Angst vor dem Nichts. Früher, bei den Papisten, da herrschte gute kaufmännische Ordnung, so viele silberne Pfennige Hamburgsch für so viele Jahr Ablass vom Fegefeuer und anderen Plagen, und war verbrieft vom Heiligen Vater selber. Aber jetzt, nachdem dein Herr Doktor Luther dagegen gewettert? Wer ist jetzt, der mir’s geben kann mit Brief und Siegel, dass es weitergeht nach dem Tode, oder aber am Tag der Auferstehung, da die mürben Knochen sich wieder zusammenfügen und das verrottete Fleisch sich beseelen und die toten Augen sich auftun sollen, den Gl
anz und die große Pracht zu sehen? Wer garantiert’s, und welcher Jüd leiht mir auch nur einen Groschen darauf?”

Stefan Heym (10 april 1913 – 16 december 2001)

De Duitse schrijver Richard Wagner werd geboren op 10 april 1952 in Lowrin, in Roemenië. Na zijn studie germanistiek en Roemeens in Timişoara werdte hij als docent en journalist. Daarnaast publiceerde hij proza en gedichten in de Duitse taal. In 1987 verliet hij na een publicatieverbod Roemenië en sindsdien woont hij in Berlijn. Naast romans en verhalen schrijft hij ook essays en kritieken.

Uit: Miss Bukarest

„Schön sah die Leiche nicht aus.
Wir standen in der stummen Halle. Schelski hatte die Schublade aufgezogen. Wasserleiche. Was soll man daran schon erkennen?
Nachher, in seinem Büro, zeigte er mir die Fotos. “Eine Landsfrau von dir”, sagte er in seinem unnachahmlichen Ton. “Rumänin.”
Er warf mir einen prüfenden Blick zu. “Kennst du sie?”
Ich verneinte mit einer Kopfbewegung. Dabei war mir sofort klar, dass es sich um Erika handelte. Aber das wollte ich Schelksi nicht verraten. Hatte meine Gründe.
Ich wollte zuerst einmal herausfinden, was Schelski wusste. War es wirklich nur die Spekulation auf die Herkunft, oder ahnte er etwas?
Ich heiße Dino Schullerus. Heute heiße ich so. Warum ich früher anders hieß, ist eine lange Geschichte, die sich aber kurz erklären lässt. Erklären, nicht erzählen.
Ich arbeite in einer Detektei. Wir machen alles. Wir suchen entlaufene Hunde, bringen Mädchen vom Drogenstrich zurück, finden verschollene Erben und dokumentieren Ehebrüche.
Ehebruch. Damit fing es an.
In der Detektei nennt man mich allgemein den Rumänen. So hieß es auch damals: ein Fall für den Rumänen!
Erika Osthoff, Auftraggeber der Ehemann. Ich hatte ein paar ähnliche Fälle bereits zur Zufriedenheit von Arbeit- und Auftraggeber erledigt.“

Richard Wagner (Lowrin, 10 april 1952)

De Engelse schrijver en essayist William Hazlitt werd geboren op 10 april 1778 in Maidstone. Hij was bevriend met romantische dichters als Wordsworth en Coleridge. Hij publiceerde diverse bundels met essays en schreef voor verschillende kranten als The Times en de Edinburgh Revieuw. Hazlitt woonde in een klein pension en had een affaire met een van dienstmeisjes, Sarah Walker. Toen hij hun briefwisseling publiceerde onder de titel Liber Amoris veroorzaakte dat een schandaal en was zijn journalistieke loopbaan voorbij.

Uit: Liber Amoris, Or, The New Pygmalion

“H. But I am afraid I tire you with this prosing description of the French character and abuse of the English? You know there is but one subject on which I should ever wish to talk, if you would let me.
S. I must say, you don’t seem to have a very high opinion of this country.
H. Yes, it is the place that gave you birth.
S. Do you like the French women better than the English?
H. No: though they have finer eyes, talk better, and are better made. But they none of them look like you. I like the Italian women I have seen, much better than the French: they have darker eyes, darker hair, and the accents of their native tongue are much richer and more melodious. But I will give you a better account of them when I come back from Italy, if you would like to hear it.
S. I should much. It is for that I have sometimes had a wish for travelling abroad, to understand something of the manners and characters of different people.
H. My sweet girl! I will give you the best account I can—unless you would rather go and judge for yourself.
S. I cannot.
H. Yes, you shall go with me, and you shall go WITH HONOUR—you know what I mean.”

William Hazlitt (10 april 1778 – 18 september 1830)

Charles Baudelaire, Joolz Denby, Johannes Bobrowski, Bernard-Marie Koltès, Lev Kopelev, Arnold Stadler

De Franse dichter Charles Pierre Baudelaire werd geboren in Parijs op 9 april 1821.Toen Charles zes jaar was, overleed zijn vader. Zijn moeder hertrouwde met een bataljonscommandant, generaal Aupick. Al snel groeide tussen beide een groot gevoel van wederzijds onbegrip. In 1836 werd hij ingeschreven in het Collège Louis-Legrand in Parijs waar hij, in 1839, om een kleinigheid tijdens de filosofieles, van het lyceum werd gestuurd. Hij ging vervolgens het leven leiden van een bohémien, had talrijke vriendinnen en stak zich diep in de schulden. In 1841 legde generaal Aupick hem een bootreis naar Indië op. Charles brak zijn reis echter halverwege af: vanuit Mauritius keerde hij met een andere boot terug. Gedichten als A une Dame créole, L’albatros en Parfum exotique zijn op deze reis geïnspireerd. In 1842 eiste hij het vruchtgebruik van zijn fortuin op; de helft hiervan joeg hij er in twee jaar doorheen. Hij ontmoette de mulattin Jeanne Duval die hem onder andere inspireerde voor Le serpent qui danse en Parfum Exotique. Hij vond werk als journalist-satiricus en kunstcriticus en begon in 1843 aan het schrijven van Les Fleurs du mal, zijn bekendste dichtbundel. In zijn verslagen van de Salons van 1845 en 1846 schreef hij: “Wie Romantiek zegt, zegt moderne kunst, dat wil zeggen: innerlijk, spiritualiteit, kleur, een streven naar het oneindige met alle middelen die de kunst biedt.” Tijdens de revolutie van 1848 stond hij op de barricaden. Hij was er echter vooral op uit zijn stiefvader neer te schieten. Teleurgesteld in de uitloop van de revolutie trok Charles weg uit Parijs en trachtte hij de kost te verdienen bij regionale dagbladen. Poe was net door zwaar drankmisbruik om het leven gekomen en Charles zag het als zijn taak om elk verhaal in het Frans te vertalen en vestigde daarmee, zowel in Europa als Amerika definitief Poes status. Hierin vond hij de esthetica van de pure poëzie: hierbij gaat het niet om l’art pour l’art (de kunst om de kunst) maar om schoonheid, die via de fantasie wordt waargenomen. Baudelaire wordt beschouwd als de voorloper van het decadentisme. In 1857 verscheen de eerste uitgave van Les fleurs du mal. Er brak een vruchtbare periode aan, maar ook een periode vol bitterheid en wanhoop. In 1864 vestigde hij zich in Brussel, waar hij zijn verzameld werk hoopte te kunnen laten uitgeven. Toen dat niet lukte, schreef hij in zijn verbittering het pamflet Pauvre Belgique! In 1869 verscheen de bundel Le spleen de Paris waarin vijftig prozagedichten staan afgedrukt.

LES CHATS

Les amoureux fervents et les savants austères
Aiment également, dans leur mûre saison,
Les chats puissants et doux, orgueil de la maison,
Qui comme eux sont frileux et comme eux sédentaires.

Amis de la science et de la volupté,
Ils cherchent le silence et l’horreur des ténèbres;
L’Èrèbe les eût pris pour ses coursiers funèbres,
S’ils pouvaient au servage incliner leur fierté.

Ils prennent en songeant les nobles attitudes
Des grands sphinx allongés au fond des solitudes,
Qui semblent s’endormir dans un rêve sans fin;

Leurs reins féconds sont pleins d’étincelles magiques,
Et des parcelles d’or, ainsi qu’un sable fin,
Ètoilent vaguement leurs prunelles mystiques.

Tristesse de la lune

Ce soir, la lune rêve avec plus de paresse;
Ainsi qu’une beauté, sur de nombreux coussins,
Qui d’une main distraite et légère caresse
Avant de s’endormir le contour de ses seins,

Sur le dos satiné des molles avalanches,
Mourante, elle se livre aux longues pâmoisons,
Et promène ses yeux sur les visions blanches
Qui montent dans l’azur comme des floraisons.

Quand parfois sur ce globe, en sa langueur oisive,
Elle laisse filer une larme furtive,
Un poëte pieux, ennemi du sommeil,

Dans le creux de sa main prend cette larme pâle,
Aux reflets irisés comme un fragment d’opale,
Et la met dans son cœur loin des yeux du sommeil.

Correspondances

La Nature est un temple où de vivants piliers
Laissent parfois sortir de confuses paroles ;
L’homme y passe à travers des forêts de symboles
Qui l’observent avec des regards familiers.

Comme de longs échos qui de loin se confondent,
Dans une ténébreuse et profonde unité,
Vaste comme la nuit et comme la clarté,
Les parfums, les couleurs et. les sons se répondent.

Il est des parfums frais comme des chairs d’enfants,
Doux comme les hautbois, verts comme les prairies,

— Et d’autres, corrompus, riches et triomphants,

Ayant l’expansion des choses infinies,
Comme l’ambre, le musc, le benjoin et l’encens,
Qui chantent les transports de l’esprit et des sens.

Charles Baudelaire (9 april 1821 – 31 augustus 1867)
Geschilderd door Courbet

De Engelse dichteres, schrijfster en “spoken-word artist” Joolz Denby werd geboren op 9 april 1955 in Colchester. Onder de naam Joolz verwierf zij erkenning als “punk” performance dichter, een van de eerste, en zeker een van de eerste vrouwen die als zodanig optraden. Vanaf 2000 begon zij ook gedichten, en romans, te publiceren.

The Archangel Michael

I am in love with the Archangel Michael; the Goddess’ warrior prince,
the soldier of glory; at my back he stands lambent, violent, pure;
the punishing sweep of his great wings lock forward around me
as I struggle in the darkness seeking what he already
knows is truth and what I must find my own way to through pain and ruin.

My Archangel; not a man but a creature made of night and amber fire,
his golden eyes fixed on distances beyond my understanding or my little life
and he moves in the high places of the perilous World, his mouth a curved
unsmiling bow from which no arrow dare be loosed and his armour
gleams shadow-bronze chased in arabesques of purity.

Beautiful, beautiful Michael, as cruel as youth and as gentle as a brother’s
kiss he comforts me as I weep and when my heart boils with blood:
His arm around my waist he holds me steady and we breathe together,
the angel and I, until the soft cool of dawn turns the hills to mist and memory.
He dwells in all lands, wherever I run to he follows and I see him in
the sea-foam or the mountain’s cruel escarpment.

He was in Africa, my Michael, when I tried to fight and lost, I brought him
home with me in a Congo fetish, the Spear-Thrower.
N’kissi N’kondi he is called in the dust and terror, the nail studded
punisher of wrongdoers, reeking of wood-fires and spice, his old brown face
wick and radiant, more alive than the living,
filled with power and the hot push of fury.
I leave him water in a little black bowl sometimes, but he doesn’t care.

All he cares about is justice, all Michael cares about is justice and knowing that,
oh, knowing that, I am in love with the Archangel Michael,
I am in love with faith and beauty.

Always faith and beauty.

Joolz Denby (Colchester, 9 april 1955)

De Duitse schrijver, dichter en essayist Johannes Bobrowski werd geboren op 9 april 1917 in Tilsit. Bobrowski studeerde kunstgeschiedenis in Berlijn, maar moest in WO II verplicht dienst nemen in het Nazi-leger. In 1949 keert hij naar Berlijn terug, waar hij voor uitgeverijen zou gaan werken. Zijn eerste bundel, ‘Sarmatische Zeit’ verscheen in 1961.

Dorfkirche 1942

Rauch
um Schneedach und Balkenwand.
Über den Hang hinab
Krähenspuren. Aber der Fluß
im Eis.

Dort
Aufschein, zerstürzt
Stein, Gemäuer, der Bogen,
geborsten die Wand,

wo das Dorf stand
gegen den Hügel, der Fluß
sprang im frühen Jahr,
ein Lamm, vor der Tür,
eine runde Bucht
war für den Wind,

der auf den Höhen umher
geht, finster, der eigene
Schatten, er ruft, rauhstimmig
die Krähe
schreit ihm zurück.

Holunderblüte

Es kommt
Babel, Isaak.
Er sagt: Bei dem Pogrom,
als ich Kind war,
meiner Taube
riß man den Kopf ab.

Häuser in hölzerner Straße,
mit Zäunen, darüber Holunder.
Weiß gescheuert die Schwelle,
die kleine Treppe hinab –
Damals, weißt du,
die Blutspur.

Leute, ihr redet: Vergessen –
Es kommen die jungen Menschen,
ihr Lachen wie Büsche Holunders.
Leute, es möcht der Holunder
sterben
an eurer Vergeßlichkeit.

Johannes Bobrowski (9 april 1917 – 2 september 1965)

De Franse toneelschrijver Bernard-Marie Koltès werd geboren in Metz op 9 april 1948. Koltès heeft in zijn leven vrij veel gereisd, iets wat terug te zien is in de stukken die hij heeft geschreven. Hij is onder andere naar Canada, Amerika, Sovjet-Unie, Nigeria, Mali, Guatemala en Senegal geweest. Bijvoorbeeld het stuk Tabataba (opgevoerd in 1986) speelt zich af in een Afrikaans dorpje. De familiebanden die hierin uitgespeeld worden, hebben een sterke Afrikaanse tint. Koltès heeft regie gestudeerd aan het Théâtre National de Strasbourg. Hij heeft ook stukken van zichzelf geregisseerd. Koltès stierf na een reis naar Mexico in 1989 aan aids. Er zijn een aantal punten die de werken van Koltès typeren. Hij maakt in zijn stukken gebruik van afgelegen / onherbergzame plekken. Deze plekken geven al een bepaalde sfeer. De schrijfstijl is vaak wat zwartgallig en bevat lange monologen / dialogen. De meeste stukken beginnen in het donker, in de nacht. Vaak gebeurd er fysiek vrij weinig, in plaats daarvan worden confrontaties en ruzies met woorden uitgespeeld. De volgorde die Koltès hanteerde in het schrijfproces was, eerst de plek waarop het zich afspeelt, dan de manier waarop de personages praten en dan pas het verhaal.

Uit : Une part de ma vie

« De quoi parle Combat de nègre et de chiens ? Je ne sais plus vraiment, car j’ai du mal à mesurer aujourd’hui la distance entre ce que je voulais écrire et ce qui est écrit – et je le saurai peut-être à nouveau lorsque les représentations commenceront.
Elle ne parle pas, en tous les cas, de l’Afrique et des Noirs – je ne suis pas un auteur africain –, elle ne raconte ni le néocolonialisme ni la question raciale. Elle n’émet certainement aucun avis.
Elle parle simplement d’un lieu du monde. On ren- contre parfois des lieux qui sont, je ne dis pas des repro- ductions du monde entier, mais des sortes de métaphores de la vie ou d’un aspect de la vie, ou de quelque chose qui me paraît grave et évident, comme chez Conrad par exemple, les rivières qui remontent dans la jungle… J’avais été pendant un mois en Afrique sur un chantier de travaux publics ⁶, voir des amis. Imaginez, en pleine brousse, une petite cité de cinq, six maisons, entourée de barbelés, avec des miradors ; et, à l’extérieur, avec des gardiens noirs, armés, tout autour. C’était peu de temps après la guerre du Biafra, et des bandes de pillards sillon- naient la région. Les gardes, la nuit, pour ne pas s’endor- mir, s’appelaient avec des bruits très bizarres qu’ils fai- saient avec la gorge… et ça tournait tout le temps. »

Bernard-Marie Koltès (9 april 1948 – 15 april 1989)

De Russische schrijver Lev Zinovevitsj Kopelev werd op 9 april 1912 in Kiev geboren. De Oktober-revolutie bood de jonge Kopelev kansen die voordien ondenkbaar waren voor een intelligente arbeidersjongen met niet meer dan lagere school. Enthousiast nam Kopelev begin jaren dertig als bouwvakarbeider deel aan de collectivisatie-campagne van Jozef Stalin, die met name in de Oekraïne letterlijk dood en verderf zaaide. Na de collectivisatie mocht Kopelev in Moskou aan de universiteit Duitse taal en letterkunde gaan studeren. Daar promoveerde hij in 1941 op een proefschrift over Schiller. Tijdens WO II leek Kopelev aanvankelijk veel aan zijn studie te hebben. Hij was als majoor werkzaam in een afdeling ‘agit-prop’ van de partij, die Duitse krijgsgevangenen moest onderrichten in de grondslagen van het antifascisme. Maar toen de oorlog voorbij was, keerde deze betrekking zich onmiddellijk tegen Kopelev. Wegens contacten met de vijand werd hij veroordeeld tot tien jaar strafkamp. Hij zat in hetzelfde kamp gevangen als Aleksandr Solzjenitsyn. Maar anders dan de auteur van de Goelag-archipel bleef Kopelev trouw aan de partij. In 1968 werd Kopelev uit de partij gestoten. Kopelev werd openlijk dissident. Zo protesteerde hij in 1970 tegen het royement van Solzjenitsyn uit de Schrijversbond en nam hij het publiekelijk op voor Andrej Sacharov. Zeven jaar later was hem hetzelfde lot beschoren. Kopelev mocht in 1980 uiteindelijk naar de Bondsrepubliek emigreren. Daar maakte hij naam met een gepubliceerde reeks gesprekken met Heinrich Böll, wiens werk hij al eerder in het Russisch had vertaald, en opmerkelijk genoeg ook door zijn actieve rol in de vredesbeweging die zich keerde tegen de plaatsing van kruisraketten.

Uit: Tröste meine Trauer

“Wollt ihr unbedingt, daß ich davon erzähle? Gut, dann
hört… Alexej N. Tolstoj

Oktober 1947. Noch in der Nacht nach der Gerichtsverhandlung in der Butyrka wurde i
ch in eine große, dichtbelegte Zellegebracht. In dem fahl erleuchteten Raum – das Licht blieb stets bis weit in den Morgen eingeschaltet – lagen zusammengedrängt mindestens fünfzig Leiber auf Pritschen, auf den schmalen Bänken beiderseits vom Tisch, auf dem Fußboden. Die Luft war verbraucht und stickig. Ich schob mich nach und nach zum Fenster, um an den Hauch der belebenden Frostluft zu gelangen. Unmittelbar unter dem Fenster richtete sich brüsk ein blauäugiger Wikinger auf: »Untersteh dich, das Fenster zuzumachen!« »Bist wohl verrückt? Ich will doch bloß auch ein bißchen Luft haben.« Wir gerieten in Streit. Doch schon am nächsten Tag wurden wir Freunde. Dmitrij Panin mit dem kurzen russischen Bart war ein waschechter Moskauer Aristokrat, Ingenieur, Theoretiker der Schmiedetechnik. Schon 1940 war er wegen Äußerungen, verhaftet und von der OSO zu fünf Jahren verurteilt worden. Im Lager verpaßte man ihm 1943 eine weitere Strafe wegen defaitistischer Agitation. Diesmal bekam er die volle Portion: zehn Jahre. Auf Spezialorder hatte man ihn kürzlich aus Workuta angefordert und in die Butyrka gebracht.

In der Zelle gab es eine ganze Menge Männer, die wie er auf Spezialorder hergeschickt worden waren: Ingenieure und Wissenschaftler. Von ihnen und von Panin erfuhr ich zum erstenmal etwas über die Institution der Scharaschkas: »Es werden jetzt erstklassige Fachkräfte gebraucht. Man hat in Deutschland ganze Fabrikanlagen und Laboratorien demontiert und zu uns verfrachtet, dazu ganze Berge von technischen Dokumenten. Daher treibt man nun aus allen Lagern Fachleute in Sonderlager – na, eben Scharaschkas – zusammen, wo sie ihrer Qualifikation entsprechend zu arbeiten haben. …”

Lev Kopelev (9 april 1912 – 18 juni 1997)

De Duitse schrijver Arnold Stadler werd geboren op 9 april 1954 in Meßkirch. Stadler studeerde theologie in München en Rome en germanistiek in Freiburg en Keulen. Zijn autobiografisch getinte werk speelt vaak in zijn geboortestreek en thematiseert vaak de veranderingen die er plaatsvinden.

Uit: Eines Tages, vielleicht auch nachts

„Das blaßblaue Meer, das sich den Tag über in ein Karibikgrün und ein Türkis in allen Schattierungen verwandeln wird, lag da, als wäre es für immer, als ginge es ewig so weiter. Es war die flaumenleichte Zeit der Frühe – dann kamen die Palmen und das Weiß des Strandes. Und schon war es Abend.
Am Meer lag am anderen Morgen ein Mann weit ausgestreckt, als hätte er ein Leben lang von sich weg gewollt und wäre nun angekommen, es sah nach Glück aus und Schlaf. Es war kurz nach Sonnenaufgang bei Havanna, es war weiß und hibiskusrot, und grau wie Husum. Und schon war es Abend.
Da lag er im Saal des Anatomischen Instituts. Aber das war schon eine Übertreibung – liegen war eine Übertreibung, er war eine Übertreibung, und auch Saal des Anatomischen Instituts der Universität von Havanna … Es war eher eine Baracke, und er war tot.”

Arnold Stadler (Meßkirch, 9 april 1954)

Johann Christian Günther, Barbara Kingsolver, Glendon Swarthout, Christoph Hein, John Fante, Hégésippe Moreau, Hanz Mirck

De Duitse dichter Johann Christian Günther werd geboren op 8 april 1695 in Stiergau. Hij studeerde, op wens van zijn vader, medicijnen in Wittenberg. Hij kreeg echter ruzie met zijn vader omdat deze het niet eens was met Günthers keuze zijn levensonderhoud als dichter te verdienen. De historicus en schrijver Johann Burckhardt Mencke steunde hem echter wel, maar toch lukte het ook hem niet in 1719 een baan als hofdichter van August de Sterke in Dresden voor Günther in de wacht te slepen. Zo leefde deze in het vervolg als gast bij de families van verschillende studievrienden. In 1723 keerde hij ziek naar Jena terug, waar hij stierf aan tbc, zevenentwintig jaar oud. Günther behoort formeel nog tot de Barok, maar kan gezien de aard van zijn werk als voorloper van de Sturm und Drang worden beschouwd.

Der Unterschied jetziger Zeit und der Jugend

Vor diesem dacht’ ich mit der Zeit
Ein groß und vornehm Tier zu werden,
Ich sucht’ in Kleidung und Gebärden
Vor allen einen Unterscheid;
Ich sann viel Staatsstreich auszuführen,
Vergaffte mich am Mazarin
Und griff mit feurigem Studieren
Nach Palmen, die den Klügsten blühn.

Immittelst nahm mein Alter zu,
Die Jugend gab mir viel zu wissen,
Ich ward durch manchen Fall gerissen
Und sucht’ ein Leben ohne Ruh’.
Ich sah in klein’ und großen Ständen
Viel Kummer, Torheit, Pein und Neid
Und griff nunmehr mit beiden Händen
Das Gaukelspiel der Eitelkeit.

Wo ist denn nun mein Ehrgeiz hin?
Wo sind die flüchtigen Gedanken,
Womit ich oftmals aus den Schranken
Gemeinen Glücks geflogen bin?
Es reizt mich kein berühmter Titel,
Es rührt mich weder Hof noch Pracht,
Ich finde, deucht mich, viel im Kittel,
Was kluge Seelen glücklich macht.

Dies, große Weisheit, dank ich dir,
Dies dank ich dir, du süße Liebe;
Durch eure Lust, durch eure Triebe
Erfind ich selbst mein Glück in mir.
Bleibt Phillis mir nur treu ergeben,
So ficht mich wohl kein Wunsch mehr an,
Als daß ich mit ihr ruhig leben
Und einmal freudig sterben kann

Johann Christian Günther (8 april 1695 – 15 maart 1723)

De Amerikaanse schrijfster Barbara Kingsolver werd geboren op 8 april 1955 in Annapolis, Maryland. Haar ouders, die in de gezondheidszorg werkten werden een tijd lang uitgezonden naar Congo, waar Kingsolver haar kinderjaren doorbracht. Later studeerde zij in Indiana klassieke piano, maar verwisselde die studie voor biologie. Haar eerste roman The Bean Trees werd gepubliceerd in 1988. Daarna volgden Holding the Line: Women in the Great Arizona Mine Strike of 1983 (non-fiction); Homeland and Other Stories (1989); de romans Animal Dreams (1990), Pigs in Heaven (1993), The Poisonwood Bible (1998) en Prodigal Summer (2000); poëzie Another America (1992); de essays High Tide in Tucson(1995) en Small Wonder: Essays (2002); en Last Stand: America’s Virgin Lands. The Poisonwood Bible (1998) was een bestseller die de National Book Prize of South Africa won.

Uit: The Bean Trees

“I have been afraid of putting air in a tire ever since I saw a tractor tire blow up and throw Newt Hardbine’s father over the top of the Standard Oil sign. I’m not lying. He got stuck up there. About nineteen people congregated during the time it took for Norman Strick to walk up to the Courthouse and blow the whistle for the volunteer fire department. They eventually did come with the ladder and haul him down, and he wasn’t dead but lost his hearing and in many other ways was never the same afterward. They said he overfilled the tire.
Newt Hardbine was not my friend, he was just one of the big boys who had failed every grade at least once and so was practically going on twenty in the sixth grade, sitting in the back and flicking little wads of chewed paper into my hair. But the day I saw his daddy up there like some old overalls slung over a fence, I had this feeling about what Newt’s whole life was going to amount to, and I felt sorry for him. Before that exact moment I don’t believe I had given much thought to the future.”

Barbara Kingsolver (Annapolis, 8 april 1955)

De Amerikaanse schrijver Glendon Fred Swarthout werd geboren op 8 april 1818 in Pinckney, Michigan. Voordat hij schrijver werd doceerde Swarthout Engels aan verschillende universiteiten. Zijn eerste boek Willow Run schreef hij in 1943, en gedurende de halve eeuw dat zijn carrière duurde beoefende hij een heel scala van genres: romans, korte verhalen, detectives, filmscripts en boeken voor de jeugd. Verschillende van zijn romans werden verfilmd, waaronder Where the Boys Are, The Shootist, en Bless the Beasts and Children.

Uit: The Sergeant’s Lady

“From his aerie atop a large boulder halfway up this 5700 foot pinnacle, Naiche caught the bright signal flashes from the men far below in the wash. His warriors were ready! The tall Indian untied a long length of horse intestine slung over his other shoulder and drank sparingly from one end, as he watched the wagon rattling toward the ranch nestled at the foot of the mountain beneath him. Nothing else moved on the hilltop, or in the arroyos rutting either side. Wiping his mouth, Naiche retied his water carrier and slowly raised his big, Sharps hunting rifle over his head and tilted its shiny steel trigger guard and breech back and forth against the sun, answering them. Attack!

Down in the wash, the warriors caught the flashes from the mountain and clambered atop their Mexican mustangs. Inday-Yi-Yahn (“He Kills Enemies”) adjusted his saddle made from two rolls of rawhide stuffed with grass and tied to his horse’s back, while Dahkeya notched a cane arrow onto his mulberry recurved bow, straightened his deerskin wrist guard and tested the tension of his sinew bowstring.

These short, tough men, few of them over 5’8″ besides their leader, had the smooth faces, small chins and strong jaws of Chiricahuas, to match their smaller feet and hands common to Apaches. Narrow white stripes slashed across each cheekbone under their hard eyes, indicated the Chiricahuas were quite ready for war.

Perico watched his companions ready themselves as he fingered the buckskin thongs braided into his war charm necklace, which he’d strapped over his right shoulder and under his left arm. Eagle feathers fluttered from this ceremonial strap, fragments of obsidian, pieces of turquoise and coral beans were sewn into it, too. Ussen, the sacred God of all Apaches, would protect them.

Perico took a deep breath, exhaled the clean desert air slowly, pulled his stolen black derby tighter down over his long hair and nodded to the others. Yanking their hackamores braided from horsetails, the warriors jerked their horses’ heads around and kicked them up, up the steep dirt embankment of the ravine.”

Glendon Swarthout (8 april 1918 – 23 september 1992)

De Duitse schrijver, essayist en vertaler Christoph Hein werd geboren op 8 april 1944 in Heinzendorf in Silezié. Tot aan de bouw van de muur ging hij naar school in West-Berlijn. Daarna werkte hij als monteur, boekhandelaar, kelner, journalist, toneelspeler en regieassistent. In 1964 haalde hij alsnog zijn gymnasiumdiploma en tussen 1967 en 1971 studeerde hij filosofie en logica in Leipzig en Berlijn. Daarna werd hij dramaturg en schrijver voor de Volksbühne in Oost-Berlijn. Bekend werd hij met zijn succesvolle novelle Der fremde Freund uit 1982 (In de BRD 1983 als Drachenblut verschenen). Die Wahre Geschichte des Ah is zijn succesvolste toneelstuk. Hein vertaalde ook werk van Racine en Molière.

Uit: Von allem Anfang an

“Die Erklärung befriedigte mich nicht. Eines Morgens nämlich – ich lag noch im Bett, um mir eine Ausrede auszudenken, weil ich am Tag zuvor die Katze aus dem ersten Stock des Treppenhauses auf die Steinfliesen des Hausflurs hatte fallen lassen, erwischt und in mein Zimmer geschickt worden war, ich hatte feststellen wollen, ob Katzen wirklich jeden Sturz überlebten, ob sie, wie mein Großvater sagte, tatsächlich sieben Leben hätten, doch das konnte ich nicht gestehen, wenn ich einer weiteren Strafe entgehen wollte –, an jenem Morgen sah ich eine dicke Spinne aus dem schwarzen summenden Kasten kriechen. Ich sah, wie sie sich aus dem schmalen Spalt an der Vorderfront zwängte, zur Decke hinauflief, dort minutenlang bewegungslos verharrte, um danach auf dem gleichen Weg zum Kasten zurückzulaufen und in ihm zu verschwinden. Seit diesem Tag wusste ich, dass es kein Elektrokasten war, denn wenn ich ihn wegen der Elektrizität nicht anfassen durfte, wie sollte da eine fette Spinne eine Berührung mit ihm überleben. Der Kunststoffkasten war ein großes Spinnennest, ich war davon überzeugt, dass unendlich viele dieser widerlichen Tiere mit behaarten Beinen in dem Kasten herumkrabbelten, so wie im Stülpkorb der Imkerei Tausende von Bienen über die Waben kletterten und unablässig übereinander krochen. Das Summen wurde nicht von der Elektrizität verursacht, es kam von den Spinnen.”

Christoph Hein (Heinzendorf, 8 april 1944)

De Amerikaanse schrijver John Fante werd geboren in Colorado op 8 april 1909. Hij debuteerde in ‘The American Mercury’ in 1932. Zijn eerste roman ‘Wait Until Spring, Bandini’ werd gepubliceerd in 1938. Een jaar daarna volgde ‘Ask The Dust’. In 1940 verscheen een verzameling korte verhalen ‘Dago Red’. Ondertussen was Fante ook voor de film gaan schrijven (‘Something for a Lonely Man’, ‘My Six Loves’ and ‘Walk On the Wild Side’.). In 1955 kreeg hij suikerziekte en door complicaties daarbij werd hij blind, maar met de hulp van zijn vrouw kon hij doorgaan met schrijven.

Uit: The Road to Los Angeles

“I had a lot of jobs in Los Angeles Harbor because our family was poor and my father was dead. My first job was ditchdigging a short time after I graduated from high school. Every night I couldn’t sleep from the pain in my back. We were digging an excavation in an empty lot, there wasn’t any shade, the sun came straight from a cloudless sky, and I was down in that hole digging with two huskies who dug with a love for it, always laughing and telling jokes, laughing and smoking bitter tobacco.
I started with a fury and they laughed and said I’d learn a thing or two after a while. Then the pick and shovel got heavy. I sucked broken blisters and hated those men. One noon I was tired and sat down and looked at my hands. I said to myself, why don’t you quit this job before it kills you?
I got up and speared my shovel into the ground.
“Boys,” I said. “I’m through. I’ve decided to accept a job with the Harbor Commission.”
Next I was a dishwasher. Every day I looked out a hole of a window, and through it I saw heaps of garbage day after day, with flies droning, and I was like a housewife over a pile of dishes, my hands revolting when I looked down at them swimming like dead fish in the bluish water. The fat cook was the boss. He banged pans and made me work. It made me happy when a fly landed on his big cheek and refused to leave. I had that job four weeks. Arturo, I said, the future of this job is very limited; why don’t you quit tonight? Why don’t you tell that cook to screw himself ?
I couldn’t wait until night. In the middle of that August afternoon, with a mountain of unwashed dishes before me, I took off my apron. I had to smile.
“What’s funny?” the cook said.
“I’m through. Finished. That’s what’s funny.”
I went out the back door, a bell tinkling. He stood scratching his head in the midst of garbage and dirty dishes. When I thought of all those dishes I laughed, it always seemed so funny.”

John Fante (8 april 1909 – 8 mei 1983)

De Franse dichter en schrijver Hégésippe Moreau (eig. Pierre-Jacques Roulliot) werd geboren op 8 april 1810 in Parijs. Vanaf zijn geboorte werd hij genoemd naar zijn biologische vader (Moreau) en hij nam het pseudoniem Hégésippe aan toen hij in 1829 met het publiceren van gedichten begon. In de verbeelding van de Franse romantici en het publiek van de 19^e eeuw maakten de moeilijkheden in Hégésippe Moreau’s leven en zijn vroegtijdige dood hem tot een romantisch equivalent van vroegere dichters als Thomas Chatterton, Nicolas Joseph Laurent Gilbert en Clinchamp de Malfilâtre. Deze romantische mythe werd verder versterkt door de uitgave van zijn verzamelde werken in 1856.

Sur la mort d’une cousine de sept ans

Hélas ! si j’avais su, lorsque ma voix qui prêche
T’ennuyait de leçons, que, sur toi rose et fraîche,
Le noir oiseau des morts planait inaperçu ;
Que la fièvre guettait sa proie, et que la porte
Où tu jouais hier te verrait passer morte…
Hélas ! si j’avais su !…

Je t’aurais fait, enfant, l’existence bien douce ;
Sous chacun de tes pas j’aurais mis de la mousse ;
Tes ris auraient sonné chacun de tes instants ;
Et j’aurais fait tenir dans ta petite vie
Des trésors de bonheur immense… à faire envie
Aux heureux de cent ans !

Loin des bancs où pâlit l’enfance prisonnière,
Nous aurions fait tous deux l’école buissonnière
Dans les bois pleins de chants, de parfums et d’amour ;
J’aurais vidé leurs nids pour emplir ta corbeille ;
Et je t’aurais donné plus de fleurs qu’une abeille
N’en peut voir dans un jour.

Puis, quand le vieux Janvier, les épaules drapées
D’un long manteau de neige, et suivi de poupées,
De magots, de pantins, minuit sonnant accourt ;
Au milieu des cadeaux qui pleuvent pour étrenne,
Je t’aurais fait asseoir comme une jeune reine
Au milieu de sa cour.

Mais je ne savais pas… et je prêchais encore ;
Sûr de ton avenir, je le pressais d’éclore,
Quand tout à coup, pleurant un long espoir déçu,
De tes petites mains j’ai vu tomber le livre ;
Tu cessas à la fois de m’entendre et de vivre…
Hélas ! si j’avais su !

Hégésippe Moreau (8 april 1810 – 20 december 1838)

De Nederlandse dichter Hanz Mirck werd geboren op 8 april 1970 te Zutphen. Zie ook mijn blog van 28 juni 2006.

Een glazen deur liep door mij heen

Eens at ik glas. Het was
niet vies. Het smaakte naar
lucht in mijn bloed,
bloed in mijn lucht
naar licht in mijn lijf

Even deed het slikken zeer
maar op ‘t zelfde ogenblik niet meer
De lucht in mijn keel leek vloeibaar
ik ademde en liep vol adem
en mijn woorden waren zo lijdzaam en mild
als niemand ooit van mij had gehoord.
Ik was vol van zoveel rust, opgetild
door mooie kleine belletjes van bloed
vloeiden mijn zinnen zacht naar buiten
tot ik moe was en leeg en vol van liefde
voor wie mijn boterham zo onverwacht
met dunne plakjes glas had belegd
Tja, eens at ik glas.
Glas. Op school. Op brood.
Scherp glas maakt mooie scherpe sneden;
soepel door het vlees, beslist maar teder door de tong
door het tandvlees tot het bot, fruitte de huig,
sneed de amandelen, gleed lui langs de slokdarm
die het tornde tot de maag
En langzaam begon het te schemeren
in de tuin achter de lokalen waar wij niet
mochten komen. Stil blonk de donkere vijver waar
in de les niet naar gekeken mocht worden.

Hanz Mirck (Zutphen, 8 april 1970)

Herinnering aan Gerard Reve

Het is vandaag precies een jaar geleden dat de katholieke volksschrijver Gerard Reve overleed.

Uit: Bezorgde Ouders

“Maar de mensen wilden altijd nog meer, en waren nooit tevreden. Nog geen twee jaar geleden, in Belgiëland, daar was ergens een non geweest, die les gaf, op een school, een onderwijzeres dus. Alle leerlingetjes waren dol op haar, en het was ook een heel vrome non. Dat bleek, want opeens zweefde ze twintig seconden lang precies een halve meter boven de grond. De gehele klas juichte, en alle kinderen vonden het prachtig, maar toen die non wederom met haar voeten op de grond stond vroegen ze ‘of het nog eens kon’.

‘Er zijn katholieke dieren’, mompelde Treger hardop. Maar hoeveel het er waren, dat wist niemand, want het was een verborgenheid,

‘Er zijn katholieke dieren’, sprak Treger nu iets luider. ‘Dat is het geloof waarin ik sta, waarin ik leef, en waarin ik wil sterven.’ Hij begon te neuriën.

‘Credo in unum Deum…’, zong hij zachtjes. “Et in Spiritum sanctum, Dominum et vivificantem…Et vitam venturi saeculi…’ Hij verhief zijn stem iets luider, terwijl hij opstond.

‘Et in Animalia Catholica…’ zong hij staande voort, ‘in saecula saeculorum…Amen…’

‘Hoeveel? Hoeveel dan?’ vroeg hij met schelle stem de honende vraagtoon van een intellectueel nabootsend. ‘Mag ik misschien jou eens iets vragen, jij karpatenkop, nu we toch aan het praten zijn?’ antwoordde hij de denkbeeldige vraagsteller. ‘Moeten wij in de verborgenheid Gods binnendringen en dáár gaan zitten tellen…? Ja…? Moet dat soms…? Moet dat?…Is dat nodig?…’ Hij ging wederom zitten.

Hij dronk zijn glas langzaam leeg zonder te proeven, en schonk het gedachteloos wederom vol, want zijn blik schouwde in de verte, naar het onzienlijke, het eeuwig verborgene…

‘Hoe veel…? Hoe weinig…?’ fluisterde hij. ‘Al was het er maar één…Al was het maar één katholiek dier, dan zal God de wereld niet verlaten, nooit…’ Hij verhief zijn stem, en sprak heftiger.

‘Al ware het er slechts één…één enkel katholiek dier, op deze gehele aarde,’ sprak hij bezwerend, als las hij voor uit een geopenbaarde tekst. ‘Al ware het er slechts één, dan nog zal God niet laten varen het werk Zijner handen…’”

Gerard Reve (14 december 1923 – 8 april 2006)

William Wordsworth, Hervé Bazin, Jens Peter Jacobsen, Roger Lemelin, Donald Barthelme, Gabriela Mistral, Johannes Mario Simmel, Flora Tristan

De Engelse dichter William Wordsworth werd geboren op 7 april 1770 in Cumberland. Hij verloor op jeugdige leeftijd zijn ouders en groeide op in het mooie, ruige landschap van het merengebied in het noordwesten van Engeland. Na een studie aan de universiteit van Cambridge, trok hij naar Frankrijk. Hier werd hij een fervent aanhanger van de Franse revolutie en hij werd hopeloos verliefd op Annette Vallon. Uit deze relatie werd in 1792 hun dochter Caroline geboren. Wegens geldgebrek vertrok hij weer naar Engeland, maar hij bleef Annette Vallon en zijn dochter financieel zo goed mogelijk ondersteunen. Ook een rol speelde het feit dat de Franse revolutie was ontaard in een bloedbad. Wordsworth raakte in een langdurige crisis van schuld en berouw en in een zoektocht naar zijn eigen identiteit als mens en als dichter. Zijn zus Dorothy stond echter volop achter hem en steunde hem waar zij kon. Zijn hechte vriendschap met collega-dichter Samuel Taylor Coleridge hielp hem er weer bovenop. De vriendschap tussen Wordsworth en Coleridge leidde tot een gezamenlijk werk: Lyrical Ballads, dat in 1798 werd gepubliceerd. Deze publicatie wordt in Engeland gezien als het begin van het (korte, maar invloedrijke) tijdperk van de Romantiek. Diverse zaken overschaduwden zijn leven: een dierbare broer verdronk en twee van zijn kinderen stierven, waardoor hij ook zijn eigen dood ging vrezen. Zijn inspiratie nam hierdoor af, wat nog erger werd door een ruzie met Coleridge, die bijna leidde tot een definitieve breuk. Hoewel hij inmiddels succesvol en gerespecteerd was, werd hij een in wezen ongelukkig en somber mens.

To a skylark

Ethereal minstrel! pilgrim of the sky!
Dost thou despise the earth where cares abound?
Or, while the wings aspire, are heart and eye
Both with thy nest upon the dewy ground?
Thy nest which thou canst drop into at will,
Those quivering wings composed, that music still!

To the last point of vision, and beyond,
Mount, daring warbler! -that love-prompted strain,
(‘Twixt thee and thine a never-failing bond),
Thrills not the less the bosom of the plain:
Yet mightst thou seem, proud privilege! to sing
All independent of the leafy Spring.

Leave to the nightingale her shady wood;
A privacy of glorious light is thine,
Whence thou dost pour upon the world a flood
Of harmony, with instinct more divine;
Type of the wise who soar, but never roam;
True to the kindred points of Heaven and Home!

She was a Phantom of delight

She was a Phantom of delight
When first she gleamed upon my sight;
A lovely Apparition, sent
To be a moment’s ornament;
Her eyes as stars of Twilight fair;
Like Twilight’s, too, her dusky hair;
But all things else about her drawn
From May-time and the cheerful Dawn;
A dancing Shape, an Image gay,
To haunt, to startle, and waylay.

I saw her upon nearer view,
A Spirit, yet a Woman too!
Her household motions light and free,
And steps of virgin-liberty;
A countenance in which did meet
Sweet records, promises as sweet;
A Creature not too bright or good
For human nature’s daily food,
For transient sorrows, simple wiles,
Praise, blame, love, kisses, tears, and smiles.

And now I see with eye serene
The very pulse of the machine;
A Being breathing thoughtful breath,
A Traveller between life and death;
The reason firm, the temperate will,
Endurance, foresight, strength, and skill;
A perfect Woman, nobly planned,
To warn, to comfort, and command;
And yet a Spirit still, and bright
With something of angelic light.

William Wordsworth (7 april 1770 – 23 april 1850)

De Franse schrijver Hervé Bazin werd geboren in Angers op 7 april 1911. Bazin had een moeilijke jeugd in een vrome, burgerlijke familie en verzette zich tegen zijn autoritaire moeder. Hij liep vaak van huis weg en rebelleerde tegen zijn katholieke opvoeding. Toen hij 20 jaar was verbrak hij de contacten met zijn familie helemaal. In 1946 richtte hij het tijdschrift La Coquille op en hij kreeg de Prix Apollinaire voor zijn eerste dichtbundel. Op aanraden van Paul Valéry ging hij proza schrijven. De conflicten met zijn moeder verwerkte hij in zijn bekendste roman Vipère au poing.

Uit : Vipère au poing (1948)

« Elle avait aussi de minuscules trous de nez, ma vipère, et une gueule étonnante, béante, en corolle d’orchidée, avec, au centre, la fameuse langue bifide – une pointe pour Eve, une pointe pour Adam –, la fameuse langue qui ressemble tout bonnement à une fourchette à escargots.

Je serrais, je vous le redis. C’est très important.

C’était aussi très important pour la vipère. Je serrais, et la vie se fatiguait en elle, s’amollissait, se
laissait tomber au bout de mon poing en flasque bâton de Moïse. Des sursauts, bien sûr, elle en avait, mais de plus en plus espacés, d’abord en spirale, puis en crosse d’évêque, puis en point d’interrogation. Je serrais toujours. Enfin, le dernier point d’interrogation devint un point d’exclamation, lisse, définitif et ne frémissant même plus de la pointe. Les topazes s’éteignirent, à moitié recouvertes par deux morceaux de taffetas bleuâtres. La vipère, ma vipère, était morte ou, plus exactement, pour moi, l’enfant, elle était retournée à l’état de bronze où je l’avais trouvée quelques minutes auparavant, au pied du troisième platane de l’allée du pont.

Je jouai vingt minutes avec elle, la disposant à ma fantaisie, tripotant, maniant ce corps sans membres d’infirme parfait. Rien n’est si bien mort qu’un serpent mort. Très vite, elle perdit toute allure, cette loque, elle perdit tout métal. Elle s’obstinait à me montrer cette couleur trop claire du ventre, que, par prudence, toutes les bêtes dissimulent jusqu’à la mort – ou jusqu’à l’amour. »

Hervé Bazin (7 april 1911 – 17 februari 1996)

De Deense dichter en schrijver Jens Peter Jacobsen werd geboren op 7 april 1847 in Thisted. Hij was een aanhanger van Darwin en vertaalde diens werk in Het Deens. Op grond van Darwins evolutieleer ontwikkelde Jacobsen zich na zware twijfels en een ongelukkige liefde tot een uitgesproken atheïst. Zowel Arnold Schönberg als Gustav Mahler zetten liederen van Jacobsen op muziek. Zijn poëzie had grote invloed op bijvoorbeeld Rainer Maria Rilke en Stefan George. Ook Thomans Manns novelle “Tonio Kröger” is duidelijk door Jacobsens Niels Lyhne beïnvloed.

Uit: Niels Lyhne

“Sie hatte die schwarzen, strahlenden Augen der Blider mit den feinen, schnurgeraden Brauen; sie hatte ihre stark geformte Nase, ihr kräftiges Kinn und schwellenden Lippen. -Den seltsam schmerzlich-sinnlichen Zug um die Mundwinkel und die unruhigen Kopfbewegungen, das hatte sie auch geerbt; aber ihre Wange war bleich, ihr Haar war weich wie Seide und schloß sich lind und glatt den Formen des Kopfes an. So waren die Bliders nicht; ihre Farben waren Rosen und Bronze. Das Haar war widerspenstig und kraus dick wie eine Mähne; und dann hatten sie die vollen. tiefen, biegsamen Stimmen, die deutlich die Familien Traditionen von den lärmenden Jagdzügen der Väter, von feierlichen Morgenandachten und tausenderlei Liebesabenteuern unterstrichen.

Ihre Stimme aber war matt und klanglos.

Ich erzähle von ihr, so wie sie im Alter von siebzehn Jahren war; einige Jahre später, als sie verheiratet war, hatte ihre Stimme mehr Fülle, die Farbe der Wangen war frischer, und das Auge war matter geworden, zugleich aber erschien es größer und dunkler. … “

Jens Peter Jacobsen (7 april 1847 – 30 april 1885)

De Canadese schrijver en essayist Roger Lemelin werd geboren op 7 april 1919 in Quebec. Hij debuteerde in 1944 met de roman Au pied de la pente douce. Van 1944 tot 1952 was hij correspondent bij de bladen Time en Life. Zijn tweede roman, Les Plouffe, werd een groot succes en ook bewerkt voor zowel de radio als de televisie. Van 1972 tot 1981 werkte Lemelin o.a. als redacteur bij La Presse.

Uit : Les Plouffe

« Été 1938.
– À ce soir, monsieur Ovide! Au championnat! Cheerio!
Rita Toulouse le salua de la main et rejoignit le groupe des jeunes filles qui se précipitaient vers l’autobus. La manufacture de chaussures était maintenant un bâtiment silencieux d’où s’échappaient les ouvriers en tumulte. Ovide Plouffe, le tailleur de cuir, ne participait pas à leur débandade tapageuse. Il restait cloué au trottoir dans l’attitude avantageuse d’un ténor d’opéra. Chétif, malingre, habillé comme un comptable, il n’avait pas l’air d’un ouvrier; mais sa prédilection pour l’opéra réussissait à lui donner l’apparence des héros de son imagination.

Il tenta de mettre de l’ordre dans sa bonne fortune insolite. « À ce soir, monsieur Ovide! » Incroyable! Rita Toulouse, blonde, jolie, bien tournée, faisait le relevé des chaussures taillées dans le département d’Ovide. À vingt-huit ans, le religieux Ovide n’avait jamais éprouvé un désir aussi impérieux de connaître les femmes, avec qui il s’était toujours senti désespérément maladroit. Mais, Rita Toulouse! Pour la convaincre de l’accompagner un soir, il avait vainement déployé toutes ses ressources oratoires, énuméré les noms des grands chanteurs dont il possédait les disques. Elle s’excusait toujours poliment. Et voilà que, afin de rehausser le prestige de sa famille, du moins pour faire ressortir davantage la noblesse de la carrière d’amateur d’opéra, il avait mentionné les succès de son jeune frère Guillaume, prodige du sport. «

Roger Lemelin (7 april 1919 – 16 maart 1992)

De Amerikaanse schrijver Donald Barthelme werd geboren op 7 april 1931 in Philadelphia. Hij geldt als een van de belangrijkste vertegenwoordigers van het postmodernisme in de VS. Zijn eerste korte verhaal publiceerde hij in 1963 in de New Yorker. Dat blad bleef het platform dat zijn voorkeur had. Meestal verschenen zijn verhalen eerst daar en werden zij pas later gebundeld. Een selectie verscheen uiteindelijk in twee delen die eenvoudigweg 40 Stories en 60 Stories heetten. Barthelme schreef ook nog vier romans en een jeugdboek.

Uit: Game

“Shotwell keeps the jacks and the rubber ball in his attaché case and will not allow me to play with them. He plays with them, alone, sitting on the floor near the console hour after hour, chanting “onesies, twosies, threesies, foursies” in a precise, well-modulated voice, not so loud as to be annoying, not so soft as to allow me to forget. I point out to Shotwell that two can derive more enjoyment from playing jacks than one, but he is not interested. I have asked repeatedly to be allowed to play by myself, but he simply shakes his head. “Why?” I ask. “They’re mine,” he says. And when he has finished, when he has sated himself, back they go into the attaché case.

It is unfair but there is nothing I can do about it. I am aching to get my hands on them.

Shotwell and I watch the console. Shotwell and I live under the ground and watch the console. If certain events take place upon the console, we are to insert our keys in the appropriate locks and turn our keys. Shotwell has a key and I have a key. If we turn our keys simultaneously the bird flies, certain switches are activated and the bird flies. But the bird never flies. In one hundred thirty-three days the bird has not flown. Meanwhile Shotwell and I watch each other. We each wear a .45 and if Shotwell behaves strangely I am supposed to shoot him. If I behave strangely Shotwell is supposed to shoot me. We watch the console and think about shooting each other and think about the bird. Shotwell’s behavior with the jacks is strange. Is it strange? I do not know. Perhaps he is merely a selfish bastard, perhaps his character is flawed, perhaps his childhood was twisted. I do not know.”

Donald Barthelme (7 april 1931 – 23 juli 1989)

De Chileense dichteres en diplomate Gabriela Mistral (echte naam Lucila de María del Perpetuo Socorro Godoy Alcayaga) werd geboren in Vicuña, Chili op 7 april 1889. Op 12 december 1914 won zij de eerste prijs in het nationale literatuurconcours Juegos Florales (Bloemenspelen) in Santiago, voor Sonetos de la Muerte. Sindsdien gebruikte zij voor bijna al haar geschriften het pseudoniem Gabriela Mistral, als eerbetoon aan twee van haar favoriete dichters, Gabriele D’Annunzio en Frédéric Mistral. Tot 1922 bekleedde zij een aantal posities in het onderwijs in Chili, van Antofagasta in het noorden tot Punta Arenas in het uiterste zuiden, waar zij hoofd was van een gymnasium. Ze diende ook als directrice in Temuco in 1920 en in Santigo in 1921. Ze verliet Chili in 1922 op uitnodiging van de regering van Mexico en wijdde haar verdere leven aan onvermoeibare reizen tussen Amerika en Europa. Haar moeder stierf in 1929, en Gabriela Mistral draagt het eerste deel van haar boek Tala aan haar op. De Tweede Wereldoorlog is een belangrijk thema in veel van de gedichten in haar boek Lagar. Op 10 december 1945 ontving ze de Nobelprijs voor literatuur uit de handen van koning Gustaaf V van Zweden. Daarmee werd ze de eerste Latijns-Amerikaanse schrijver die deze prijs ontving. In 1947 kreeg ze een eredoctoraat van het Mills College of Oakland, in Californië en in 1951 de nationale literatuurprijs van Chili.

Little Feet

Little feet of children
blue with cold,
how can they see you and not cover you–
dear God!

Little wounded feet
cut by every stone,
hurt by snow
and mire.

Man, blind, does not know
that where you pass,
you leave a flower
of living light.

And where you set
your little bleeding foot,
the spikenard blooms
more fragrant.

Walking straight paths,
be heroic, little feet,
as you are
perfect.

Little feet of children,
two tiny suffering jewels,
how can people pass
and not see you!

I Am Not Alone

The night, it is deserted
from the mountains to the sea.
But I, the one who rocks you,
I am not alone!

The sky, it is deserted
for the moon falls to the sea.
But I, the one who holds you,
I am
not alone !

The world, it is deserted.
All flesh is sad you see.
But I, the one who hugs you,
I am not alone.

Gabriela Mistral (7 april 1889 – 10 januari 1957)

De Oostenrijkse schrijver Johannes Mario Simmel werd op 7 april 1924 in Wenen geboren. Hij studeerde scheikunde en werkte een tijd als tolk voor de Amerikaanse militaire regering in Oostenrijk na WO II. Simmel was in de jaren 80 vooral een bestsellerschrijver. Ieder jaar een nieuwe pil, waarin hij altijd wel aandacht had voor actuele thema’s en problemen. Maar zijn bekendste boek is wellicht Es musz nicht immer Kaviar sein uit 1964.

Uit: Der Mann, der die Mandelbäumchen malte

Die Achsen schlugen.
Mrs. Collins hatte ihre Erzählung unterbrochen. Sie saß reglos. Dann, nach einer langen Weile, zog sie die Glanzstoffblende hoch. Die Fensterscheibe war mit Regenschlieren bedeckt. Ab und zu sah man in der Finsternis ein paar Lichter. Die Scheibe spiegelte. Mrs. Collins preßte die Stirn gegen das Glas, während sie weitersprach.
“Ich werde meinen Mann vergessen. Ich werde Vater und Mutter vergessen. Ich werde alles vergessen. Nur niemals diesen Nachmittag. An diesem Nachmittag erst wurde ich zur Frau. Mit fünfundvierzig Jahren erfuhr ich, was eine Frau bei einem Mann empfinden kann. Niemals zuvor hatte ich mir das auch nur in der Phantasie vorzustellen vermocht. Niemals zuvor hatte ich solche Gefühle erlebt – bei meinen beiden Freunden nicht, bei meinem Mann nicht, niemals, nein, niemals. Pierre war ein wundervoller Liebhaber, zärtlich und brutal, sanft und wild. Er war es, der mich zum wirklichen Leben erweckte – mit fünfundvierzig Jahren …”
Sie wandte sich um und sah mich an, und da waren Tränen in ihren Augen – wie an jenem Nachmittag vor elf Jahren. Sie wischte die Tränen mit einem Handrücken fort und lächelte. “Ich bin schamlos, nicht wahr?”
“Aber nein, Madame, ich bitte Sie …”
“Ich bin schamlos, weil ich Ihnen, einem Fremden, das alles erzähle. Ich war noch viel schamloser damals, bei ihm. Es war mir egal. Bitte, geben Sie mir noch etwas zu trinken.”
Ich füllte ihr Glas, und sie leerte es zügig.
Sie sagte: “Ich hatte keine Schuldgefühle – damals nicht, später nicht, heute nicht. Sie sind Schriftsteller, Sie werden mich verstehen.”
Ich antwortete nicht.“

Johannes Mario Simmel (Wenen, 7 april 1924)

De Franse schrijfster en strijdster voor vrouwenrechten Flora Tristan werd geboren op 7 april 1803 in Parijs. Haar ervaringen als alleenstaande, werkende, buitenlandse vrouw verwerkte zij in diverse teksten. Op haar reizen (zij verdiende de kost als reisbegeleidster voor welgestelde families) bezocht zij fabrieken, getto’s, gevangenissen en bordelen. In 1839 bezocht zij Engelse industriesteden, in 1844 reisde zij per koets en schip door Frankrijk en hield er politieke lezingen.

Uit: l’Union Ouvriere (Vertaald door Doris en Paul Beik)

“Women of the working class, observe well, I beseech you, that in pointing out here what now exists concerning your ignorance and your inability to raise your children, I have no intention of bearing the least accusation against you and Your character. No, it is society that I accuse of leaving you thus untutored, you, women, you, mothers, who will so much need, on the contrary, to be educated and developed, in order to be able in your turn to educate and develop the men and the children entrusted to your care.

The women of the lower classes are generally brutal, mean, sometimes harsh. That is true; but where does this state of things come from that so little conforms to woman’s sweet, good, sensitive, generous nature? Poor working women! They have so many irritations! First the husband. (It must be acknowledged that there are few workers’ households that are happy.) The husband, with a bit more education, being the head by virtue of the law, and also by virtue of the money he brings into the household, believes himself (which he is in fact) very much superior to the woman, who brings only her small daily wage and is only a humble servant in the house.”

Flora Tristan (7 april 1803 – 14 november 1844)

Jean-Baptiste Rousseau, John Pepper Clark, Alexander Herzen, Aasmund Olavsson Vinje, Nicolas Chamfort, Günter Herburger, Erich Mühsam, Brigitte Schwaiger, Uljana Wolf

De Franse schrijver Jean-Baptiste Rousseau werd geboren op 6 april 1671 in Parijs. Rond 1700 gold hij als de beste dichter van zijn generatie. Hij verdiende de titel Prince des poètes met sacrale en profane cantaten en oden. Daarin verwerkte hij (evenals de barokke schilders in die tijd)stoffen uit de bijbelse en antieke geschiedenis. De grote waardering voor hem hielp hij echter zelf nog tijdens zijn leven om zeep door zijn manie om collega’s en beschermheren met spotverzen te belasteren en kwaad te maken.

Ode tirée du Psaume CXLV

FAIBLESSE DES HOMMES,
GRANDEUR DE DIEU

Mon âme, louez le Seigneur ;
Rendez un légitime honneur
À l’objet éternel de vos justes louanges.
Oui, mon Dieu, je veux désormais
Partager la gloire des anges,
Et consacrer ma vie à chanter vos bienfaits.

Renonçons au stérile appui
Des grands qu’on implore aujourd’hui ;
Ne fondons point sur eux une espérance folle.
Leur pompe, indigne de nos voeux,
N’est qu’un simulacre frivole ;
Et les solides biens ne dépendent pas d’eux.

Comme nous, esclaves du sort,
Comme nous, jouets de la mort,
La terre engloutira leurs grandeurs insensées ;
Et périront en même jour
Ces vastes et hautes pensées
Qu’adorent maintenant ceux qui leur font la cour.

Dieu seul doit faire notre espoir ;
Dieu, de qui l’immortel pouvoir
Fit sortir du néant le ciel, la terre, et l’onde ;
Et qui, tranquille au haut des airs,
Anima d’une voix féconde
Tous les êtres semés dans ce vaste univers.

Heureux qui du ciel occupé,
Et d’un faux éclat détrompé,
Met de bonne heure en lui toute son espérance !
Il protège la vérité,
Et saura prendre la défense
Du juste que l’impie aura persécuté.

C’est le Seigneur qui nous nourrit ;
C’est le Seigneur qui nous guérit :
Il prévient nos besoins ; il adoucit nos gênes ;
Il assure nos pas craintifs ;
Il délie, il brise nos chaînes ;
Et nos tyrans par lui deviennent nos captifs.

Il offre au timide étranger
Un bras prompt à le protéger ;
Et l’orphelin en lui retrouve un second père :
De la veuve il devient l’époux ;
Et par un châtiment sévère
Il confond les pécheurs conjurés contre nous.

Les jours des rois sont dans sa main :
Leur règne est un règne incertain,
Dont le doigt du Seigneur a marqué les limites ;
Mais de son règne illimité
Les bornes ne seront prescrites
Ni par la fin des temps, ni par l’éternité.

Jean-Baptiste Rousseau (6 april 1671 – 16 maart 1741)

De Nigeriaanse dichter en schrijver John Pepper Clark werd geboren op 6 april 1935 in Kiagbodo, Nigeria. Hij studeerde Engels aan de universiteit van Ibadan, waar hij het studentenblad The Hom oprichtte. Van 1960 tot 1962 werkte hij als journalist bij de Daily Express in Lagos. Hij deed drie jaar lang ervaringen op aan Princeton University in de VS waarover hij berichtte in zijn boek America, Their America (1964). Daarna werkte hij als docent Engels totdat hij in 1966 hoogleraar Engels werd aan de universiteit van Lagos. Van 1968 tot 1972 was hij medeuitgever van het tijdschrift Black Orpheus. Sinds 1980 leidde hij het PEC Repertory Theatre in Lagos.

THE LAGOS – IBADAN ROAD BEFORE SHAGAMU

A bus groaned uphill. Trapped

In their seat, fifty odd passengers rocked

To its pulse, each dreaming

Of a different destination.

God’s time is the best, read

One legend. No condition is

Permanent, said another. And on,

On over the hill Shittu

Drove the lot, a cloud of India hemp

Unfolding among his robes. With

The swish over his shoulders, it

Trailed out, touched tails with the smoke

That squatted all indigo

On the hillside: like a stream

Was the going downhill, swift

Past recollection, straight into a bend

Upturned as a saucer, and

The journey spilt over in a ditch.

In the early morning sun,

To the clamour of files that first

Answered the alarm water

Of sewage kind washed their common

Wound, silence their common groan.

No need of first aid,

All died on the spot

Said the dailies. The police,

Well supplied with noted,

Are looking for the driver

Who escaped unhurt.

John Pepper Clark (Kiagbodo, 6 april 1935)

De Russische schrijver, filosoof en publicist Alexander Herzen werd geboren op 6 april 1812 in Moskou. Tegen de wil van zijn vader ging hij studeren. In 1833 sloot hij zijn studies aan de universiteit van Moskou af met een dissertatie over astronomie. Vanaf 1852 verbleef Herzen in Londen, waar hij vertegnwoordigers van de politieke emigratie als Louis Blanc, Gottfried Kinkel, Lajos Kossuth und Giuseppe Mazzini leerde kennen. Herzen werd ook politiek actief, hij zette zich in voor een beter begrip tussen de democratische bewegingen in Rusland en Polen, richtte in 1853 de Vrije Pers op, waarin artikelen zonder last van de Russische censuur geplaatst konden worden. In 1857 richtte hij het tijdschrift Kolokol (De klok) op dat tussen 1857 en 1867 verscheen.

Uit: My Past and Thoughts

“I must observe that I had done absolutely nothing to deserve first his attention and invitations, and afterwards his anger and disfavour. He could not endure to see in me a man who behaved independently, though not in the least insolently; I was always en règle with him, and he demanded obsequiousness.

“He loved his power jealously. He had earned it the hard way, and he exacted not only obedience but and appearance of absolute submission. In this, unhappily, he was typically native.

“A landowner says to his servant, `Hold your tongue; I won’t put up with your answering me back!’

“The head of a department, turning pale with anger, observes to a clerk who has made some objection, `You forget yourself; do you know to whom you are speaking?’

“The Tsar sends men to Siberia `for opinions’, does them to death in dungeons for a poem – and all these three are readier to forgive stealing and bribe-taking, murder and robbery, than the impudence of human dignity and the insolence of a plain-spoken word.”

Alexander Herzen (6 april 1812 – 21 januari 1870)

De Noorse dichter en journalist Aasmund Olavsson Vinje werd geboren op 6 april 1818 in Vinje, Telemark. Vinje is de schrijver van een liederencyclus die door Edvard Grieg op muziek is gezet. Dit jaar wordt de 300e sterfdag van Grieg herdacht en is er weer veel belangstelling voor de poezie van Vinje.

The old mother

My dear old mother, poor thou art,
And toilest day and toilest night,
But ever warm remains my heart,
‘Twas thou my courage did’st impart,
My arm of sturdy might.

Thou’st wip’d away each childish tear,
When I was sore distrest,
And kiss’d thy little laddie dear,
And taught him songs that banish fear
From ev’ry manly breast.

And more than all thou’st given me,
A humble true and tender heart;
So dear old mother, I’ll love thee
Where e’er my foot may wander free,
Till death our lives shall part.
Mother, Mother, Mother.

Vertaald door Frederick Corder

Aasmund Olavsson Vinje (6 april 1818 – 30 juli 1870)

De Franse schrijver en aforist Nicolas Chamfort, pseudoniem van Sébastien Roch Nicolas, werd geboren op 6 april 1740 in Clermont. Hij werd opgeleid tot geestelijke in Paris, maar werd in plaats daarvan huisleraar, eerst in Keulen, later in Parijs. In 1764 kreeg hij al succes met zijn comedie La jeune Indienne. Nadat hij met zijn Éloge de Molière in 1769 en met zijn Éloge de Lafontaine in 1774 opnieuw prijzen gewonnen had verwierf hij door zijn grootste dichterlijke prestatie, de tragedie Mustapha et Zéaugir in 1778 de gunst van koningin Marie Antoinette.

Citaten

“Le bonheur n’est pas chose aisée: il est très difficile de le trouver en nous, et impossible de le trouver ailleurs.”

“Les pauvres sont les nègres de l’Europe.”

Tout homme qui à quarante ans n’est pas misanthrope, n’a jamais aimé les hommes.”

“La fausse modestie est le plus décent des mensonges.”

Nicolas Chamfort (6 april 1740 – 13 april 1784)

De Duitse schrijver en dichter Günter Herburger werd geboren op 6 april 1932 in Isny im Allgäu. Hij studeerde aanvankelijk in München sanskriet, filosofie en theaterwetenschappen, maar brak die studies in 1954 af om te gaan reizen. Hij verbleef op Ibiza, in Madrid en Oran en hield zich met allerlei baantjes in leven. In 1956 moest hij het vagabondenbestaan opgeven vanwege zijn gezondheid. Hij keerde naar München terug waar in 1964 zijn eerste boek Eine gleichmäßige Landschaft verscheen Daarnaast schreef hij gedichten, jeugdboeken, hoorspelen en draaiboeken. Vanaf 1964 nam hij ook deel aan de vergaderingen van de Gruppe 47. Vanaf 1974 trok hij zich meer en meer terug uit het literaire leven.

Ehegedicht

Geliebt haben wir uns,
dass das Gras um uns sich entzündete.
doch die Glut schadete uns nicht,
so selbstvergessen waren wir.

Verfolgt haben wir uns,
dass wir uns bis ins Mark trafen,
doch die Wunden schlossen sich wieder,
da kein Blut aus ihnen kam.

Seitdem wir uns aber geeinigt haben,
zusammen alt zu werden,
verwandelt sich die Liebe in Behutsamkeit

und das Blut, das mitunter
nun aus den Rissen quillt, schmerzt
Tropfen um Tropfen wie heißes Wachs.

Günter Herburger (Isny im Allgäu, 6 april 1932)

De Duitse schrijver, anarchist en activist Erich Mühsam werd geboren in Berlijn op 6 april 1878. Mühsam richtte in 1911 het blad “Kain. Zeitschrift für Menschlichkeit” op, dat tot 1919 verscheen. Hij werd een centrale figuur in de Schwabinger Bohème en raakte bevriend met Heinrich Mann, Frank Wedekind, Lion Feuchtwanger en anderen. Zijn maatschappijkritiek uitte zich in die periode vooral in medewerking aan satirische tijdschriften (zoals Simplicissimus) en het plaatselijke cabaret. In 1915 werd Mühsam veroordeeld tot zes maanden gevangenisstraf wegens dienstweigering; hij probeerde een internationale vereniging van dienstweigeraars op te richten. Zijn toenmalige pacifistische opvattingen vertoonden veel overeenkomsten met die van Karl Liebknecht . Na afloop van de WO I, in het voorjaar van 1919, speelde Mühsam een leidende rol tijdens de omwentelingen in Beieren. Samen met Gustav Landauer en Ernst Toller had Mühsam op 7 april 1919 de (sinds begin 1919 reeds derde) radenrepubliek uitgeroepen; deze derde republiek wordt ook wel de republiek van de Schwabinger Literaten genoemd. Na het neerslaan van de Beierse radenrepubliek werd hij bestraft met vijftien jaar gevangenis. In 1924 verleende men hem amnestie en zette de rest van de straf om in een voorwaardelijke straf. Hij vertrok naar Berlijn en werd werkzaam bij het tijdschrift Fanal, waarin hij campagne voerde voor de vrijlating van de communist Max Hoelz. Hij verwierf het lidmaatschap van de KPD en zette zich in voor de Internationale Rode Hulp. Al in 1929 trad hij weer uit de KPD. De dag na de Rijksdagbrand werd hij opgepakt, zoals duizenden anderen, en naar concentratiekamp Oranienburg afgevoerd. In 1934 werd hij daar door de nazi’s vermoord.

Frühlingserwachen

Wieder hat sich die Natur verjüngt,
wieder sich mit frischem Stoff gedüngt,
und dem Moder wie den jungen Keimen
hat die Kunst zu malen und zu reimen.
Die Gebeine harren der Bestattung,
währenddem die Früchte der Begattung
fröhlich ins Bereich des Lebens ziehn 
insoferne sie soweit gediehn.
Viech- und Menschern heben sich die Büsen;
in den Bäumen quillt’s und den Gemüsen.
Tief im Kern der Erde hat’s gekracht:
Ja, der Früh-, der Frühling ist erwacht.

Erich Mühsam (6 april 1878 – 10 juli 1934)

De Oostenrijkse schrijfster Brigitte Schwaiger werd geboren op 6 april 1949 in Freistadt. Zij studeerde twee jaar psychologie, germanistiek en romanistiek in Wenen en trouwde toen met een Spaanse officier, met wie zij naar Madrid en Mallorca trok. Na vier jaar volgde de scheiding en begon Schwaiger pedagogie te studeren in Linz. Darnaast werkte zij als regieassistente bij het ORF. Met haar debuutroman Wie kommt das Salz ins Meer? uit 1977 kwam meteen de literaire doorbraak.

Der Himmel ist süß (1984)

“Schundhefte wollen wir verbrennen”, sagte die liebe Schwester. “Wir wollen alle Schundhefte, die wir finden, bei mir auf den Tisch legen. Hefte mit Bildern und unkeuschen Zeichnungen, unkeuschen Gschichten. Wenn ihr gute Werke tun wollt, bringt ihr alle Schundhefte, die ihr zu Hause habt, morgen in die Schule. – Und wir wollen auch das Lied ‘Oh, du lieber Augustin!’ nicht singen. Das ist kein schönes Lied. Wir wollen uns nicht freuen, wenn alles hin ist.”
Ich schleiche nach dem Mittagessen ins Schlafzimmer der Großmutter, mache die untere Tür des Nachtkästchens neben Huldas und meinem Bett auf, hebe leise, während die Großmutter schläft, alle Hefte mit den bunten Bildern und Sprechblasen, die meine Schwester am Abend anschaut und liest, heraus, stopfe sie in meine Schultasche und bin am nächsten Tag das Kind, das den höchsten Stapel gebracht hat. Die liebe Schwester sammelt alle Hefte auf ihrem Tisch, bedankt sich aber nicht. Sie trä
gt die Hefte in der Pause hinaus, kommt nach der Pause ohne Schundhefte zurück. Ich hätte gern unser Feuer gesehen. (S. 62)

“Wen wählen wir denn?”
“Wir wählen niemanden.”
“Bei welcher Partei sind wir denn?”
“Wir sind bei keiner Partei.”
“Wir waren einmal bei einer Partei”, sagt meine Mutter, “die gibt es nicht mehr. Wir waren bei den National …”
Das Wort ging noch lang weiter.
Meine Mutter erklärt mir, daß wir früher alle national und so weiter gewesen sind, dann starb der Führer, und wir verloren den Krieg. “Die Treulosen gingen sofort zu einer neuen Partei”, sagt sie, “aber ich und der Papa, wir zahlen manchmal bei den Freiheitlichen etwas ein.”
“Und welche Partei wählen wir?”
“Die Freiheitlichen.”
Das klang gut.

Brigitte Schwaiger (Freistadt, 6 april 1949)

De Duitse dichteres Uljana Wolf werd geboren op 6 april 1979 in Berlijn. Zij studeert germanistiek, Engels, en cultuurwetenschappen aan de Humboldt-Universität. Zij publiceert in tijdschriften als Die Außenseite des Elementes, Edit, Das Gedicht, intendenzen, Kursywa en Poetry Ireland Review. In 2005 verscheen haar eerste dichtbundel kochanie ich habe brot gekauft, waarvoor zij in 2006 de Peter-Huchel-Preis ontving.

aufwachraum I

ach wär ich nur im aufwachraum geblieben
traumverloren tropfgebunden unter weißen

laken neben andern die sich auch nicht fanden
eine herde schafe nah am schlaf noch nah an

gott und trost da waren große schwesterntiere
unsre hirten die sich samten beugten über uns –

und stellten wir einander vor das zahlenrätsel
mensch: von eins bis zehn auf einer skala sag

wie groß ist dein schmerz? – und wäre keine
grenze da in sicht die uns erschließen könnte

aus der tiefe wieder aus dem postnarkotischen
geschniefe – blieben wir ganz nah bei diesem

ich von andern schafen kaum zu unterscheiden
die hier weiden neben sich im aufwachraum

Uljana Wolf (Berlijn, 6 april 1979)

Hugo Claus, Algernon Swinburne, Bora Ćosić, Michael Georg Conrad

Hugo Claus werd in Brugge geboren op 5 april 1929 als oudste zoon van de drukker Jozef (Joseph) Claus en Germaine Vanderlinden. Hugo bracht de grootste tijd van zijn jeugd op de kostschool door, onder meer te Eke en bij de nonnen in Aalbeke, en volgde de lagere cyclus van de Grieks-Latijnse humaniora aan het ‘Koninklijk Atheneum’ in Kortrijk en later te Astene. Tijdens de oorlogsjaren verwisselde hij de ene school voor de andere zonder het ergens echt goed te kunnen aarden. Al in 1946 verliet hij definitief het ouderlijk huis en ging hij in Sint-Martens-Leerne wonen, alwaar hij, naar verluidt, beeldhouwklas volgde aan de Gentse ‘Academie voor Schone Kunsten’. Hij schreef gedichten, schilderde en had ambities om acteur te worden. Hij voorzag in zijn levensonderhoud als boekilllustrator, en met het schilderen van landschapjes en gevels, en publiceerde op achttienjarige leeftijd zijn eerste dichtbundel en een jaar later zijn eerste roman. In 1947, het jaar waarin hij debuteerde met de bundel experimentele poëzie Kleine reeks, werkte hij als seizoenarbeider in een suikerfabriek in Noord-Frankrijk. Vanaf 1 april 1949 vervulde hij zijn dienstplicht, deels als redacteur van het tijdschrift ‘Soldatenpost’. Intussen had hij samen met enkele gelijkgezinden het avant-gardetijdschrift ‘Tijd en Mens’ gesticht en hield hij tevens in 1949 zijn eerste expositie als schilder in de boekhandel van de Franstalige dichter Henri Vandeputte in Oostende.

Zijn eerste roman De Metsiers (1950), geschreven toen hij pas 21 jaar oud was – en overigens om een weddenschap in ongeveer één maand tijd – werd een echt succes. (De Metsiers heette aanvankelijk De eendenjacht). Hij zond het manuscript in voor de Leo J. Krijnprijs en kreeg meteen een bekroning voor het gebruik van het meervoudige vertelperspectief. Toch vond hij zichzelf in de eerste plaats nog schilder, hoewel hij meteen werd erkend als een literair “wonderkind” kwamen er ook negatieve reacties over de inhoudelijke aspecten van het boek als incest en inteelt.

Dichter

Herfst. Hoor. Geknetter. Hoor je dat zwaar geratel?
Het nadert in onze kleren, in onze haren.
Luizen van geluid. Wat is dit melaats geprevel?
Kind, het zijn de dichters buiten die klappertanden.

Hoe dichter de dichters bij hun sterven geraken
Des te grimmiger kermen zij naar de sterren.
In de ochtendmist waarin hun beelden smelten
Bevriezen de dichters in een herkenbaar colbert.

Hoor hoe koortsig zij hun naderend vergaan verklaren
Want hun laatste gereutel moet doorzichtig zijn,
Hun weduwen van lezers doen snikken.

‘0, ons ego was te duister!’ klagen zij.
‘Dat vroeg de tijd, polyinterpretabel als wij!’
En kijk, zij kruipen uit de windsels van hun ziel,
De mond vol kroket en gebed om genade
Voor hun prostaat, hun plagiaat.

Ei op sterven na ontdekken de dichters plots
De bedarende mirakels van goden, aforismen,
Aspirines, tederheden. Voor het eerst kan hun lief
Iets van haar lief met haar lippen lezen.

En voordat de dichters, loze winterappels
Daar de plukkers als ondermaats versmaad
Uiteindelijk ook vallen in november
Willen zij voor eeuwig voor de buren verstaanbaar
Vallen. In melkboerentaal, als ooft natuurlijk beurs.

Zij blijven bitter luisteren naar het gefrommel
Van de krant die hun naam verkeerd blijft spellen
En zij vullen hun kruiswoordraadsels in
Vol anekdotes, angst en struikelende liefdes.

Maar te laat, te doof worden de dichters gewaar
Dat wat duister en bot was in hun verzen
Niet lichter wordt door sleet, door de duur,
Maar dat het blijft bederven. Ondoorgrondelijk
Blijven hun huis, hun woord, de evenaar, het azuur.
Hun stuurse donkerte blijft gemeen als geld
En als de dood zo vluchtig.

‘Maar apropos, jij zelf? Ja, jij! Vereerde jij ook niet
De splitsing, de gisting eerder dan het monument?
Zocht jij ook niet in elk motet een epitaaf?
Wrong jij niet een embleem uit elk letsel?
Vond jij je geblutste ik niet in elk bord zwezerik?’

– ‘Jawel. Nog overeind droom ik van het letterlijke.
Zeker. Tot het einde toe die muizenissen, rozen,
Paradijzen, radijzen, voze gelijkenissen. Met
Tot op dit papier deze lijken van letters.’

Adieu schrijven de dichters een leven lang
En vergrijzend als lavendel in november
Blijven zij, gangreen en grap en raadsel,
Erbarmelijk bedelen om mededogen,
Zoals ik voor de sleet op mijn oren en ogen
Die jou beminden, beminnen.

Uit: Das Stillschweigen (De Duitse vertaling van: De geruchten)

“Ab und zu hatten Dolf und Alma im Fernsehen weiße Soldaten gesehen, die weit vorgebeugt durch afrikanisches Buschwerk schlichen. Plötzlich peitschte ein Regen von Speeren und Pfeilen auf sie nieder. Sie riefen sich auf Westflämisch etwas zu. Eine dieser Stimmen hätte die von René sein können. Mit den Armen fuchtelnd rannten die Soldaten zusammen, aber nicht einer von ihnen ähnelte René. Auch der letzte nicht, der den Hubschrauber nicht erreichen konnte und zurückblieb, knieend, ein Dutzend Pfeile in Rücken und Genick.

Die schwarzen Verfolger, die kreischten, tanzten und mit Maschinenpistolen auf den Helikopter schossen, waren vierzehnjährige Jungs in Frauenkleidern, mit strohgelben Perücken und belgischen Käppis. Manche trugen weiße BHs, auf die blutige Brustwarzen gemalt waren.

Der Morgen bleibt grau. Dann bewegt sich das Foto in der Fensterscheibe und verblaßt. Die verzerrte Person dreht sich eine Zigarette, steckt sie an, das Zimmer füllt sich mit süßlich riechendem Qualm. Dolf wirft noch einen Blick auf seinen Gemüsegarten, auf den Fußballplatz von Excelsior Alegem dahinter, und dahinter die Schornsteine der Brauerei. Als nähme er Abschied von einer Ordnung, die nicht mehr dieselbe sein kann, nachdem René nun zurück ist. Er dreht sich zu seinem Sohn um.”

Hugo Claus (Brugge, 5 april 1929)

De Engelse schrijver en dichter Algernon Charles Swinburne werd geboren op 5 april 1837 in Londen. Zijn eerste literaire werk veroorzaakte vanwege thema’s als sadomasochisme, doodsverlangen, lesbische fantasieën of antichristelijke opvattingen nogal wat schandalen. Swinburne studeerde van 1856 tot 1860 in Oxford waar hij in contact kwam met de beweging van de Prerafaëlieten. In 1865 vestigde hij de aandacht op zich zelf met het drama in verzen Atalanta in Calydon. Zijn eerste dichtbundel Poems and Ballads verscheen in 1866. In de tweede bundel Poems and Ballads uit 1878 uit hij zijn bewondering voor Charles Baudelaire. Nadat hij (waarschijnlijk door alcoholmisbruik) ernstige schade aan zijn gezondheid had opgelopen werd hij in huis opgenomen door vriend en criticus Theodore Watts-Dunton, waar hij bleef wonen tot aan zijn dood. In de laatste jaren van zijn leven wijdde Swinburne zich meer en meer aan filosofie en literaire kritiek (Shakespeare, Maria Stuart en de Tristansaga).

A DARK MONTH

A month without sight of the sun
Rising or reigning or setting
Through days without use of the day,
Who calls it the month of May?
The sense of the name is undone
And the sound of it fit for forgetting.

We shall not feel if the sun rise,
We shall not care when it sets:
If a nightingale make night’s air
As noontide, why should we care?
Till a light of delight that is done rise,
Extinguishing grey regrets;

Till a child’s face lighten again
On the twilight of older faces;
Till a child’s voice fall as the dew
On furrows with heat parched through
And all but hopeless of grain,
Refreshing the desolate places—

Fall clear on the ears of us hearkening
And hungering for food of the sound
And thirsting for joy of his voice:
Till the hearts in us hear and rejoice,
And the thoughts of them doubting and darkening
Rejoice with a glad thing found.

When the heart of our gladness is gone,
What comfort is left with us after?
When the light of our eyes is away,
What glory remains upon May,
What blessing of song is thereon
If we drink not the light of his laughter?

No small sweet face with the daytime
To welcome, warmer than noon!
No sweet small voice as a bird’s
To bring us the day’s first words!
Mid May for us here is not Maytime:
No summer begins with June.

A whole dead month in the dark,
A dawn in the mists that o’ercome her
Stifled and smothered and sad—
Swift speed to it, barren and bad!
And return to us, voice of the lark,
And remain with us, sunlight of summer.

Algernon Swinburne (5 april 1837 – 10 april 1909)
Geschilderd door William Bell Scott

De Servische schrijver Bora Ćosić werd geboren op 5 april 1932 in Zagreb, maar groeide op in Belgrado. Daar studeerde hij filosofie. In de jaren vijftig en zestig was hij redacteur van verschillende tijdschriften (Mlada kultura, Delo, Književnost, Knjiiževne novine, Revija Danas). Later werkte hij op de dramaturgische afdeling van de productiefirma Avala Film. In 1992 verliet Ćosić Servië uit protest tegen het regime van Milošević en ging hij naar Rovinj in Kroatië, later naar Berlijn. Aan Belgrado, de stad waarin hij opgroeide refereerde hij ten tijde van de Joegoslavische oorlogen als aan „de stad van waaruit de oorlog geregeerd wordt.“ In 2002 werd aan hem de Leipziger Buchpreis zur Europäischen Verständigung verleend.

In Unordnung

Von dem hohen Balkon jenes schwarzen Gebäudes
an der Ecke Wilmersdorfer Straße
winkt mir Felicia Bauer zu
macht mir zweideutige Zeichen
Kafka ist will sie sagen
im Sanatorium
der Frühling ist in voller Blüte
der Schnee geht zugrunde
Döblin hatscht in seine Ordination
in der Schlüterstraße neben dem Kino
die Welt besteht aus Anachronismen
bald im April 1932
werde auch ich geboren
das zwanzigste Jahrhundert wird voller Schrecken
Kriege Abschlachtungen und intellektueller
Zweifel sein
wohin und weshalb
es ist leichter in Meran zu sterben
wenn dir der Mechanismus der Lunge versagt
und die Gemeindebehörden
der Staat die Erdkugel
dir die Luftzufuhr ausschalten.

Uit: Die Rolle meiner Familie in der Weltrevolution

“Ich hatte einen Onkel, Tanten, einen Opa, alles das hatten die anderen auch. Von den anderen sagte man: »Das ist eine feine Familie!«, von uns nur: »Dieses Pack!« Wir lebten am Ausgang des großen Krieges, am Ende der Okkupation, am Beginn neuer Tage, wir benutzten Gegenstände wie Betten, Löffel, Duftwasser, alles war wie bei den anderen auch. Ich weiß nicht, woher die Unterschiede kamen. Von den anderen sagte man: »Sie haben alles!« und von uns: »Zerlumpte Penner, ohne einen Groschen in der Tasche!«

Jemand hatte auf die Liste der Hausbewohner hinter Onkels Namen »Schürzenjäger«, hinter Papas Namen »Säufer«, hinter meinen »Blödian« geschrieben. Hinter Mamas Namen stand nichts, Mama beschwerte sich: »Ich Arme!« Die Tanten erkundigten sich: »Warum hassen uns alle!« Opa sagte: »Weil wir uns gut verstehen!« Der Onkel protestierte: »Einen Teufel tun wir!«

Wir lebten weiterhin in der Familie, wie ehedem. Dann brachte Vaculić wieder den Genossen Jovo Sikira mit, der jedoch jetzt voller Mißtrauen war. Genosse Sikira betrachtete die Reste unseres zu Kleinholz zerhackten und verheizten Eßzimmers und fragte: »Woher habt ihr das!« Opa sagte: »Von vor dreihundert Jahren!« Jovo Sikira musterte die Fotos an den Wänden, die in verschiedenartigen Rahmen steckten, und fragte: »Wer sind die!« Mama sagte: »Tote, Verwandte aus dem vergangenen Jahrhundert!« Er stellte verdutzt fest: »Das waren ja lauter Popen!« Opa antwortete: »Genau!« Ich behauptete: »Man hat mir im Komitee gesagt, ich solle nur so weiterarbeiten und mir keine Sorgen machen!« Mama strich mir über den Kopf und sagte zu Jovo Sikira: »Er steckt bis zum Hals in der Arbeit, dabei ißt er so schlecht!«

Bora Ćosić (Zagreb, 5 april 1932)

De Duitse schrijver Michael Georg Conrad werd geboren op 5 april 1846 in Gnodstadt. Hij studeerde o.a. filosofie, pedagogie en filologie aan de universiteiten van Geneve, Parijs en Napels. 1870/71 ging hij naar Italië waar hij tot 1878 als docent werkte. In dat jaar verhuisde hij naar Parijs waar hij een aanstelling kreeg aan het Institute polyglotte en vijf jaar bleef. In 1883 ging hij naar München, waar hij uitgroeide
tot de centrale figuur van de naturalistische beweging. Als criticus en publicist, maar ook als redacteur en uitgever van het tijdschrift Die Gesellschaft had Conrad grote invloed op het geestelijke klimaat van München. Begin 1885 richtte hij samen met Karl Bleibtreu Die Gesellschaft für modernes Leben op. Het tijdschrift Die Gesellschaft was het belangrijkste orgaan van het „Münchner Naturalisme“. Conrad leidde het blad bijna 10 jaar lang.

Uit: Münchner Frühlingswunder

“Nein, es hat wirklich keinen Sinn, dem guten alten lustigen München unangenehme Dinge zu sagen.

Es hat auch keinen Zweck. Es ist gar nichts damit ausgerichtet, gegen die gute Lebensart zu verstoßen und sich unverbindlich zu geben, wenn man von München spricht. Von diesem großen, urbajuwarischen Dorf, das die wertvollsten Kunst- und Kulturschätze aller Zeitalter und Weltgegenden in sich aufstapeln, die heißblütigsten Fortschrittskämpfe und die widerborstigsten Ideen in sich toben, die mächtigsten und raffiniertesten Schöngeister in sich sinnieren und schaffen läßt, ohne einen Tropfen von seinem braunen Gebräu weniger zu verzapfen, ohne eine Kalbshaxe mit geringerem Appetit zu verspeisen, ohne die hehre Ruhe und den bald barocken, bald derbnaturalistischen Humor Philisterias zu verlieren und in gemächlichem blinden Triebe nie versagender Energie dennoch ein Stückchen moderner Großstadt ums andere »mit allem Komfort der Neuzeit« bei sich anzupflanzen.

Von allem Alten hat sich München neben nichtigem Kulturtrödel die kostbarsten und charakteristischsten Lebensstücke bewahrt, von allem Neuen läßt es sich schenken, und in seinen besten Stunden bringt es aus Altem und Neuem Eigenartiges hervor, Reiz für das Auge, Erquickung für das Gemüt, Sporn und Fund für den Forscher.

Wo findet sich etwas im Militärstaat wie Münchner Kunstleben?

Es ist wie Frühlingswunder, aber nicht im zerfließenden, lyrischen Sinn, sondern geographisch und meteorologisch scharf bestimmt. Genau in der Artung dieser seltsamen Landschaft zwischen alpinem Hochgebirge und Donautal.“

Michael Conrad (5 april 1846 – 20 december 1927)

Michiel van Kempen, Michael Schneider, Marguerite Duras, Robert Schindel, Bettina von Arnim, Comte de Lautréamont, Wolfgang Windhausen

De Nederlandse schrijver, letterkundige en Surinamist Michiel van Kempen werd geboren in Oirschot op 4 april 1957. Van zijn eigen hand verschenen romans, verhalen, essays, reisverslagen en scenario’s. Hij stelde een groot aantal bloemlezingen uit de Caraïbische literatuur samen en van zijn vele studies over de Surinaamse literatuur geldt het tweedelige Een geschiedenis van de Surinaamse literatuur (2003) als het standaardwerk over de Surinaamse literatuur. Vanaf 1 september 2006 is Van Kempen bijzonder hoogleraar West-Indische Letteren aan de Universiteit van Amsterdam; hij is de eerste die deze post bekleedt. Vanaf de jaargang 2006 is hij ook hoofdredacteur van het tijdschrift Oso.

Werk o.a.: Ik ben Nalini en ik ben een buitenbeentje (1993), Plantage Lankmoedigheid (1997), Het Nirwana is een lege trein: reisverhalen over India (2000), Pakistaanse nacht en andere verhalen (2002)

Uit: Vluchtwegen (2006)

‘“We zijn met zo weinigen overgebleven, dat Jahweh je niet zomaar laat lopen”, dreigde zijn vader hem op een keer. Bram was toen al volop in zijn tienerjaren en liet zich niet alles meer zeggen.
“Kijk om je heen, we leven in een overbevolkt land, dat is ons volk. Mijn Jahweh is de jouwe niet.”
“Dus je geeft toe dat er ook voor jou een Jahweh bestaat?”
“Och god, waarom moet je toch altijd met van die slimme redeneringen komen aanzetten? Het is niet omdat je een besneden lul hebt, dat je een uitverkorene van God bent.”
De opgeheven hand van de vader werd in de bankschroef van de bijna volgroeide zoon opgevangen.’

Michiel van Kempen (Oirschot, 4 april 1957)

De Duitse schrijver Michael Schneider werd geboren op 4 april 1943 in Königsberg. Hij is de zoon van componist en dirigent Horst Schneider en een broer van de schrijver Peter Schneider. Schneider groeide op in Grainau en Freiburg im Breisgau. Hij studeerde filosofie, sociologie en religiewetenschappen in Berlijn. Na zijn promotie werkte hij als lector en van 1975 tot 1978 was hij dramaturg aan het Hessische Staatstheater in Wiesbaden. Sinds 1991 is hij docent aan de Filmakademie Baden-Württemberg, sinds 1995 hoogleraar op het vakgebied draaiboek. Naast politiek-essayistisch werk schrijft hij ook verhalend proza.

Uit: Cagliostros Bekenntnissen

„Schon früh hatte ich die ahnungsvolle Empfindung, dass es mit mir etwas ganz Besonderes auf sich habe. Jedenfalls ließen sich dafür im Umkreise meiner abergläubischen, wundersüchtigen und phantasiebegabten Landsleute leicht Hinweise und Zeichen finden, wenn man sie nur finden wollte. Ob ich mich beim Palmenfest, dem größten Feste der Insel, das erste Mal inmitten der festlich gekleideten Kinderschar im weißen Engelskostüm präsentierte, an den Schultern goldene Pappflügelchen, die Tante Felicia mit Goldfarbe bemalt; ob meine Taufpatin und Großtante Vincenza mir zu meinem achten Geburtstag aus der Hand las und mir eine große Zukunft prophezeite; ob ich, kaum neunjährig, beim Fest der Hl. Rosalia, unter geduldiger Führung Onkel Mateos und dem Beifallklatschen der Nachbarn, auf dem Maulesel durch die Gassen der Albergheria schaukelte wie Jesus beim Einzug in Nazareth – solche mir unvergesslichen Szenen und Auftritte gaben mir, dem vaterlosen und von Mutterliebe nicht gerade verwöhnten Knaben, die dunkle Ahnung und tröstliche

Empfindung ein, dass das Auge einer höheren Macht auf mir ruhe, die mich zu Außerordentlichem bestimmt habe…

Vielleicht hat nichts meinen Sinn fürs große Zeremoniell, den ich später als Großmeister der ägyptischen Loge unter Beweis stellte, mehr geprägt als die mit Pomp in Szene gesetzten heiligen und weniger heiligen Umzüge meiner Heimatstadt, in Sonderheit die große Karfreitagsprozession, die wir Buben als Fortsetzung des Karnevals betrachteten.“

Michael Schneider (Königsberg, 4 april 1943)

De Franse schrijfster Marguerite Duras (pseudoniem van Marguerite Donnadieu) werd geboren op 4 april 1914 in Gia Dinh, Indochina (nu Vietnam). Duras werd wel beschouwd als een enfant terrible uit de Franse literatuur. Ze heeft zeker een bewogen leven gehad. Ze groeide op in Gia Dinh, waar haar moeder leefde. Zelf zat ze op internaat. Ze heeft aan de Sorbonne gestudeerd en in WO II zat ze in het verzet. Een groot deel van haar werk was (semi-)autobiografisch en ze kreeg grote belangstelling voor de film, ze schreef tot aan haar dood afwisselend romans en filmscenario’s. Hoofdthema’s in haar werk waren altijd liefde en dood. Een deel van haar jeugd is beschreven in het semi-autobiografisch boek “L’amant”.

Uit: L’amant

« L’histoire de ma vie n’existe pas. ça n’existe pas. Il n’y a jamais de centre. Pas de chemin, pas de ligne. Il y a de vastes endroits où l’on fait croire qu’il y avait quelqu’un, ce n’est pas vrai il n’y avait personne.

Je n’ai jamais écrit, croyant le faire, je n’ai jamais aimé, croyant aimer, je n’ai jamais rien fait qu’attendre devant la porte fermée.

Je me suis dit qu’on écrivait toujours sur le corps mort du monde et, de même, sur le corps mort de l’amour. »

Marguerite Duras (4 april 1914 – 3 maart 1996)

De Oostenrijkse schrijver en dichter Robert Schindel werd geboren op 4 april 1944 in Bad Hall. Vanaf 1967 studeerde hij filosofie en bewoog hij zich in maoïstische kringen. Hij was medeoprichter van de studentenbeweging „Kommune Wien“ en van het literaire tijdschrift „Hundsblume“, waarin hij ook zijn gedichten publiceerde. In 1970 verscheen zijn roman Kassandra. Vanaf 1986 is hij zelfstandig schrijver. Een centrale rol in zijn werk speelt de Shoa, zijn ambivalente verhouding tot de stad Wenen, die hij „hoofdstad van het vergeten“ noemt en het daar nog altijd actuele antisemitisme.

Nullsucht 9 (Als ich im Geschnatter)

Als ich im Geschnatter mittendrin
Staubnüchtern saß mit schrägem Kopf
Geschah es dass plötzlich
Meine Haut sich buckelte

Zuerst dachte ich die Schnatteranten
Klopfen alle auf einmal bei mir an
Damit ich sie einlasse also selber
Drauflos schnattere doch dann
Merkte ich wie ich mit allen Partien
Der Haut anstieß und das

Buckelte enorm. Damals stand
Ich vom Tisch auf streckte mich und
Nun allerdings fielen Wörter
Mir wie Laub vom Leib seitdem

Begegne ich dem Geschnatter
Mit Geschnatter und die Haut ist
Wieder glatt worden Wörter
Können ihr nichts anhaben ich
Habe sie alle an
Alle an

Abschied von D (Pour Hölderlin 14)

Und du Madame mit deinen Leuchtern
Den Haaren um die Uhr dem schnellen Atem
Und du verblassend in die Ferne gehend
Mit lauten Wörtern und gebärdenreichem Nichtsda

Hast mich genommen in ein leeres Zentrum
Da bin ich nun und seh von da nach dort
Die Ziehharmonika beginnt zu atmen
Wirft Töne mir in Hals. Das Herz kein Ort.

Und ich kein Ort das Herz und ich weshalb.
In deinen Fernen eine Kringelpost
Ein Nebelwort in männlicher Gestalt
Mein Hals ein Schluck ein Platz ein Halt

Nehm ich dich in die Arme ungetrost
Die Lüste bruzzeln zart auf kleinem Rost
Der Mai ist kommen Fahnen klirren kalt

Robert Schindel (Bad Hall, 4 april 1944)

De Duitse schrijfster Bettina von Arnim werd op 4 april 1785 geboren in Frankfurt am Main. Bettina was de dochter van Maximiliane La Roche. Zij kwam veel over de vloer bij de moeder van Goethe in Frankfurt.Reeds in haar jeugd bleek Bettina ov
er veel fantasie te beschikken. Een fantasie die soms overging in dweperij. In 1807 leerde Bettina Brentano Goethe in Weimar kennen, nadat ze een jarenlange briefwisseling hadden onderhouden. Goethe beantwoorde aanvankelijk de liefde van Bettina, maar verbrak de relatie in 1811, toen zij zich laatdunkend uitliet over zijn vrouw Christiane Vulpius. Het huwelijk met Achim von Arnim (1781-1831) bracht enige rust bij Bettina. Bettina kende veel belangrijke kunstenaars en schrijvers. Na de dood van Goethe gaf Bettina Brentano “Goethes Briefwechsel mit einem Kinde” (1835) uit. Deze uitgave veroorzaakte veel opschudding, omdat men er ging van uit ging dat de brieven echt waren. Later bleek echter dat Bettina Brentano de meeste brieven uit haar duim gezogen had. In latere jaren schreef Bettina Brentano vooral over sociale misstanden en zette ze zich in om de zorg voor zieke en arme mensen te verbeteren, zowel door de staat als door private initiatieven. Andere belangrijke werken van Bettina Brentano zijn “Die Günderode” (1840), “Dies Buch gehört dem König” (1843) en “Clemens Brentanos Frühlingskranz” (1844).

Uit: Briefwechsel mit Goethe

“An Goethe.

Kassel, den 15. Mai 1807.

»Liebe, liebe Tochter! Nenne mich für alle Tage, für alle Zukunft mit dem einen Namen, der mein Glück umfaßt; mein Sohn sei Dein Freund, Dein Bruder, der Dich gewiß liebt usw.«

Solche Worte schreibt mir Goethes Mutter; zu was berechtigen mich diese? – Auch brach es los wie ein Damm in meinem Herzen; – ein Menschenkind, einsam auf einem Fels, von Stürmen umbraust, seiner selbst ungewiß hin- und herschwankend, wie Dornen und Disteln um es her – so bin ich; so war ich, da ich meinen Herrn noch nicht erkannt hatte. Nun wend’ ich mich wie die Sonnenblume nach meinem Gott und kann ihm mit dem von seinen Strahlen glühenden Angesicht beweisen, daß er mich durchdringt. O Gott! Darf ich auch! – Und bin ich nicht allzu kühn?

Und was will ich denn? – Erzählen, wie die herrliche Freundlichkeit, mit der Sie mir entgegenkamen, jetzt in meinem Herzen wuchert? – alles andre Leben mit Gewalt erstickt? Wie ich immer muß hinverlangen, wo mir’s zum erstenmal wohl war? – Das hilft alles nichts; die Worte Ihrer Mutter! – Ich bin weit entfernt, Ansprüche an das zu machen, was ihre Güte mir zudenkt, – aber diese haben mich geblendet; und ich mußte zum wenigsten den Wunsch befriedigen, daß Sie wissen möchten, wie mächtig mich die Liebe in jedem Augenblick zu Ihnen hinwendet.”

Bettina von Arnim (4 april 1785 – 20 januari 1859)

Het levensverhaal van de geheimzinnige graaf van Lautréamont was lange tijd één van de grootste raadsels van de Franse literatuur. De schrijver Isidore Ducasse (die achter dit pseudoniem schuilging) schreef twee boeken en stierf op 24-jarige leeftijd in Parijs tijdens de Commune van 1870. Inmiddels is iets over dat leven bekend: hij werd geboren op 4 april 1846 in Montevideo en groeide (zonder moeder) op tijdens de woelige revolutiejaren in Uruguay. Op zijn dertiende belandde hij in Frankrijk, waar zijn ouders oorspronkelijk vandaan kwamen. Op een kostschool sloot hij vriendschap met de vijf jaar jongere Georges Dazet. Eind 1867 vestigde hij zich in Parijs en werd de literaire wereld zijn habitat. Ducasse slaagde erin delen van zijn twee literaire werken Les chants du Maldoror en Poésies uit te geven, maar ze bleven ze vrijwel onopgemerkt. Toen hij op 24 november 1870 stierf (de oorzaak is onbekend), was er was niemand die hem als een belangrijk auteur zag. ‘Het einde van de negentiende eeuw krijgt zijn dichter nog wel’, schreef Ducasse. Pas een halve eeuw later bleken deze woorden profetisch te zijn geweest.

Les chants de Maldoror (fragment)

Plût au ciel que le lecteur, enhardi et devenu
momentanément féroce comme ce qu’ il lit,
trouve, sans se désorienter, son chemin abrupt
et sauvage, à travers les marécages désolés de
ces pages sombres et pleines de poison ; car, à moins
qu’ il n’ apporte dans sa lecture une logique
rigoureuse et une tension d’ esprit égale au moins à
sa défiance, les émanations mortelles de ce livre
imbiberont son âme comme l’ eau le sucre. Il n’ est pas
bon que tout le monde lise les pages qui vont
suivre ; quelques-uns seuls savoureront ce fruit
amer sans danger. Par conséquent, âme timide, avant
de pénétrer plus loin dans de pareilles landes
inexplorées, dirige tes talons en arrière et non en
avant. écoute bien ce que je te dis : dirige tes
talons en arrière et non en avant, comme les yeux
d’ un fils qui se détourne respectueusement de la
contemplation auguste de la face maternelle ; ou,
plutôt, comme un angle à perte de vue de grues
frileuses mé
ditant beaucoup, qui, pendant l’ hiver,
vole puissamment à travers le silence, toutes voiles
tendues, vers un point déterminé de l’ horizon, d’ où
tout à coup part un vent étrange et fort,
précurseur de la tempête. La grue la plus vieille
et qui forme à elle seule l’ avant-garde, voyant
cela, branle la tête comme une personne raisonnable,
conséquemment son bec aussi qu’ elle fait
claquer, et n’ est pas contente (moi, non plus, je ne
le serais pas à sa place), tandis que son vieux cou,
dégarni de plumes et contemporain de trois générations
de grues, se remue en ondulations irritées qui
présagent l’ orage qui s’ approche de plus en plus.
Après avoir de sang-froid regardé plusieurs fois de
tous les côtés avec des yeux qui renferment
l’ expérience, prudemment, la première (car, c’ est
elle qui a le privilège de montrer les plumes de sa
queue aux autres grues inférieures en intelligence),
avec son cri vigilant de mélancolique sentinelle,
pour repousser l’ ennemi commun, elle vire avec
flexibilité la pointe de la figure géométrique (c’ est
peut-être un triangle, mais on ne voit pas le
troisième côté que forment dans l’ espace ces curieux
oiseaux de passage), soit à bâbord, soit à tribord,
comme un habile capitaine ; et, manoeuvrant avec des
ailes qui ne paraissent pas plus grandes que celles
d’ un moineau, parce qu’ elle n’ est pas bête, elle
prend ainsi un autre chemin philosophique et plus sûr.

Comte de Lautréamont (4 april 1846 – 24 november 1870)

De Duitse schrijver, dichter en graficus Wolfgang Windhausen werd geboren op 4 april 1949 in Duderstadt. Windhausen is lid van de internationale PEN_Club en van het Writers in Prison Committee. Hij zet zich al vijfentwintig jaar als vrijwilliger in voor de gevangenenzorg.

Sieh
das bild meiner stadt
die häuser am markt
die kirchen
das ehrwürdige rathaus
eine wehrhafte mauer
mit altem stadttor
dessen dach sich in
windungen gen himmei schraubt
bei mildem licht
flammen die alten fachwerkhäuser
im mittagslicht
auf verwitterten steinen
spielen die schatten fangen
und die brehme plätschert
in den gassen und straßen
oft verwischt
kaum lesbar
schriften über den türen
»ora et labora«
zeugen einer vergangenheit

Nach jeder rückkehr
noch immer schön –
meine stadt
duderstadt

Wolfgang Windhausen (Duderstadt, 4 april 1949)

Georg Trakl werd op 3 februari 1887 in het conducteurshuis aan de Waagplatz 2 in Salzburg geboren. Zijn vader, Tobias Trakl, was een handelaar in ijzerwaren en zijn moeder, die ook psychische problemen had, was Maria Catharina Trakl, (meisjesnaam Halik). Voorts had hij nog drie broers en drie zussen. Margarethe (doorgaans Grethe genoemd) stond hem het naast, zelfs zodanig dat sommigen een incestueuze verhouding vermoeden. Zijn jeugd bracht hij door in Salzburg. Vervolgens bezocht hij van 1897 tot 1905 het humanistische gymnasium. Om toch een academische opleiding te kunnen volgen, werkte hij tot 1908 in de praktijk bij een apotheker. Sommigen vermoedden dat hij dit vooral deed om zichzelf opiaten te kunnen verschaffen. Bij het uitbreken van WO I werd Trakl als medicus naar het front in Galicië (heden ten dage in Oekraïne en Polen) gestuurd. Zijn gemoedsschommelingen leidden tot geregelde uitbraken van depressie, die verergerd werden door de afschuw die hij voelde voor de verzorging van de ernstig verwonde soldaten. De spanning en druk dreven hem ertoe een suïcidepoging te ondernemen, welke zijn kameraden nochtans verhinderden. Hij werd in een militair ziekenhuis opgenomen in Kraków, alwaar hij onder strikt toezicht geplaatst werd.Trakl verzonk daar in nog zwaardere depressies en schreef Ficker om advies. Ficker overtuigde hem ervan dat hij contact moest opnemen met Wittgenstein, die inderdaad op weg ging na Trakls bericht te hebben ontvangen. Op 4 november 1914, drie dagen voordat Wittgenstein aan zou komen, overleed hij echter aan een overdosis cocaïne

Paul Celan werd onder de naam Paul Antschel op 23 november 1920 geboren in Czernowitz, toentertijd de hoofdstad van de Roemeense Boekovina, nu behorend bij de Oekraïne. Paul Celans ouders waren Duitssprekende joden die hun zoon joods opvoedden en hem naar Duitse christelijke scholen stuurden. In 1942 werden Celans ouders door de Duitse bezetter naar een werkkamp gedeporteerd en daar vermoord. Hijzelf wist aanvankelijk onder te duiken, maar moest vanaf juli 1942 in een werkkamp dwangarbeid verrichten. Celan overleefde de oorlog. Via Boekarest en Wenen vestigde Celan zich in 1948 in Parijs. Daar was hij werkzaam als dichter, vertaler en doceerde hij aan de prestigieuze Ecole Normale Supérieure. Vermoedelijk op 20 april 1970 beëindigde hij zijn leven zelf door in de Seine te springen.

Simon Vestdijk (Harlingen, 17 oktober 1898 – Utrecht, 23 maart 1971) was een Nederlands romancier, dichter, essayist en vertaler. Zijn jeugd te Harlingen en Leeuwarden beschreef hij later in de Anton Wachter-cyclus. Van jongs af aan logeerde hij regelmatig bij zijn grootouders in Amsterdam, waar hij zich in 1917 aan de Universiteit van Amsterdam inschrijft als student in de medicijnen. Tijdens zijn studie die van 1917 tot 1927 duurde, leerde hij Jan Slauerhoff kennen.Tot 1932 is hij als arts in praktijken door heel Nederland werkzaam. In 1932 volgt zijn officiële schrijversdebuut met de uitgave van de bundel Verzen in De Vrije Bladen. Doorslaggevend voor Vestdijks uiteindelijke keuze voor de literatuur is zijn ontmoeting in 1932 met Eddy Du Perron en Menno ter Braak. Deze ontmoeting had tot resultaat dat hij redactielid werd van het tijdschrift Forum Kort daarop, in 1933, wordt zijn eerste novelle, De oubliette, uitgegeven. In hetzelfde jaar schrijft hij Kind tussen vier vrouwen, dat, eerst geweigerd door de uitgever, later de basis zal vormen voor de eerste drie delen van de Anton Wachter-romans. In 1951 ontvangt Vestdijk de P.C. Hooftprijs voor zijn in 1947 verschenen roman De vuuraanbidders. In 1957 wordt hij voor het eerst door het PEN-centrum voor Nederland voorgedragen voor de Nobelprijs voor de Literatuur, die hij echter nooit zal krijgen. Op 20 maart 1971 wordt hem de Prijs der Nederlandse Letteren toegekend, maar voor hij deze kan ontvangen overlijdt hij op 23 maart te Utrecht op 72-jarige leeftijd. Vestdijk was auteur van ca. 200 boeken. Vanwege deze enorme productie noemde de dichter Adriaan Roland Holst hem ‘de man die sneller schrijft dan God kan lezen’. Andere belangrijke boeken van Simon Vestdijk zijn: “Kind van stad en land” (1936), “Meneer Visser’s hellevaart” (1936), “Ierse nachten” (1946), “De toekomst de religie” (1947), “Pastorale 1943” (1948), “De koperen tuin” (1950), “Ivoren wachters” (1951), “Essays in duodecimo” (1952) en “Het genadeschot” (1964).

Thomas Mann, de jongere broer van Heinrich Mann, werd geboren op 6 juni 1875 in Lübeck. Hij was de tweede zoon van de graankoopman Thomas Johann Heinrich Mann welke later één van de senatoren van Lübreck werd. Zijn moeder Julia (geboren da Silva-Bruhns) was Duits-Braziliaans van Portugees Kreoolse afkomst. In 1894 debuteerde Thomas Mann met de novelle “Gefallen”. Toen Thomas Mann met 21 jaar eindelijk volwassen was en hem dus geld van zijn vaders erfenis toestond – hij kreeg ongeveer 160 tot 180 goldmark per jaar – besloot hij dat hij genoeg had van al die scholen en instituties en werd onafhankelijk schrijver. Kenmerkend voor zijn stijl zijn de ironie, de fenomenale taalbeheersing en de minutieuze detailschildering. Manns reputatie in Duitsland was sterk wisselend. Met zijn eerste roman, Buddenbrooks (1901), had hij een enorm succes, maar door zijn sceptische houding tegenover Duitsland na de Eerste Wereldoorlog veranderde dit volledig. Stelde hij zich tot aan de jaren twintig apolitiek op (Betrachtungen eines Unpolitischen, 1918), meer en meer raakte hij bij het Politiek gebeuren betrokken. Zijn afkeer van het nationaal socialisme groeide, zijn waarschuwingen werden veelvuldiger en heftiger. In 1944 accepteerde hij het Amerikaanse staatsburgerschap. Tussen 1943 en 1947 schreef Mann Doktor Faustus (zie Faust), de roman van de ‘Duitse ziel’ in de gecamoufleerd geschilderde omstandigheden van de 20ste eeuw. In 1947 bezocht hij voor het eerst sinds de Oorlog Europa, twee jaar later pas Duitsland. In 1952 vertrok hij naar Zwitserland. Op 12 augustus 1955 stierf hij in Zürich. Twintig jaar na zijn dood, in aug. 1975, is zijn literaire nalatenschap geopend: dagboekaantekeningen van 15 maart 1933 tot 29 juli 1955, alsmede notities uit de jaren 1918 tot en met 1921.Belangrijke werken zijn: Der Zauberberg, Der Tod in Venedig, Dokter Faustus , Joseph und seine Brüder en Die Bekenntnisse des Hochstaplers Felix Krull

De Nederlandse dichter Jakobus Cornelis Bloem werd geboren op 10 mei 1887 in Oudshoorn. Bloem stamde uit een stijlvolle, patricische familie. Op 12 mei 1921 verscheen eindelijk Het verlangen, vooral dank zij de krachtdadige hulp van zijn vriend Jan van Krimpen, die ook de typografie verzorgde In 1925 ontmoette Bloem de 19-jarige Clara Eggink. Het volgende jaar trouwden zij. Vrijwel tegelijk met de geboorte van hun zoon Wim op 8 september 1927 werd Bloem ontslagen bij de NRC. In mei 1928 werd Bloem benoemd tot griffier aan het kantongerecht De Lemmer, uit welk ‘Friesch Cayenne’ hij in 1931 werd overgeplaatst naar Breukelen. Afgezien van kleine opflakkeringen in 1924/25 en 1929 (samen vijf verzen), duurde het tot 1930 voor hij weer ‘aan de schrijverij’ raakte. Dit resulteerde in het jaar daarop in de bundel Media vita. Tussen 1934 en 1937, maar vooral in dat laatste jaar, schreef Bloem de verzen die uitkwamen als De nederlaag. Zijn Verzamelde gedichten verschenen in 1947, al spoedig enige malen herdrukt, en daarmee kwam eindelijk ook de officiële erkenning van zijn dichterschap: Constantijn Huygens-prijs (1949), P.C. Hooftprijs (1952), en ten slotte de grote Prijs der Nederlandse Letteren (1965). Na een langdurige ziekte die hem volstrekt hulpbehoevend maakte, overleed Bloem op 10 augustus 1966. Hij werd begraven in Paasloo (Overijssel).

Rilke werd op 4 december 1875 geboren in Praag. Hij had al naam gemaakt als dichter met zijn bundels Das Stundenbuch en Das Buch der Bilder, toen hij de literaire wereld versteld deed staan en wereldfaam verwierf met de publicatie van zijn twee delen Neue Gedichte in 1907 en 1908. Hij verzamelde daarin het beste werk uit een van zijn vruchtbaarste periodes, die hij grotendeels doorbracht in Parijs. Rilke was daar diep onder de indruk gekomen van Rodin, bij wie hij een tijdlang in dienst was als particulier secretaris. Rodin, zei hij later, had hem leren kijken. Dit kijken kwam neer op intense concentratie, om het mysterie te kunnen zien ‘achter de schijnbare werkelijkheid’. Latere en rijpere werken als Duineser Elegien (1912-1923) en het ronduit schitterende Die Sonette an Orfeus (1924) illustreren Rilkes metafysische visie op het onzegbare, dat haar verwoording vindt in een hermetische muzikale taal. Op 29 december 1926 overlijdt Rilke in het sanatorium in Val-Mont aan de gevolgen van leukemie. Enkele dagen later wordt hij, overeenkomstig zijn wens, begraven op het kerkhof van Raron.

K.P. Kavafis werd als kind van Griekse ouders, afkomstig uit Konstantinopel, geboren in 1863 in Alexandrië (tot vandaag een Griekse enclave) waar hij ook het grootste deel van zijn leven woonde en werkte. Twee jaar na de dood van zijn vader verhuist het gezin in 1872 naar Engeland om na een verblijf van vijf jaar naar Alexandrië terug te keren. Vanwege ongeregeldheden in Egypte vlucht het gezin in 1882 naar Konstantinopel, om na drie jaar opnieuw naar Alexandrië terug te gaan. In de jaren die volgen maakt Kavafis reizen naar Parijs, Londen en in 1901 zijn eerste reis naar Griekenland, in latere jaren gevolgd door nog enkele bezoeken. Op de dag van zijn zeventigste verjaardag, in 1933 sterft Kavafis in Alexandrië. De roem kwam voor Kavafis pas na zijn dood, dus postuum. Deels is dat toe te schrijven aan zijn eigen handelswijze. Hij was uiterst terughoudend met de publicatie van zijn gedichten, liet af en toe een enkel gedicht afdrukken in een literair tijdschrift, gaf in eigen beheer enkele bundels met een stuk of twintig gedichten uit en het merendeel van zijn poëzie schonk hij op losse bladen aan zijn beste vrienden.