Maand: december 2023

Kader Abdolah, Helen Dunmore

De Iraans – Nederlandse schrijver Kader Abdolah (pseudoniem van Hossein Sadjadi Ghaemmaghami Farahani) werd geboren in Arak op 12 december 1954. Zie ook alle tags voor Kader Abdolah op dit blog.

Uit: Voordat het laat wordt

“Mijn boeken zijn in vele talen vertaald, maar met een paar van die vertalingen voelde ik me blijer en meer betrokken. Dat zijn de vertalingen die eigenlijk illegaal zijn uitgegeven, waar ik niks voor betaald kreeg. Daar horen ook de Koerdische vertalingen bij, die in het Koerdistan van Irak werden uitgegeven. Ik was daar populair, omdat de Koerdische lezers zich thuis voelden in mijn boeken. Ik ben er een paar keer uitgenodigd om de presentaties van de vertalingen bij te wonen, maar ik durfde niet te gaan, want de bebaarde mannen van het regime van de geestelijken zijn ook daar erg aanwezig en actief. Ze zouden me meteen ontvoeren, in de gevangenis zetten en iets van me maken waardoor ik mezelf niet meer zou kunnen zijn.
De man die mijn Koerdische vertaling maakte is een mooi mens, ik heb hem een paar keer ontmoet. Tijdens onze eerste ontmoeting kwam hij langs bij mij thuis. Hij had een exemplaar van de vertaling meegenomen, en een doos gedroogde vijgen uit Koerdistan. Hij had een klassiek pak aan, het soort pak dat je tijdens een belangrijke gelegenheid draagt. “Uw lezers willen graag dat u een keer naar Erbil komt,” zei hij. “Wie weet,” zei ik.
Een paar jaar later kwam hij nog een keer langs. Dit keer had hij drie vertaalde boeken meegenomen. Nadat we een glaasje thee hadden gedronken en over de situatie in Koerdistan hadden gepraat, nam ik hem in vertrouwen en zei ik “Ik wil terug naar huis, Dertig jaar ballingschap Is genoeg geweest, ik kan niet langer wachten tot ze me het land in laten. En ondertussen zit mijn moeder in mijn ouderlijk huis op mijn terugkomst te wachten.” Hij luisterde aandachtig, maar ik aarzelde toch om mijn overpeinzingen verder met hem te delen. Ik liet een stilte vallen, stond op en bood hem nog een glaasje thee aan. Toen ik hem het glaasje overhandigde, zei ik: “Laat ik het zo zeggen: ik overweeg om illegaal het vaderland binnen te gaan. Onbegonnen werk, maar toch wil ik het doen. Anders wordt het laat.”Met grote ogen keek de vertaler me aan. Ik zei wat ik hem eigenlijk wilde zeggen: “Kan je iets voor me doen?” “Graag, maar wat zou ik voor u kunnen betekenen?” “Wil je van je connecties gebruikmaken en informeren of het mogelijk is dat iemand me vla het Koerdistan van Irak naar het Koerdistan van Iran terugsmokkelt?” “Terugsmokkelt?” zei hij verbaasd en hij zette zijn glas neer. “Ja, terug. Ik heb mijn beslissing genomen, ik wil de rest van mijn leven thuis doorbrengen.” Hij maakte het bovenste knoopje van zijn nieuwe overhemd los. Hij leek eigenlijk zijn colbert te willen uitdoen, maar hij was een ware Koerd: dat zou hij in de aanwezigheid van een schrijver nooit doen.”

 

Kader Abdolah (Arak, 12 december 1954)

 

De Britse dichteres en schrijfster Helen Dunmore werd geboren op 12 december 1952 in Beverley, Yorkshire. Zie ook alle tags voor Helen Dunmore op dit blog.

 

De Blauwe Tuin

‘Ziet het er niet vredig uit?’ zei iemand
toen onze trein op de dijk stopte
en er niets anders opzat dan staren
naar de blauwe tuin.

Blauwe rozen gingen langzaam open,
blauwe appels glinsterden
onder de zich uitbreidende pauw van bladeren.

De fontein spuwde stralen puur Pruisisch blauw
het terras was gemaakt met vingers van middernacht
het gras was zo blauw als Kentucky.

Zelfs de spelende kinderen
in hun ultramarijn pierenbadje
waren aangeraakt door een kobaltblauwe Midas

die hun huid had veranderd
van de warme kleuren van de aarde
in het azuur van de hemel.

‘Zien ze er niet gelukkig uit?’ zei iemand,
terwijl de treinbeheerder zich verontschuldigde
voor het ongemak veroorzaakt tijdens onze reis,

en ja, ze zagen er gelukkig uit.
Wensten we niet dat we in de blauwe tuin waren
gedrenkt in het sproeien van de tuinslang,

Wensten we niet dat we in de indigo-aarde konden graven
naar hemelkleurige aardappelen,
wensten wij niet dat onze reis voorbij was

en we vrij waren om de dijk af te racen
en verstrikt te raken in het niets, net als die kinderen
die ineenkrompen tot stipjes hemelsblauw
toen onze trein vertrok.

 

Vertaald door Frans Roumen

 

Helen Dunmore (12 december 1952 – 5 juni 2017)

 

Zie voor nog meer schrijvers van de 12e december ook mijn blog van 12 december 2021 en ook mijn blog van 12 december 2020 en eveneens mijn blog van 12 december 2018 en ook mijn blog van 12 december 2015 deel 2 en eveneens deel 3.

Marie Kessels, Christoph W. Bauer

De Nederlandse schrijfster Marie Kessels werd geboren in Nederweert op 11 december 1954. Zie ook alle tags voor Marie Kessels op dit blog.

Uit: Levenshonger

“Oom Izaäk zou me om vier uur komen ophalen in de ontvangsthal van het bedrijf waar hij nu al een kwarteeuw vertalingen levert om het geld en om de eer: Dymph, de technologiebeurs. Hij werkt op het hoofdkantoor. Oompje. Wat was hij opgelucht, toen Dymph de schriftelijke aanvraag voor mijn bezoek aan zijn werkruimte zowaar meteen goedkeurde en een keer niet moeilijk deed. Het zat me wel dwars dat hij zich zo zenuwachtig liet maken vanwege mij. Daarom had ik hem de suggestie gedaan om zijn kamer bij Dymph voor me te filmen, mocht het niet lukken met die aanvraag. Ik zou dan evengoed naar hem toe komen, onze afspraak kon gewoon doorgaan. Nu liep het tegen achten. Ik had al verse broodjes gehaald en ontbijt gemaakt voor Jozef, dat is mijn kostganger. ’s Ochtends bij het wakker worden hoef ik me Jozef maar voor de geest te halen en ik voel me nuttig, nodig. Hoe zwaar en vuil mijn dromen ook op me wegen, die lastpost hier op de zolderverdieping krijgt me snel weer met mijn twee voeten stevig op de aarde. En dan laat ik me zonder al te grote tegenzin contant door hem betalen voor zijn maaltijden en de was en het schoonmaken en allerlei andere meer of minder huishoudelijke taken.
Overdag zit hij bijna altijd aan zijn artikelen te werken, soms in een razend tempo typend met de wijsvingers gestrekt, soms diep gebogen over zijn notities, het hoofd tussen de schouders getrokken. Alsof hij al jaren slecht ziet en zich daar ook helemaal op heeft ingesteld, zonder er nog wat aan te willen veranderen. Hoelang woont Jozef hier nu? Ik herinner me dat de essen langs de kade aan het eind van onze straat van goud en roodkoper leken in de zon, toen wij binnen een uur al zijn koffers en dozen de trappen op zeulden naar de ongebruikte kamertjes op de bovenste verdieping. In ons kennismakingsgesprek deed hij alle moeite om me ervan te overtuigen dat deze zolderetage geknipt was voor iemand als hij: oud en bovendien weer vrijgezel. Maar je weet bij Jozef nooit of hij meent wat hij zegt, of dat hij misschien het tegenovergestelde bedoelt, of nog iets anders. `De wereld zelf moet nog rijp worden voor eerlijkheid en ernst: Van zulke wijsheden heeft hij een voorraadkist vol, en iedere keer trek ik een ernstig gezicht en hij trekt ook een ernstig gezicht. Eigenlijk zit hij als een idioot te vechten om mijn aandacht maar van zijn persoon af te leiden. Terwijl hij het heerlijk vindt om wat gezelschap van me te krijgen tegelijk met zijn maaltijden, en samen urenlang te ouwehoeren. Pools is de taal uit zijn vroegste kinderjaren, waar hij weinig meer van weet. Maar bij het horen van een enkel Pools woord wordt hij meteen in de tijd teruggesmeten. Op zo’n moment leeft hij met zijn hele lichaam in twee verschillende tijden en op twee verschillende plaatsen. Pools horen praten betovert hem én het jaagt hem schrik aan. Het woelt te veel in hem om, en hij heeft juist zo hard geprobeerd om alles wat hij aan kwade herinneringen heeft te verzegelen, zodat het hem niet te grazen kan nemen.”

 

Marie Kessels (Nederweert, 11 december 1954)

 

De Oostenrijkse dichter, schrijver en vertaler Christoph W. Bauer werd geboren in Kolbnitz op 11 december 1968. Zie ook mijn blog van 26 september 2010 en ook alle tags voor Christoph W. Bauer op dit blog.

 

ademtalen ze leerden secondenalfabetten

ademtalen ze leerden secondenalfabetten
en hielden hun mond wijsvingergeplaveid
hun neuzen in de wind waarmee ze de
slaapzaal oppompten als een Montgolfiere
die ze over alle bergen in hun familie bracht
beelden van latere bezichtigingen groeiden op
tot aeronauten van het moment en vanuit de
kleuterschool in het kompas van de namiddagen
aan de naald geraakt die hun een verslaving
aannaaide dagelijks geïnjecteerde slogans in de manden
waarvan zij door stripverhaallandschappen
schommelden steeds maar hoger steeds maar
sneller tekstballonnen volle kracht vooruit

 

Vertaald door Frans Roumen

 

Christoph W. Bauer (Kolbnitz, 11 december 1968)

 

Zie voor nog meer schrijvers van de 11e december ook mijn blog van 11 december 2018 en eveneens mijn blog van 11 december 2016 deel 2 en eveneens deel 3.

John the Baptist (Philip C. Kolin), Emily Dickinson, Ludwig Thoma

 

Bij de tweede zondag van de Advent

 

Sint Johannes de Doper in de wildernis
door Anthony van Dyck, ca. 1624 – 1625

 

John the Baptist

Out of the wilderness came this prophet of fire
and repentance, his voice a flame igniting
souls out of darkness to witness the Messiah.
Wherever he went bonfires reddened the night air.

He wore a tunic of camel hair, and a rope
cincture binding unruly flesh from
appetite; he lived on locusts and burr-
nested cones. When he entered the Jordan

it flowed east, away from the sin-crusted west.
Each wave was engraved with grace as he plunged
sinners heavy with the world’s woes under
only to lift them up toward the light.
But not the Pharisees. Stones would rise sooner.

When he announced Christ passing by,
the birds of the air carried each honeyed syllable
to every open heart and sin-ridden soul.

 

Philip C. Kolin (Chicago, 21 november 1945)
Adventstijd in Chigaco

 

De Amerikaanse dichteres Emily Dickinson werd geboren op 10 december 1830 in Amherst, Massachusetts. Zie ook alle tags voor Emily Dickinson op dit blog.

 

158

Doodgaan! Doodgaan in de nacht!
Wordt er dan geen licht gebracht
dat straks mijn voettocht begeleidt
door ’t sneeuwen van de eeuwigheid?

En Jezus? Wat is Jezus laat?
Men zegt dat Hij ons nooit verlaat,
maar Hij kan ook verdwalen, hoor.
Hierheen, Jezus! Laat Hem door!

Rent er dan niemand naar de poort
of Dollie komt? ‘k Heb iets gehoord:
haar voeten, die de trap opgaan.
Niet bang meer. Dollie komt eraan.

 

Vertaald door Willem Willink

 

Emily Dickinson (10 december 1830 – 15 mei 1886)
Portret door Bekir Salim, 2018

 

Onafhankelijk van geboortedata

De Duitse dichter en schrijver Ludwig Thoma werd geboren op 21 januari 1867 in Oberammergau. Zie ook alle tags voor Ludwig Thoma op dit blog.

Christkindl-Ahnung im Advent

„Erleben eigentlich Stadtkinder Weihnachtsfreuden? Erlebt man sie heute noch? Ich will es allen wünschen, aber ich kann es nicht glauben, daß das Fest in der Stadt mit ihren Straßen und engen Gassen das sein kann, was es uns Kindern im Walde gewesen ist.
Der erste Schnee erregte schon liebliche Ahnungen, die bald verstärkt wurden, wenn es im Haus nach Pfeffernüssen, Makronen und Kaffeekuchen zu riechen begann, wenn am langen Tische der Herr Oberförster und seine Jäger mit den Marzipanmodeln ganz zahme, häusliche Dinge verrichteten, wenn an den langen Abenden sich das wohlige Gefühl der Zusammengehörigkeit auf dieser Insel, die Tag und Tag stiller wurde, verbreitete.
In der Stadt kam das Christkind nur einmal, aber in der Riß wurde es schon Wochen vorher im Walde gesehen, bald kam der, bald jener Jagdgehilfe mit der Meldung herein, daß er es auf der Jachenauer Seite oder hinter Ochsensitzer habe fliegen sehen. In klaren Nächten mußte man bloß vor die Türe gehen, dann hörte man vom Walde herüber ein feines Klingeln und sah in den Büschen ein Licht aufblitzen. Da röteten sich die Backen vor Aufregung, und die Augen blitzten vor freudiger Erwartung.
Je näher aber der Heilige Abend kam desto näher kam auch das Christkind ans Haus, ein Licht huschte an den Fenstern des Schlafzimmers vorüber, und es klang wie von leise gerüttelten Schlittenschellen. Da setzten wir uns in den Betten auf und schauten sehnsüchtig ins Dunkel hinaus; die großen Kinder aber, die unten standen und auf eine Stange Lichter befestigt hatten, der Jagdgehilfe Bauer und sein Oberförster, freuten sich kaum weniger.
Es gab natürlich in den kleinen Verhältnissen kein Übermaß an Geschenken, aber was gegeben wurde, war mit aufmerksamer Beachtung eines Wunsches gewählt und erregte Freude. Als meine Mutter an einem Morgen nach der Bescherung ins Zimmer trat, wo der Christbaum stand, sah sie mich stolz mit meinem Säbel herumspazieren, aber ebenso frohbewegt schritt mein Vater im Hemde auf und ab und hatte den neuen Werderstutzen umgehängt, den ihm das Christkind gebracht hatte.
Wenn der Weg offen war, fuhren meine Eltern nach den Feiertagen auf kurze Zeit zu den Verwandten nach Ammergau. Ich mag an die fünf Jahre gewesen sein, als ich zum ersten Male mitkommen durfte, und wie der Schlitten die Höhe oberhalb Wallgau erreichte, von wo sich aus der Blick auf das Dorf öffnete, war ich außer mir vor Erstaunen über die vielen Häuser, die Dach an Dach nebeneinander standen. Für mich hatte es bis dahin bloß drei Häuser in der Welt gegeben.”

 

Ludwig Thoma (21 januari 1867 – 26 augustus 1921)
Het  geboortehuis van Ludwig Thoma in Oberammergau

 

Zie voor nog meer schrijvers van de 10e december ook mijn blog van 10 december 2022 en ook mijn blog van 10 december 2018 en ook mijn blog van 10 december 2017 deel 3.

Thomas Verbogt, Eileen Myles, Abraham Jehoshua

De Nederlandse schrijver Thomas Verbogt werd op 9 december 1952 geboren in Nijmegen. Zie ook alle tags voor Thomas Verbogt op dit blog.

Uit: Maak het mooi (Kijken in de tijd)

“Een herfstdag, natuurlijk een herfstdag, ik loop door Nijmegen, door de oude Lange Hezelstraat, ik weet wat er gaat gebeuren, wat alleen maar gebeurt omdat ik het weet maar ik stel het nog even uit. Natuurlijk loop ik hier even met mijn vader, minstens een paar seconden. Ik zeg, ik wil graag zeggen: Wat voorbijgaat, is nog gaande, dus niet voorbij.’ Hij is het met me eens: veel blijft maar voorbijgaan zonder ooit voorbij te zijn. Bijna niets eindigt ooit echt. Dan is hij weer verdwenen in wat hem na zijn dood overkwam, zijn tijd is niet voorbij, hij ook niet, het zal niet gebeuren. Ik weet dat zonder te weten hoe ik dat weet. Niet van alles wat je weet hoef je te weten hoe dat komt. Hoe lang geleden is het dat ik hier Jana zag staan, toevallig? Ik zag haar op haar rug, ze stond voor een etalage van een kleine winkel met curiosa. Aan haar rug was haar aandacht te zien. Als ik haar zou begroeten, kon ik er niet onderuit te bekennen dat ik niet wist hoe ik het moest doen met haar zusje, met Nienke, maar dat het aan mij lag, dat ik me met veel in het leven geen raad wist. Grote woorden! Veel in het leven. Ik kan kijken in de tijd, niet altijd, wel vaak. Even stilstaan en een kant kiezen, een richting, heen en terug. Het is een herfstdag waarin wat van de zomer is overgebleven, ik kijk door de straten heen, door de binnenstad heen, naar een buitenwijk, ja, daar. Na mijn eerste jaren Graafseweg, hartje stad, daas naar de rand toe, de bossen, de nieuwbouwwijk, gewoon maar kijken is het, richten, rust nemen en daar sta ik, klaar om te worden gefotografeerd. Het is een zondag in juni, 1960, zeven jaar ben ik, een zonnige dag, warm, van die slappe warmte, bijna zomer. Ik doe mijn eerste heilige communie en heb daarom een keurige lange broek aan, een grijze, met een scherpe vouw, ook een nieuw jasje, blauw, en een lichtblauw overhemd dat kriegel jeukt in mijn nek. Kleren waarin je opgesloten zit, waarmee een nieuwe fase in je leven begint. Mijn moeder noemt ze nette kleren. Mijn iets te grote schoenen zijn zo nieuw dat ik er bijna niet op durf te lopen. Ik geloof dat ik toen voor het eerst woedend werd of begreep wat dat was, woedend zijn, ik schrok ervan, een klap in mijn gezicht. Omdat ik bang was. Bang voor hoe ik mezelf zag, over mezelf dacht. Weerzin was het, haast grenzend aan haat. Dat kwam niet alleen door die kleren, hoewel die te maken hadden met een bestaan waarvan ik ver weg wilde zijn. Mijn angst was de angst dat die woede gewoon bij het leven hoorde waarin ik nu een nieuwe stap zette, een stap waarvoor ik niet gekozen had, maar die moest, die van me verwacht werd. Ook angst voor verwachtingen was het. Dat je de hele tijd besefte wat er van je verwacht werd. Je was nog steeds kind, maar nu een kind dat moest begrijpen dat het menens was met het leven, dat leven zoiets was als tegen de stroom in zwemmen.
`Je bent een plaatje,’ roept tante Mia, de zeer Limburgse zus van mijn moeder die haar helpt deze feestdag perfect te laten verlopen.”

 

Thomas Verbogt (Nijmegen, 9 december 1952)

 

De Amerikaanse dichteres en schrijfster Eileen Myles werd geboren in Boston, Massachusetts, op 9 december 1949. Zie ook alle tags voor Eileen Myles op dit blog.

 

Göteborg

Voor Daphne en Alice

Kwam thuis en verloor
tonnen bewust
zijn.

Een tijdlang
stal ik dienbladen
uit hotels
& nu steel ik
kopjes

Er was deze handdoek
die ik heel graag wou hebben.
Zweden heeft verstand
van handdoeken

Er lag een shirt
op het vliegveld,
wit, een beetje gevlokt,
in alle opzichten
iets voor mij,

behalve
deze gordel

Ik kocht
voor de gordel
een burger &
miste bijna
mijn vliegtuig.

Ik rende
en mijn hart
bonkte

Ik was niet zo
snel

Er rende
een man
met mij mee

Ik schreeuwde
36
in kameraadschap

maar hij negeerde
me, maar toen

begon hij
onzin

uit te kramen. Ik
ken dat.

Er is zoveel
koffie

Er is voldoende
koffie

Ik wou dat
iemand

hier was.

Ik word
zo’n gevoelig
iemand
die tien uur

heeft geslapen
Ik ben net als

Vincent Price
in alles

mijn zachte stem
die van alles
fluistert

Er was
een vrouw
in mijn gedicht

nee ik bedoel
mijn droom

en ze leek
op iemand
met wie ik vroeger uitging

nee,
zij voelde aan
zoals zij

alsof zij
haar

zou worden
en het was
een intense
tijd
in ons beider
leven

zij maakte
iets
af
en ik
maakte een
berg van
slaap

het was
misschien
gek
en ze maakte me
aan het lachen,
maar

ik voelde
dat de kloof tussen ons

snel zou worden
gedicht

het moet
waar zijn

dacht ik
het voelt

Aldus
de twee
personen
die op het punt staan
ons te worden

Dit geologische
drama

tonnen van
tijd manifest
als personen

ik
boog
mezelf
langzaam

naar voren
om de kleine
afstand

te overbruggen

en ik werd
getroffen
in de droom

door het feit
dat ze
iemand was

en ik doe dit

maak
haar tot de mijne
om mijn koffie

mee te delen
het is
beter
nu

studenten!

de koffie
is goed
hij is
goed voor mij

geworden
gedurende
de dag

en dit
is de relatie
die ik wilde

de donkere
vloeistof
die mij wakker maakt
in een
gestolen
kopje.

 

Vertaald door Frans Roumen

 

Eileen Myles (Boston, 9 december 1949)

 

De Israëlische schrijver Abraham Jehoshua werd geboren op 9 december 1936 in Jeruzalem. Zie ook alle tags voor Abraham Jehoshua op dit blog.

Uit: De tunnel (Vertaald door Kees Meiling)

“Laten we eens samenvatten hoe de zaak ervoor staat,” zegt de neuroloog. “Ja, laten we samenvatten,” fluisteren ze allebei. “De klachten zijn niet geheel en al denkbeeldig. Er heeft zich daadwerkelijk atrofie in de hersenkwab voorgedaan en die duidt op een lichte degeneratie.” “Waar precies?” “Kijk hier, in de hersenschors.” “Het spijt me, maar ik zie niets.” Zijn vrouw buigt zich voorover naar de foto. “Ja, iets donkers hier,” geeft ze toe. “Maar dat is toch maar heel klein.” “Inderdaad, heel klein,” bevestigt de neuroloog, “maar het kán zich uitbreiden.“ Kan, slechts kán? Of gaat het ook gebeuren?” Zijn stem trilt. “Kan en het gáát ook gebeuren.” “En in welk tempo?” “Er gelden geen vaste regels voor welke pathologische ontwikkeling dan ook en zeker niet in de hersenschors. Het tempo hangt verder ook van u af.” “Van mij af? Hoezo van mij?” Van uw gedrag. Dat wil zeggen, van hoe u ertegen vecht, hoe u zich teweerstelt.” “Mij teweerstel tegen mijn hersens? Hoe dan?” “De ziel tegen de hersens.” “En ik heb altijd gedacht dat dat hetzelfde was.” “In het geheel niet, in het geheel niet,” zegt de neuroloog beslist. “Hoe oud bent u, meneer?” “Drieënzeventig…” “Nog niet,” corrigeert zijn vrouw, “hij streeft altijd verder… tot het einde toe…” “Kijk eens aan,” bromt de arts, “dat is ook al niet zo best.” Voor het eerst ontdekt de patiënt dat tussen de krullen van de neuroloog een klein keppeltje verstopt zit. Toen hij liggend werd onderzocht had de arts het waarschijnlijk afgedaan uit angst dat het op zijn gezicht zou vallen. “Want kijk, bijvoorbeeld, de namen die u niet te binnen willen schieten…” “De voornamen vooral,” haast de patiënt zich de puntjes op de i te zetten. “Want achternamen komen nog betrekkelijk gemakkelijk bij me op, maar de voornamen smelten als het ware weg wanneer ik ze probeer aan te raken.” “Kijk eens aan, daarmee hebt u al een klein slagveld. Neem geen genoegen met slechts de achternamen, geef de voornamen niet zomaar op.” “Ik geef niets zomaar op, maar wanneer ik moeite doe erop te komen, springt zij er meteen bovenop en is me voor.” Dat is niet zo best,” berispt de arts zijn vrouw. Mat is niet handig, zo helpt u hem niet verder.” “Dat is waar,” erkent zij volmondig haar schuld. “Maar soms duurt het zó lang voordat hij erop komt, dat hij inmiddels vergeten is wat hij ermee wilde zeggen.” “Maar toch moet u hem de gelegenheid geven om er zelf op te komen en voor de herinnering te vechten, alleen zo zult u hem helpen.” “IJ hebt gelijk, dokter, ik beloof dat ik zo zal doen voortaan.” “Vertel me eens, bent u nog werkzaam?” “Niet meer. Ik ben met pensioen, inmiddels vijf jaar.” “Met pensioen, maar wat deed u als ik wagen mag?” “Israëlische Wegenbouw.”

 

Abraham Jehoshua (9 december 1936 – 14 juni 2022)

 

Zie voor nog meer schrijvers van de 9e december ook mijn blog van 9 december 2018 deel 2 en eveneens deel 3.

Jamal Ouariachi, Eileen Myles

De Nederlandse schrijver Jamal Ouariachi werd geboren in Amsterdam op 8 december 1978. Zie ook alle tags voor Jamal Ouariachi op dit blog.

Uit: Herfstdraad

“We zijn net verhuisd.”
Zo’n veertig boekendozen staan in het souterrain tot twee indrukwekkende muren opgestapeld, langs de wanden waar straks de nieuwe kasten zullen verrijzen.
“Ik zie het.”
Maar mijn twee schrijftafels heb ik tenminste in elkaar geschroefd, al ben ik sinds we hier wonen nog niet aan schrijven toegekomen. Ik bied Monique de enige beschikbare stoel aan, leun zelf tegen de tafel waarop mijn laptop ligt. MacBook Pro, relatief nieuw. Bijna drieduizend ballen in de winkel. Daar kan ze straks mooi beslag op leggen.
Ik vraag of ze koffie wil, maar ze blijft niet lang, zegt ze. Meteen erger ik me aan mijn vormelijkheid: waarom zou je de duivel in eigen persoon proberen te behagen met koffie?
Mijn duimnagel blijft haken in mijn baard, waar ik blijkbaar aan zat te frunniken. Voorzichtig lostrekken, inspecteren: de zeis heeft twee haartjes losgemaaid.
Het gesprek dat volgt heb ik vaker gevoerd. De laatste keer moet een paar jaar geleden zijn geweest. Ik had gehoopt en me voorgenomen dat die tijd voorgoed voorbij was, dat ik de rommel van het studentikoze leven achter me had gelaten met de komst van een kind en de aankoop van een echt grotemensenhuis.
In de foliomap: twee exploten. Stamelend geef ik een veel te vergezochte verklaring voor mijn gedrag, maar daar komt Monique Sluiter niet voor. De tijd van verklaringen is al gepasseerd. Er moet nu gewoon betaald worden. Driftig noteert ze allerhande gegevens op de formulieren in haar map. Haar huid lijkt nu nog postmortaler, in de weerkaatsing van de vanillevlageel geschilderde wanden van het souterrain.
Dan noemt ze het bedrag. Volgens mij weet ik mijn gezicht in de plooi te houden terwijl ik haar woorden incasseer. Maar hoe moet ik dit straks aan Liek vertellen? Zou ze ons gehoord hebben? Dat ze dacht: wie belt er? En dat ze mij dan gehaast iemand met een vrouwenstem naar het souterrain hoorde loodsen… Liek wordt gek, die gaat helemaal over de rooie. Het einde van onze nog maar net begonnen idylle in dit droomhuis. De voorgenomen idylle die zoveel problemen moest oplossen, maar die, zoals het er nu naar uitziet, niets is dan een voortzetting of zelfs een verergering van die problemen.”

 

Jamal Ouariachi (Amsterdam, 8 december 1978)

 

De Amerikaanse dichteres en schrijfster Eileen Myles werd geboren in Boston, Massachusetts, op 9 december 1949. Zie ook alle tags voor Eileen Myles op dit blog.

 

De Honingbeer

Billie Holiday was op de radio
Ik stond in de keuken
en rookte mijn sigaret van dit pakje
dat ik vanavond leeg wilde maken
laatste avond van mijn rokende jeugd.
Ik maakte een kopje van dat grappig
soort thee dat ik ergens had
liggen Een beetje te zoete en
vreemde mix. Mijn enige impuls
was om hem zoeter te maken.
Ivy Anderson zong
behoorlijk laat vanavond
in mijn zeer lichte keuken.
Ik sta me bij het bad
een beetje ouder te voelen,
bijna dertig in mijn zeer
lichte keuken vanavond.
Ik ben geen slecht uitziende vrouw
veronderstel ik O het is erg stil
in mijn keuken vanavond Ik knijp
in deze plastic honingbeer een sliertje
honing druipt in de gekke zoete
thee. Het is behoorlijk laat
Het deksel van de honingbeer zat los
en op de een of andere manier druipt er honing
langs het gezicht van de beer blijft hangen
in de spleten onder
de ogen van de beer O heel verdrietig en lief.
Ik sta in mijn keuken, oh lieverd
Ik staar naar het gezicht van de honingbeer.

 

Vertaald door Frans Roumen

 

Eileen Myles (Boston, 9 december 1949)

 

Zie voor nog meer schrijvers van de 8e december ook mijn blog van 8 december 2020 en eveneens mijn blog van 8 december 2018 deel 1 en eveneens deel 2.

Gabriel Marcel, Michael Krüger

De Franse filosoof en toneelauteur Gabriel Marcel werd geboren op 7 december 1889 in Parijs. Zie ook alle tags voor Gabriel Marcel op dit blog.

Uit: De Mens Zichzelf een Vraagstuk (L’Homme Problématique, vertaald door Edward Brongersma)

“We zagen dat Nietzsche niet stil blijft staan bij de uitspraak ‘God is dood’, op dezelfde manier als Pascal, in een toespeling op een passage uit Plutarchus, eens zei: ‘De grote Pan is dood’. Wat Nietzsche  beweert is oneindig tragischer, omdat hij zegt dat wij, wij. zelf, God hebben gedood, en dit alleen verklaart de heilige ontsteltenis waarmee Nietzsche hier zijn uitspraak doet. Men heeft mij verzekerd dat Jean-Paul Sartre, toen hij op het toppunt van zijn roem was, en vlak na de bevrijding door de journalisten te Genève werd binnengehaald, hun zo eventjes tussen neus en lippen door uiteenzette: ‘Mijne heren, God is dood’. Wie ziet niet, dat dit existentieel een geheel andere klank heeft, juist omdat de heilige ontsteltenis eruit verdwenen is en plaats heeft gemaakt voor de voldane toon van iemand, die voorgeeft zijn stelsel te grondvesten op de puinhopen van iets waaraan hij nooit geloofd heeft? En toch kan men zeggen, dat de beweerde dood van God reeds bij Nietzsche de trekken vertoont van een inleidend feit, in deze zin dan dat deze tragische gebeurtenis de weg vrijmaakt voor de komst van de Übermensch; deze kan immers onmogelijk komen eer de daad is verricht waardoor de mens zich de dood van God bewust maakt en in zeker opzicht zijn verantwoordelijkheid daarvoor erkent. In de studie, die Heidegger in zijn ‘Holzwege’ heeft gewijd aan de dood van God bij Nietzsche, brengt hij ons in herinnering, dat met het bewust worden van de dood van God ook de bewustwording begint van een radicale verandering in de waardering van die waarden, welke tot dusver als de allerhoogste werden beschouwd. De mens zelf komt dan te verkeren in een andere en verhevener geschiedenis, omdat de wil tot macht daar ervaren en erkend wordt als het beginsel, dat aan de waarden hun plaats geeft. Het kan overigens niet sterk genoeg worden beklemtoond, dat dit het gegeven is waarmee Nietzsche meent te kunnen ontkomen aan het nihilisme. Want daarin zouden wij vervallen, of daartoe zouden wij gedoemd zijn, als wij niet doorgingen doch bleven stil staan bij de dood van God, als wij in alle gemoedsrust het lieten bij het vaststellen van dit tragisch gebeuren, of als we er zelfs een soort pervers genot uit gingen putten, in plaats van te begrijpen, dat dit slechts een uitgangspunt kan zijn, zoiets als een springplank voor de sensationele sprong, voor het scheppend vooruitschieten, waarzonder de Übermensch en de Übermenschheit ondenkbaar zijn.”

 

Gabriel Marcel (7 december 1889 – 8 oktober 1973)

 

De Duitse dichter, schrijver en vertaler Michael Krüger werd geboren op 9 december 1943 in Wittgendorf. Zie ook alle tags Michael Krüger op dit blog.

 

Weervoorspelling

Ooit zal de sneeuw
oplossen in smeltwater
en een bruisend beekje worden,
dat de donkere rivieren oplicht
in hun bewaakte loop
naar de zee. Ooit
zullen de wolken opstijgen
en het podium vrij maken
voor de smekende ogen.
Ooit zullen we weer
buiten zitten
aan de fris gebeitste tafels
en de boeken lezen,
die winterslaap hielden.
Dus kom alsjeblieft snel,
zoals het er nu uitziet
wordt het ooit weer

 

Vertaald door Frans Roumen

 

Michael Krüger (Wittgendorf, 9 december 1943)

 

Zie voor nog meer schrijvers van de 7e december ook mijn blog van 7 december 2020 en eveneens mijn blog van 7 december 2018 en eveneens mijn blog van 7 december 2014 deel 2.

Julia Kasdorf, Karl Ove Knausgård

De Amerikaanse dichteres Julia Mae Spicher Kasdorf werd geboren op 6 december 1962 in Lewistown, Pennsylvania. Zie ook alle tags voor Julia Kasdorf op dit blog.

 

Before Dawn in October

The window frame catches a draft
that smells of dead leaves and wet street,
and I wrap arms around my knees,
look down on these small breasts,
so my spine forms a curve as perfect
as the rim of the moon. I want to tell
the man sleeping curled as a child beside me
that this futon is a raft. The moon
and tiny star we call sun are the parents
who at last approve of us. For once,
we haven’t borrowed more than we can return.
Stars above our cement backyard are as sharp
as those that shine far from Brooklyn,
and we are not bound for anything worse
than we can imagine, as long as we turn
on the kitchen lamp and light a flame
under the pot, as long as we sip coffee
from beautiful China-blue cups and love
the steam of the shower and thrusting
our feet into trousers. As long as we walk
down our street in sun that ignites
red leaves on the maple, we will see
faces on the subway and know we may take
our places somewhere among them.

 

Sometimes It’s Easy to Know What I Want

On a road that cuts through the richest, non-irrigated land
in the nation, according to some Lancaster, PA, natives,

a minivan slowed, and a woman with a good haircut yelled,
Do you want a ride, or are you walking because you want to?

I didn’t reply because my life felt so wrecked—
no matter the reason, either you get this or you don’t—

wrecked in the way that makes gestures of tenderness
devastating, like the time I showed up in Minnesota, brittle

with sorrow, and the professor sent to fetch me
asked if I wanted heat in the seat of his sports car

or the local apple he’d brought in case I arrived hungry.
I didn’t know people make seats to hold a body in radiance

like the merciful hand of God. The apple was crisp and cold
and sweet. Maybe I looked in his eyes and shook his hand

in both of mine when I left, I don’t remember. Months later,
he sent an empty seed packet, torn open, lithographed

with a fat, yellow annual no one grows any more, flamboyant
as Depression-era glassware. That was all, thank you.

Thank you, oh thanks so much, I finally told the woman
framed by a minivan window, but yes, I do want to walk.

 

Landschap met verlangen

Volgende maand zullen de esdoorns langs deze laan woeden
oranje en scharlaken. Sparren onderscheiden we nauwelijks
aan die verre kust zullen hun donkere vormen zichtbaar worden,
dus we worden verscheurd tussen het allemaal in ons opnemen
vanaf de veranda of een duik nemen. ’s Nachts
trekken we sweatshirts aan, gaan op de kade liggen,
hoofden genesteld in zwemvesten, en wachten
op meteoren die langs de augustushemel schieten
zoals ladders in de zwartste kous tegen
de witste dij. Bij elk dalend licht,
stijgen onze stemmen op als liefdeskreten, urgenter
en luider dan welke eenzame duiker of coyote dan ook
die naar zijn maatje roept. Alleen wij vermengen
verlangen en verlies op deze wijze; alleen wij wachten.

 

Vertaald door Frans Roumen

 

Julia Kasdorf (Lewistown, 6 december 1962)

 

De Noorse schrijver en vertaler Karl Ove Knausgård werd geboren in Oslo op 6 december 1968. Zie ook alle tags voor Karl Ove Knausgård op dit blog.

Uit: Engelen vallen langzaam (Vertaald door Marianne Molenaar)

“Ze smakken en sluipen, hun kaken glimmen van het vet, zo nu en dan glijden hun oogappels naar boven en is hun blik wit en leeg. En ook al wordt Lot bang als hij dat ziet, toch wil hij niet dat er een eind komt aan de maaltijd, want zolang ze aan het eten zijn, schenken ze geen aandacht aan wat er om hen heen gebeurt en buiten op straat roept de menigte nu zijn naam. Daarom staat hij behoedzaam op zodra de hoeveelheid op tafel slinkt, hij glipt naar de voorraadkelder om meer eten te halen en zet dat zo discreet mogelijk voor hen neer om hun aandacht niet te trekken en de trance waarin ze verkeren niet te verbreken. Misschien lukt het, denkt hij. Na een maal als dit zijn ze vast slaperig, en als hij te kennen geeft dat hij zich terugtrekt voor de nacht, volgen ze misschien zijn voorbeeld. Het is tenslotte al laat, denkt hij. En hij heeft al een bed voor hen klaargemaakt. Uit die gedachte schept Lot moed. Dan ontdekt hij dat de twee engelen naar hem zitten te kijken. Met een rood hoofd vraagt hij of ze genoeg hebben gehad. Ze knikken en bedanken hem voor het eten. Buiten is het stil. Als hij de tafel heeft afgeruimd, rekt hij zich gapend uit.
`Het is al laat’, zegt hij. ‘Tijd om te gaan slapen, misschien?’ De engelen schuiven hun stoel naar achteren en komen overeind. Van hun onbeheerste gedrag tijdens de maaltijd is niets meer te bespeuren, de beide dienaren van de Heer stralen weer rust en waardigheid uit en heel even heeft Lot het gevoel dat hij het allemaal heeft gedroomd. ‘Ik heb daar een bed voor jullie klaargemaakt’, zegt hij en hij wijst naar de kamer ernaast. ‘Als jullie even meelopen …’ Het lukt! denkt hij. Het lukt! Net op dat moment klopt er iemand hard op de buitendeur. Lot doet alsof hij niets hoort, hij loopt door, maar achter hem zijn de engelen blijven staan. Wat was dat? vraagt de een. ‘Vast een paar kwajongens’, zegt Lot. ‘Niet de moeite waard.’ Dan dringt er geschreeuw van de straat tot hen door. ‘Lot!’ wordt er geroepen. Waar zijn die mannen die bij je overnachten? Breng ze naar buiten, we willen ze nemen!’
Er is niets aan te doen. Met de kaars in zijn hand loopt hij langs de twee engelen, doet de deur open en wendt zich tot de menigte die zich buiten heeft verzameld. Maar hij heeft de hoop nog steeds niet opgegeven. Want zoals in de Schrift staat: ‘Lot ging naar buiten en deed de deur achter zich dicht. “Maar vrienden, zoiets kunnen jullie toch niet doen!”‘ Waar het hier om gaat, is niet het verzoek dat hij tot zijn medeburgers richt, maar de informatie dat hij erop toeziet eerst de deur achter zich dicht te doen. Lot probeert dus nog steeds te vermijden dat de engelen erachter komen wat er gaande is. Dat heeft iets ontroerends, vind ik wat moet hij vertwijfeld zijn als hij probeert met behulp van een dichte deur te verhinderen dat de engelen iets merken.”

 

Karl Ove Knausgård (Oslo, 6 december 1968)

 

Zie voor nog meer schrijvers van de 6e december ook mijn blog van 6 december 2018 en ook mijn blog van 6 december 2017

Sint Nicolaas 1938 (A. Marja), Hanif Kureishi, Christina Rossetti

 

Bij Sinterklaas

 

 

Sint Nicolaas 1938

Weer doen wij ons aan marsepein tegoed:
al ligt de wereld machteloos te bloeden,
God zal òns feest, òns Neerland wel behoeden.
o, Sinterklaas, wij waren braaf en zoet!

Verstop de krant, die riekt naar rook en bloed:
nòg walmt de puinhoop, nòg zwiept ginds de roede
en striemt den Jood, wij kunnen ‘t niet verhoeden…
o, speculaas, o, marsepein, zo zoet!

Vanavond deert ons vluchteling noch beul,
wij zoeken slechts bij koek en snoepgoed heul,
en lezen, voor ‘t naar bed gaan, ‘t woord des Heren,

dat ons, als steeds, weer ernstig stemt en sticht,
maar verder vrijlaat en tot niets verplicht
zolang wij koek en snoepgoed niet ontberen.

 

A. Marja (8 maart 1917 – 10 januari 1964)
Portret door door Willy Rieser, z. j.

 

De Britse schrijver en regisseur Hanif Kureishi werd geboren op 5 december 1954 in Bromley, Kent. Zie ook alle tags voor Hanif Kureishi op dit blog.

Uit: The Buddha of Suburbia

“Dad had been in Britain since 1950 — over twenty years — and for fifteen of those years he’d lived in
the South London suburbs. Yet still he stumbled around the place like an Indian just off the boat, and
asked questions like, ‘Is Dover in Kent?’ I’d have thought, as an employee of the British Government, as a Civil Service clerk, even as badly paid and insignificant a one as him, he’d just have to know these things. I sweated with embarrassment when he halted strangers in the street to ask directions to places that were a hundred yards away in an area where he’d lived for almost two decades.
But his naivete made people protective, and women were drawn by his innocence. They wanted to
wrap their arms around him or something, so lost and boyish did he look at times. Not that this was
entirely uncontrived, or unexploited. When I was small and the two of us sat in Lyon’s Cornerhouse
drinking milkshakes, he’d send me like a messenger pigeon to women at other tables and have me
announce, “My daddy wants to give you a kiss.”
Dad taught me to flirt with everyone I met, girls and boys alike, and I came to see charm, rather than
courtesy or honesty, or even decency, as the primary social grace. And I even came to like people who
were callous or vicious provided they were interesting. But I was sure Dad hadn’t used his own gentle
charisma to sleep with anyone but Mum, while married.
Now, though, I suspected that Mrs Eva Kay — who had met Dad a year ago at a ‘writing for pleasure’
class in an upstairs room at the King’s Head in Bromley High Street — wanted to chuck her arms around him. Plain prurience was one of the reasons I was so keen to go to her place, and embarrassment one of the reasons why Mum refused. Eva Kay was forward; she was brazen; she was wicked.
On the way to Eva’s I persuaded Dad to stop off at the Three Tuns in Beckenham. I got off the bus; Dad had no choice but to follow me. The pub was full of kids dressed like me, both from my school and from other schools in the area. Most of the boys, so nondescript during the day, now wore cataracts of velvet and satin, and bright colours; some were in bedspreads and curtains.”

 

Hanif Kureishi (Bromley, 5 december 1954)

 

De Engelse dichteres en schrijfster Christina Georgina Rossetti werd geboren in Londen op 5 december 1830. Zie ook alle tags voor Christina Rossetti op dit blog.

 

Bergop

Gaat deze weg soms helemaal bergop?
Als ik me niet vergis.
En is het een dag lopen tot de top?
Totdat het donker is.

Maar is er daar een slaapgelegenheid?
Ja, voor de lange uren van de nacht.
En in het duister vind ik die altijd?
Je ziet het eer je het verwacht.

Zal ik ook andere mensen daar ontmoeten?
Ja, hen die jou zijn voorgegaan.
Moet ik dan kloppen daar of stampen met mijn voeten?
Ze zullen je er heus niet laten staan.

En is het fijn daar als ik moe ben van het lopen?
Ze hebben daar voor jou hun best gedaan.
En mag men op een goede nachtrust hopen?
Ja, iedereen van overal vandaan.

 

Vertaald door H. F. H. Reuvers

 

Christina Rossetti (5 december 1830 – 27 december 1894)
Cover biografie

 

Zie voor de schrijvers van de 5e december ook mijn blog van 5 december 2018.

Rainer Maria Rilke, Geert Mak

De Duitse dichter Rainer Maria Rilke werd als René Karel Wilhelm Johann Josef Maria Rilke op 4 december 1875 in Praag geboren. Zie ook alle tags voor Rainer Maria Rilke op dit blog.

Uit: Duineser Elegien

Die vierte Elegie

O Bäume Lebens, o wann winterlich?
Wir sind nicht einig. Sind nicht wie die Zug-
vögel verständigt. Überholt und spät,
so drängen wir uns plötzlich Winden auf
und fallen ein auf teilnahmslosen Teich.
Blühn und verdorrn ist uns zugleich bewußt.
Und irgendwo gehn Löwen noch und wissen,
solang sie herrlich sind, von keiner Ohnmacht.

Uns aber, wo wir Eines meinen, ganz,
ist schon des andern Aufwand fühlbar. Feindschaft
ist uns das Nächste. Treten Liebende
nicht immerfort an Ränder, eins im andern,
die sich versprachen Weite, Jagd und Heimat.
Da wird für eines Augenblickes Zeichnung
ein Grund von Gegenteil bereitet, mühsam,
daß wir sie sähen; denn man ist sehr deutlich
mit uns. Wir kennen den Kontur
des Fühlens nicht: nur, was ihn formt von außen.
Wer saß nicht bang vor seines Herzens Vorhang?
Der schlug sich auf: die Szenerie war Abschied.
Leicht zu verstehen. Der bekannte Garten,
und schwankte leise: dann erst kam der Tänzer.
Nicht der. Genug! Und wenn er auch so leicht tut,
er ist verkleidet und er wird ein Bürger
und geht durch seine Küche in die Wohnung.
Ich will nicht diese halbgefüllten Masken,
lieber die Puppe. Die ist voll. Ich will
den Balg aushalten und den Draht und ihr
Gesicht aus Aussehn. Hier. Ich bin davor.
Wenn auch die Lampen ausgehn, wenn mir auch
gesagt wird: Nichts mehr -, wenn auch von der Bühne
das Leere herkommt mit dem grauen Luftzug,
wenn auch von meinen stillen Vorfahrn keiner
mehr mit mir dasitzt, keine Frau, sogar
der Knabe nicht mehr mit dem braunen Schielaug:
Ich bleibe dennoch. Es giebt immer Zuschaun.

Hab ich nicht recht? Du, der um mich so bitter
das Leben schmeckte, meines kostend, Vater,
den ersten trüben Aufguß meines Müssens,
da ich heranwuchs, immer wieder kostend
und, mit dem Nachgeschmack so fremder Zukunft
beschäftigt, prüftest mein beschlagnes Aufschaun, –
der du, mein Vater, seit du tot bist, oft
in meiner Hoffnung, innen in mir, Angst hast,
und Gleichmut, wie ihn Tote haben, Reiche
von Gleichmut, aufgiebst für mein bißchen Schicksal,
hab ich nicht recht? Und ihr, hab ich nicht recht,
die ihr mich liebtet für den kleinen Anfang
Liebe zu euch, von dem ich immer abkam,
weil mir der Raum in eurem Angesicht,
da ich ihn liebte, überging in Weltraum,
in dem ihr nicht mehr wart….: wenn mir zumut ist,
zu warten vor der Puppenbühne, nein,
so völlig hinzuschaun, daß, um mein Schauen
am Ende aufzuwiegen, dort als Spieler
ein Engel hinmuß, der die Bälge hochreißt.
Engel und Puppe: dann ist endlich Schauspiel.
Dann kommt zusammen, was wir immerfort
entzwein, indem wir da sind. Dann entsteht
aus unsern Jahreszeiten erst der Umkreis
des ganzen Wandelns. Über uns hinüber
spielt dann der Engel. Sieh, die Sterbenden,
sollten sie nicht vermuten, wie voll Vorwand
das alles ist, was wir hier leisten. Alles
ist nicht es selbst. O Stunden in der Kindheit,
da hinter den Figuren mehr als nur
Vergangnes war und vor uns nicht die Zukunft.
Wir wuchsen freilich und wir drängten manchmal,
bald groß zu werden, denen halb zulieb,
die andres nicht mehr hatten, als das Großsein.
Und waren doch, in unserem Alleingehn,
mit Dauerndem vergnügt und standen da
im Zwischenraume zwischen Welt und Spielzeug,
an einer Stelle, die seit Anbeginn
gegründet war für einen reinen Vorgang.

Wer zeigt ein Kind, so wie es steht? Wer stellt
es ins Gestirn und giebt das Maß des Abstands
ihm in die Hand? Wer macht den Kindertod
aus grauem Brot, das hart wird, – oder läßt
ihn drin im runden Mund, so wie den Gröps
von einem schönen Apfel? Mörder sind
leicht einzusehen. Aber dies: den Tod,
den ganzen Tod, noch vor dem Leben so
sanft zu enthalten und nicht bös zu sein,
ist unbeschreiblich.

 

Sonnetten aan Orpheus

1

Toen steeg een boom. O immer lichter stijgen!
O Orpheus zingt! O hoge boom in ’t oor!
En alles zweeg. Maar zelfs in dit verzwijgen
kwam nieuw begin, wenk en verandring voor.

Dieren van stilte drongen uit het klare
ontbonden bos van leger, bed en nest;
en toen mocht blijken dat zij niet uit list
en niet uit angst zo ingehouden waren,

maar uit toehoren. Brullen, roep, gebrom
scheen in hun harten klein. En waar zoëven
nauwlijks een hut was om dit te ontvangen,

een schuilhoek voor hun donkerste verlangen,
met toegangsdeur waarvan de posten beven, –
schiep gij in hun gehoor een heiligdom.

 

Vertaald door W. Blok en C.O. Jellema

 

Rainer Maria Rilke (4 december 1875 – 29 december 1926)
Rainer Maria Rilke door Fabrizio Cassetta, 2019

 

De Nederlandse schrijver Geert Mak werd geboren op 4 december 1946 in Vlaardingen. Zie ook alle tags voor Geert Mak op dit blog.

Uit: Grote verwachtingen. In Europa – 1999-2019

“Het begon zo grandioos. Net als bij de aanvang van de 20ste eeuw was de start van de 21e eeuw één groot triomffeest De Koude Oorlog was voorbij, de beurzen dansten, de champagne ging niet per fles maar per doos over de toonbank, het volksdagblad De Telegraaf toetende het rond, die vrijdag de 31e december, vanaf elke kiosk ‘Het kan niet op!’ De economische groei zette onverminderd door, het werkloosheidspercentage was ongekend laag, voor het eerst sinds een kwarteeuw kende de schatkist geen tekorten. De krant ‘Nooit eerder ging het de burgers, in elk geval in de westerse wereld, zo goed als nu.’ De viering zelf was luxueuzer dan ooit, er was alleen al in Nederland een recordaantal van drie miljoen flessen ‘bubbels’ verkocht. ‘Zowel voor thuis als op een feest geldt chic en excentriek,’ aldus een kleding-expert. ‘Zo is de boa bijvoorbeeld weer helemaal in, en voor de vrouwen geldt veel bloot’ Opnieuw stapte Europa vrolijk en welgemoed over de drempel van een nieuwe eeuw, vol vertrouwen en optimisme. Die laatste dagen van het jaar 1999, ze staan me nog scherp voor de geest Ik was journalist, al decennialang, ik had dat hele jaar door Europa getrokken. Ik schreef elke dag een klein stukje op de voorpagina van mijn krant, NRC Handelsblad, naderhand groeide dat allemaal uit tot een boek. Het was bedoeld als een soort inspectietocht hoe lag Europa erbij, aan het eind van het millennium? Maar tegelijk was het een reis door de tijd: hoe hadden de mensen, overal in Europa, de jaren dertig meegemaakt, en de jaren vijftig en zestig, en al die oorlogen, vervolgingen en andere rampen, hoe hadden ze die doorstaan? Ik volgde dat volle jaar de eeuw, maand na maand. Ik zag gewonde landen en steden vol littekens, ik zag ook wonderbaarlijk herstel, en ik luisterde, dat vooral.
In Leningrad interviewde ik bijvoorbeeld de actrice Aleksandra Vasiljeva, 1o2 jaar oud, over de Russische Revolutie. 1917. Ze was fragiel als een pluisje, maar haar ogen schitterden: ‘Het was zo opwindend! Heel gevaarlijk! Gelukkig werkte mijn man bij de film, een filmster, dat vonden al die soldaten en bandieten prachtig, die schoten ze niet dood.’ Met de bejaarde politicus Nigel Nicolson probeerde ik, op zijn buitengoed in Kent, een nieuwe vinding uit we maakten thee in een magnetron. Later las hij een brief voor van zijn vader, de diplomaat Harold Nicolson, uit 1919: “Hier zit ik dus, een kind in al deze zaken, drie oude mannen te adviseren: Lloyd George, Clemenceau en president Wilson. En die drie zijn bezig Europa op te delen alsof het een taart is.”

 

Geert Mak (Vlaardingen, 4 december 1946)

 

Zie voor nog meer schrijvers van de 4e december ook mijn blog van 4 december 2018 en eveneens mijn blog van 4 december 2017 en ook mijn blog van 4 december 2016 deel 3.

Advent (Guillaume van der Graft), Kristina Sandberg, Grace Andreacchi

 

Bij de eerste zondag van de Advent

 

Christkindlesmarkt auf der Fleischbrücke in Nürnberg door Wilhelm Ritter, 1891

 

Advent

Nog is het uur niet vervuld,
maar ik voel het reeds leven
in mij achter de zeven
sluiers van het geduld

en ik zal het dansen zien
uit mijn windsels geboren,
ik zal de liederen horen
licht en subliem.

En zie, de kinderen gaan
als vingers op de kleppen
van een fluit en zij reppen
zich steels naar de maan.

Die ademt snel in en uit,
wezen en schijngestalten
wisselen en daar valt een
ster in het oor van een bruid.

Dan is het uur vervuld
en ik zal het zien leven
om mij heen in de zeven
dagen van het geduld.

 

Guillaume van der Graft (15 augustus 1920 – 21 november 2010)
Het Centraal Station van Rotterdam, de geboortestad van Guillaume van der Graft, in de Advent

 

De Zweedse schrijfster Kristina Sandberg werd geboren op 3 december 1971 in Sundsvall. Zie ook alle tags voor Kristina Sandberg op dit blog.

Uit: De komst van een kind (Vertaald door Wendy Prins)

“Maj neemt de laatste tafel af, spoelt de vaatdoek uit en ziet dat Ingrid haar schort uitklopt voor ze haar koffiekopje pakt en zegt tuurlijk ga je mee, Maj. Olof is knap en blij en glimlacht naar Maj, laat Ingrid niet merken hoe hij naar haar kijkt, met zijn bruine ogen, dik, donker haar en een lok die over zijn voorhoofd valt, onwillekeurig of bewust, dat weet ze niet, maar die ogen en Maj pakt de porseleinen kan met koffie. Blieft meneer nog een kopje koffie, vraagt ze, voor de grap, theatraal, heel graag, lieve juffrouw, antwoordt hij en hij houdt zijn kopje bij. Zweetvoeten, ze kan niet met hen meegaan met deze stinkende voeten die de hele dag in hakschoenen bekneld hebben gezeten. Nee, gaan jullie maar, zegt ze en zet de kan op de toonbank. Ah, doe niet zo saai, zucht Ingrid, nu met donker gestifte lippen wanneer heeft ze dat gedaan? toen Olof kwam waren ze nog bleek, als ze de lunchroom sluiten hebben ze beiden meestal een blos op hun wangen en ruikt hun haar naar vet en kardemom van de bakkerij in de ruimte ernaast heeft Ingrid nooit stinkvoeten? En dan zegt Ingrid dat Tomas aardig is en er goed uitziet en hij heeft een auto. We gaan alleen maar een eindje rijden, naar Gullvik of Skeppsmaln, het is zo n heerlijke avond, bovendien is het zaterdag. Een krap bemeten toilet, een kleine wastafel, maar met koud en warm water. Moeizaam brengt ze haar ene voet omhoog, om hem in te zepen, schoon te spoelen, af te drogen, ook tussen de tenen. Wat doe je daar, roept Ingrid, de andere voet, onder haar oksels, haar onderbroek, nee, ze kan niet in vieze zijden kousen en stinkend ondergoed meegaan. Lippenstift, rouge, haar wenkbrauwen worden veel te donker met die roetzwarte mascara, ze veegt het uit en ziet opeens bont en blauw rond haar ogen, maakt de handdoek nat, doet er zeep op, boent stevig langs haar wenkbrauwen. Zo is het in elk geval beter. Zonder kousen. Nee, dat is nog erger, dat gaat niet, ze moet de oude kousen maar aan en net doen of het Ingrid is die stinkt. Hij zou ook rijk zijn, Tomas, dat heeft Ingrid tussen neus en lippen door genoemd, en als ze de achterdeur op slot doen, zegt Olof dat niets zo verrukkelijk is als mooie meisjes in een zomerjurk, niet bloedserieus, maar toch. Zie je mij nu, Erik, dat ik een eigen kamer heb en vrienden en werk? Olof geeft ook haar een arm, met tikkende hakken lopen ze naar de Viktoriaesplanaden. De auto staat op de binnenplaats en Olof zegt dat het geen probleem zal zijn om hem over te halen, maar ze wil niet mee naar binnen, haar benen trillen zo, en dan zegt Ingrid dat ze mee moet, anders zegt Tomas misschien wel nee en wil hij in de stad blijven. Hij heeft vast wel wat in huis, zegt Olof en dan lopen ze de trap op, naar de derde verdieping, ze is buiten adem als ze bij de deur zijn. Olof belt aan, trekt haar naar zich toe, ze moet goed te zien zijn als Tomas opendoet, maar het blijft stil daarbinnen, Olof drukt nogmaals op de bel, harder, en langer nu.”

 

Kristina Sandberg (Sundsvall, 3 december 1971)

 

De Amerikaanse dichteres en schrijfster Grace Andreacchi werd geboren op 3 december 1954 in New York. Zie ook alle tags voor Grace Andreacchi op dit blog.

 

Felix Culpa

Op je veertiende was je
de god die ik aanbad
Je was goudbrons
en zwart
mooi als Perseus
in je Siciliaanse huid

Je hebt me het hof gemaakt met zeebaars
en de blues van een gladde huid
en nam me mee uit vissen
om vijf uur
(Nooit daarvoor of daarna
was ik zo vroeg te zien)

Ik herinner me dat de boot schommelde
en het was koud
Ik herinner me de mist
Ik wilde dat je me kuste
bij wijze van experiment
(maar ik was pas twaalf en jij
deed het niet)

Vandaag, vissend op het internet
kwam ik je tegen
vreselijk dik maar nog steeds
vissend
met een helderrode roodbaars
dood aan je hengel

 

Vertaald door Frans Roumen

 

Grace Andreacchi (New York, 3 december 1954)

 

Zie voor nog meer schrijvers van de 3e september ook mijn blog van 3 december 2021 en ook mijn blog van 3 december 2018 en eveneens mijn blog van 3 december 2017 deel 3.